Ủy ban Pháp luật của Quốc hội họp phiên toàn thể theo hình thức trực tuyến
Trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 diễn ra phức tạp, để bảo đảm thực hiện nghiêm túc các biện pháp phòng, chống dịch bệnh cũng như tích cực ứng dụng công nghệ thông tin để bảo đảm tiến độ, chất lượng công việc theo kế hoạch công tác, Ủy ban Pháp luật của Quốc hội tổ chức phiên họp toàn thể theo hình thức trực tuyến. Theo đó, tại Trung tâm Điều hành Quốc hội điện tử, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật chủ trì phiên họp. Cùng dự có các Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và đại diện cơ quan trình dự án. Các thành viên khác của Ủy ban Pháp luật, đại diện Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội tham dự phiên họp qua phần mềm họp trực tuyến.
Theo chương trình, Ủy ban Pháp luật sẽ thẩm tra Tờ trình đề nghị của Chính phủ về Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2021, điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2020 và một số đề nghị, kiến nghị xây dựng luật của đại biểu Quốc hội; thẩm tra dự án Luật Cư trú (sửa đổi); thẩm tra các Tờ trình và Đề án của Chính phủ về việc thành lập thị xã Nghi Sơn và các phường thuộc thị xã Nghi Sơn, tỉnh Thanh Hóa, thành lập thị xã Hoài Nhơn và các phường thuộc thị xã Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định, thành lập thị xã Đông Hòa và các phường thuộc thị xã Đông Hòa, tỉnh Phú Yên.
Trong buổi làm việc thứ nhất, Ủy ban Pháp luật thẩm tra Tờ trình đề nghị của Chính phủ về Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2021, điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2020 và một số đề nghị, kiến nghị xây dựng luật của đại biểu Quốc hội.
Trình bày Tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết, theo Nghị quyết số 57/2018/QH14 ngày 08/6/2018 của Quốc hội, trong năm 2019, Chính phủ có nhiệm vụ phối hợp chỉnh lý và xây dựng mới để trình Quốc hội 18 dự án luật. Sau khi điều chỉnh Chương trình, tổng số dự án là 29 dự án, dự thảo. Trong số này, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua 20/29 dự án, dự thảo (17 luật, 03 nghị quyết); cho ý kiến 08 dự án luật; Uỷ ban Thường vụ Quốc hội xem xét cho ý kiến đối với 01 pháp lệnh tại Phiên họp tháng 12.
Nhận xét chung, trong năm 2019, các bộ đã tích cực triển khai nhiệm vụ, chuẩn bị một số lượng lớn dự án, dự thảo trình Chính phủ xem xét, cho ý kiến để trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Tất cả các dự án, dự thảo do Chính phủ trình đều được Quốc hội thông qua (17 luật, 03 nghị quyết) và cho ý kiến (08 luật); Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến đối với 01 pháp lệnh. Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ tiếp tục chỉ đạo quyết liệt và các bộ đã quan tâm, đầu tư nguồn lực cho công tác xây dựng thể chế.
Bên cạnh đó, vẫn tồn tại tình trạng một số dự án luật phải xin rút ra khỏi Chương trình (Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai; Luật Thuế bảo vệ môi trường), lùi thời hạn trình (Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp; Luật Khám bệnh, chữa bệnh (sửa đổi)…). Một số bộ vẫn chưa thực sự chủ động, không đảm bảo thời hạn trong việc lập đề nghị xây dựng luật, pháp lệnh để đề xuất đưa vào Chương trình.
Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long trình bày Tờ trình của Chính phủ
Về đề nghị của Chính phủ về chương trình năm 2021, điều chỉnh chương trình năm 2020, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho hay, tại Kỳ họp thứ 11 của Quốc hội khóa XIV, Chính phủ chỉ đề nghị đưa 02 dự án vào Chương trình thông qua tại Kỳ họp này là: (1) Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống nhiễm vi rút gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người (HIV/AIDS), (2) Luật Giao thông đường bộ (sửa đổi).
Tại Kỳ họp thứ nhất của Quốc hội khóa XV, do đây là kỳ họp đầu tiên của nhiệm kỳ mới, thường chỉ kéo dài 02 tuần và Quốc hội sẽ tập trung thảo luận về công tác tổ chức, nhân sự nên Chính phủ không đề xuất đưa các dự án luật, pháp lệnh vào Chương trình kỳ họp này.
Tại Kỳ họp thứ 2 Quốc hội khóa XV, Chính phủ trình thông qua: 01 dự án là Luật Thi đua, khen thưởng (sửa đổi) và trình cho ý kiến 05 dự án gồm: (1) Luật Điện ảnh (sửa đổi); (2) Luật Cảnh sát cơ động; (3) Luật Thanh tra (sửa đổi); (4) Luật Kinh doanh bảo hiểm (sửa đổi); (5) Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ.
Về đề nghị điều chỉnh Chương trình năm 2020, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long nêu rõ, Chính phủ đề nghị bổ sung vào Chương trình 06 dự án, dự thảo gồm: dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp vào Chương trình cho ý kiến và thông qua tại Kỳ họp thứ 9 theo quy trình một kỳ họp. Bổ sung 02 dự án, dự thảo vào Chương trình cho ý kiến và thông qua tại Kỳ họp thứ 10 theo quy trình một kỳ họp là Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi) và Nghị quyết của Quốc hội về tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc. Bổ sung dự án Luật Giao thông đường bộ (sửa đổi) vào Chương trình cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 10. Bổ sung dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về việc giải quyết một số vấn đề vướng mắc trong quá trình tổ chức thi hành Luật Đất đai vào Chương trình cho ý kiến và thông qua tại Kỳ họp thứ 9 theo quy trình một kỳ họp. Bổ sung dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2021 - 2025, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại Phiên họp thường kỳ tháng 4/2020.
Chính phủ cũng đề nghị rút ra khỏi Chương trình 01 dự án là dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai. Đề nghị điều chỉnh phạm vi sửa đổi đối với 01 dự án luật từ Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bảo vệ môi trường thành Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi).
Như vậy, sau khi điều chỉnh, số lượng các dự án thuộc Chương trình năm 2020 sẽ là 24 dự án, tăng 07 dự án so với Nghị quyết số 78/2019/QH14.
Ngoài ra, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cũng có báo cáo về tình hình chuẩn bị các dự án đã rút ra khỏi Chương trình giai đoạn 2016 – 2019; các dự án luật, pháp lệnh cần phải sửa đổi, bổ sung, ban hành để thể chế hóa các chủ trương, đường lối và chỉ đạo của cấp có thẩm quyền và triển khai thi hành Hiến pháp và các dự án luật cần phải sửa đổi, bổ sung theo Nghị quyết số 72/2018/QH14 ngày 12/11/2018 của Quốc hội về phê chuẩn Hiệp định Đối tác toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương.
Các đại biểu tham gia phiên họp trực tuyến
Cùng với đó, Ủy ban Pháp luật cũng cho ý kiến thẩm tra đối với kiến nghị, đề nghị xây dựng luật của đại biểu Quốc hội Trần Thị Quốc Khánh – Đoàn đại biểu Quốc hội TP.Hà Nội, Ủy viên Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội. Theo đó, đại biểu đã kiến nghị xây dựng luật Luật bảo vệ sức khỏe nhân dân (sửa đổi) hoặc Luật Bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân; Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi); Luật Nghi lễ, Nghi thức, Quốc phục, Quốc hoa Việt Nam; Luật Bảo vệ động vật hoang dã nguy cấp ở Việt Nam; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thủ đô. Đại biểu cũng đề nghị bổ sung vào Chương trình Kỳ họp thứ 9 hoặc Kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XIV dự án Luật Về dịch vụ công.
Thảo luận tại phiên họp, các đại biểu cơ bản tán thành với đề xuất của Chính phủ, tuy nhiên nhiều đại biểu cũng chỉ rõ qua nhiều hội thảo khoa học và thực tiễn thi hành cùng kiến nghị của cử tri cho thấy Luật Đất đai hiện hành bộc lộ nhiều mâu thuẫn như việc đền bù, giải phóng mặt bằng, giải quyết khiếu nại tố cáo…Cùng với đó, để đảm bảo tính thống nhất của hệ thống pháp luật, nhiều luật mới được ban hành, sửa đổi bổ dung nhằm cụt hể hóa Hiến pháp 2013 dẫn đến một số quy định của Luật Đất đai không còn phù hợp. Do đó, các đại biểu thống nhất với việc rút dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai ra khỏi Chương trình năm 2020 nhưng Chính phủ cần xác định thời điểm cụ thể trình dự án Luật này trong thời gian tới, đồng thời chỉ đạo các cơ quan hữu quan tiếp tục nghiên cứu giải quyết những vướng mắc; cân nhắc xem xét sửa đổi toàn diện Luật Đất đai gắn với Nghị quyết đại hội Đảng lần thứ XIII sắp tới.
Kết luận nội dung thảo luận, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, qua thảo luận tại phiên họp đa số ý kiến của Ủy ban Pháp luật đánh giá cao sự chuẩn bị của Chính phủ, hồ sơ dự kiến Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của Chính phủ được gửi sang đúng thời hạn, nội dung chuẩn bị công phu kỹ lưỡng, đáp ứng yêu cầu quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng kết luận nội dung thảo luận
Ủy ban Pháp luật cũng cơ bản tán thành với nguyên tắc lập Chương trình năm 2021 và điều chỉnh Chương trình năm 2020 như Chính phủ trình; đồng thời đề nghị trong quá trình lập Chương trình cần chú trọng hơn đến triển khai cụ thể hóa các quy định của Hiến pháp 2013 và thể chế chủ trương của Đảng về bảo vệ quyền con người, quyền công dân, quan tâm đến công tác tổng kết, đánh giá thực tiễn triển khai, thi hành pháp luật, xây dựng pháp luật phải đáp ứng yêu cầu giải quyết những vướng mắc thực tiễn.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cũng ghi nhận ý kiến góp ý của các đại biểu đề nghị sớm có tổng hợp ý kiến đại biểu Quốc hội thảo luận tại tổ để có ý kiến giải trình nhanh trước khi thảo luận toàn thể Hội trường, qua đó giảm bớt được các ý kiến trùng lặp khi thảo luận tại Hội trường.
Tổng hợp các kiến nghị cụ thể về các dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban Pháp luật cơ bản tán thành với đề nghị của Chính phủ: bổ sung vào Chương trình năm 2020 đối với 02 dự án luật (Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi); Luật Giao thông đường bộ (sửa đổi), 01 dự thảo nghị quyết của Quốc hội (Nghị quyết của Quốc hội về tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc) và 01 pháp lệnh (Pháp lệnh Ưu đãi người có công với cách mạng (sửa đổi)). Bổ sung dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Công đoàn cho ý kiến tại kỳ họp thứ 10 (tháng 10/2020); Đưa ra khỏi Chương trình năm 2020 đối với dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai; Lùi thời gian trình dự án Luật Thi đua, khen thưởng từ cho ý kiến tại kỳ họp thứ 10 Quốc hội khoá XIV (tháng 10/2020) sang cho ý kiến tại kỳ họp thứ 2 Quốc hội khoá XV (tháng 10/2021).
Đối với công tác xây dựng pháp luật của Quốc hội năm 2021 và các năm tiếp theo, Ủy ban Pháp luật cơ bản tán thành với đề nghị của Chính phủ: đưa 07 dự án luật vào Chương trình năm 2021, trong đó có 02 dự án luật (Luật Giao thông đường bộ (sửa đổi), Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng chống HIV/AIDS ) cho ý kiến tại kỳ họp thứ 10, thông qua tại kỳ họp thứ 11 Quốc hội khoá XIV (tháng 3/2021); 05 dự án luật cho ý kiến tại kỳ họp thứ 2 Quốc hội khoá XV (tháng 10/2021); Tán thành với đề nghị của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam: bố trí thông qua dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Công đoàn tại kỳ họp thứ 11 (tháng 3/2020); tán thành với Thường trực Uỷ ban Về các vấn đề xã hội về việc bố trí thông qua dự án Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi) tại kỳ họp thứ 11 Quốc hội khoá XIV (tháng 3/2021, muộn hơn 1 kỳ so với Chính phủ đề nghị); trình dự án Luật Thi đua, khen thưởng (sửa đổi) cho ý kiến tại kỳ 2 Quốc hội khoá XV (tháng 10/2021), thông qua tại kỳ họp thứ 3 (muộn hơn 1 kỳ so với Chính phủ đề nghị).
Trên cơ sở ý kiến của các đại biểu phát biểu tại phiên họp, Ủy ban Pháp luật sẽ hoàn thiện báo cáo thẩm tra để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại phiên họp thứ 44 tới./.