CẦN THIẾT XÂY DỰNG LUẬT PHÒNG THỦ DÂN SỰ CẢ VỀ CHÍNH TRỊ, PHÁP LÝ VÀ THỰC TIỄN
Đề cập về thực hiện Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam liên quan đến thông tin “nơi sinh” trên hộ chiếu, Đại tá Vũ Văn Hưng - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập cảnh (Bộ Công an) khẳng định: Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam được Quốc hội Khóa XIV thông qua ngày 22/11/2019, có hiệu lực kể từ ngày 01/7/2020. Việc triển khai thi hành Luật đã góp phần đảm bảo và tăng cường hiệu quả công tác quản lý xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam. Tuy nhiên, việc thực hiện cấp hộ chiếu mẫu mới theo quy định của Luật đã phát sinh vấn đề vướng mắc liên quan đến thông tin “nơi sinh” của người được cấp hộ chiếu. Chính phủ nghiên cứu và thấy cần điều chỉnh, bổ sung thông tin “nơi sinh” vào hộ chiếu.
Toàn cảnh Phiên họp.
Thực hiện quy định của Luật, Bộ Công an đã ban hành Thông tư số 73/2021/TT-BCA ngày 29/6/2021 quy định về mẫu hộ chiếu, giấy thông hành và các biểu mẫu liên quan, trong đó trong mẫu hộ chiếu không có thông tin về nơi sinh như quy định của Luật (tại khoản 3 Điều 6 Luật xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam quy định: “Thông tin trên giấy tờ xuất nhập cảnh bao gồm: Ảnh chân dung; họ, chữ đệm và tên; ngày, tháng, năm cấp cơ quan cấp, ngày, tháng, năm hết hạn, số định danh cá nhân hoặc số chứng minh nhân dân, chức vụ, chức danh đối với hộ chiếu ngoại giao, hộ chiếu công vụ phù hợp với yêu cầu đối ngoại”.
Từ ngày 01/7/2022, Bộ Công an triển khai cấp hộ chiếu phổ thông mẫu mới cho công dân. Trước khi phát hành chính thức mẫu hộ chiếu mới, Bộ Công an đã phối hợp với Bộ Ngoại giao thông báo mẫu hộ chiếu mới đến cơ quan đại diện của tất cả các nước tại Việt Nam. Sau 01 tháng thông báo theo quy định, không có quốc gia nào có ý kiến. Tuy nhiên, đến ngày 27/7/2022, Đức và sau đó một số nước thông báo tạm thời dừng cấp thị thực vào hộ chiếu mẫu mới của Việt Nam, với lý do trong hộ chiếu không ghi thông tin “nơi sinh” của người mang hộ chiếu.
Để tháo gỡ khó khăn nêu trên, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Công an và các Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài thực hiện in bị chú bổ sung thông tin về “nơi sinh” vào hộ chiếu mẫu mới cho công dân. Phía nước ngoài chấp thuận việc in bổ sung thông tin vào hộ chiếu cho công dân, tuy nhiên các nước cho biết việc chấp nhận này chỉ là tạm thời, đề nghị ta sớm bổ sung thông tin “nơi sinh” vào trang nhân thân, đặc biệt phía Séc thông báo chỉ chấp nhận hộ chiếu Việt Nam có in bị chú thông tin “nơi sinh” đến hết năm 2022.
Trước tình hình trên, Chính phủ nhận thấy việc nghiên cứu bổ sung thông tin “nơi sinh” vào trang nhân thân trong hộ chiếu là cần thiết và cần sớm thực hiện (trước ngày 01/01/2023).
Đại tá Vũ Văn Hưng - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập cảnh (Bộ Công an).
Đại tá Vũ Văn Hưng khẳng định, việc bổ sung thông tin “nơi sinh” vào trang nhân thân trên hộ chiếu sẽ tạo thuận lợi cho công dân trong việc xin thị thực, nhập cảnh, cư trú và làm các thủ tục liên quan ở các nước có yêu cầu in thông tin nơi sinh trong hộ chiếu, nhất là Séc và các nước trong khối Schengen. Về lâu dài tránh trường hợp phải tiếp tục giải quyết vấn đề này nếu các nước khác phát sinh yêu cầu tương tự. Do các nước khối Schengen hoạt động dựa trên cơ sở nguyên tắc đồng thuận, nên sau năm 2022 nếu Séc không chấp nhận việc bị chú thông tin nơi sinh mà yêu cầu phải bổ sung thông tin vào trang nhân thân, có thể xảy ra tình trạng các nước khác yêu cầu tương tự Séc.
Việc bổ sung thông tin “nơi sinh” vào trang nhân thân của hộ chiếu không làm phát sinh thêm thủ tục và chi phí do hiện nay trong mẫu tờ khai đề nghị cấp hộ chiếu, giấy thông hành hiện hành đã có mục thông tin về “nơi sinh”, đây là thông tin bắt buộc công dân phải khai để cơ quan quản lý xuất nhập cảnh cập nhật thông tin vào Cơ sở dữ liệu quốc gia về xuất nhập cảnh; cơ quan cấp phát hộ chiếu có thể khai thác thông tin về nơi sinh của công dân có trong cơ sở dữ liệu để in hộ chiếu.
Bộ Công an kiến nghị việc bổ sung thông tin “nơi sinh” vào trang nhân thân của hộ chiếu là cần thiết, tạo thuận lợi cho công dân ta trong việc nhập cảnh vào các nước, tuy nhiên do thời gian gấp không kịp sửa đổi Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam hoặc ban hành Nghị quyết riêng về vấn đề này. Vì vậy, Chính phủ xin kiến nghị Quốc hội đồng ý bổ sung thông tin “nơi sinh” trên hộ chiếu cấp cho công dân Việt Nam, giao Bộ trưởng Bộ Công an sửa đổi, bổ sung văn bản quy phạm pháp luật theo thẩm quyền để bổ sung thông tin “nơi sinh” vào mẫu hộ chiếu cấp cho công dân Việt Nam; Đưa nội dung trên vào Nghị quyết chung của Kỳ họp thứ tư Quốc hội khóa XV.
Nhất trí với sự cần thiết bổ sung thông tin “nơi sinh” vào trang nhân thân của hộ chiếu
Đại diện cơ quan thẩm tra, Đại tá Vũ Huy Khánh - Ủy viên Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh cho rằng, trong quá trình sử dụng hộ chiếu mẫu mới đã phát sinh vướng mắc, cụ thể: Từ ngày 27/7/2022, một số nước ở Châu Âu thông báo tạm dừng cấp thị thực vào mẫu hộ chiếu mới của Việt Nam với lý do trong hộ chiếu không ghi thông tin “nơi sinh” của người mang hộ chiếu.
Vấn đề phát sinh trên đã ảnh hưởng đến hoạt động nhập cảnh của công dân Việt Nam vào các nước thuộc khối Schengen, được dư luận đặc biệt quan tâm và Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã đưa nội dung này vào phiên họp tháng 8/2022 để chất vấn Bộ trưởng Bộ Công an. Sau phiên họp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã yêu cầu Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ: “Khẩn trương phối hợp với các cơ quan liên quan nghiên cứu đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định về xuất cảnh, nhập cảnh, hộ chiếu theo mẫu mới của công dân Việt Nam, chủ động tháo gỡ khó khăn, tạo điều kiện thuận lợi cho công dân khi làm thủ tục xin thị thực vào các nước”.
Đại tá Vũ Huy Khánh - Ủy viên Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh.
Thực hiện yêu cầu của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Công an và các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài in bị chú bổ sung thông tin “nơi sinh” vào hộ chiếu cho công dân Việt Nam và đã được các nước tạm thời chấp nhận, trong đó một số nước chấp nhận cho đến hết năm 2022, sau đó hộ chiếu cấp mới phải có thông tin “nơi sinh” trên trang nhân thân của hộ chiếu.
Trước tình hình trên, Ủy ban Quốc phòng và An ninh nhất trí với sự cần thiết bổ sung thông tin “nơi sinh” vào trang nhân thân của hộ chiếu (như các lý do nêu trong Tờ trình số 443/TTr-CP của Chính phủ).
Về thẩm quyền bổ sung thông tin “nơi sinh” vào hộ chiếu, Ủy ban Quốc phòng và An ninh thấy rằng, các thông tin trên giấy tờ xuất nhập cảnh của công dân Việt Nam do Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam quy định, nên việc bổ sung thông tin “nơi sinh” vào hộ chiếu thuộc thẩm quyền của Quốc hội. Còn các mẫu giấy tờ xuất nhập cảnh thì Luật đã giao Bộ Công an ban hành sau khi trao đổi với các Bộ, ngành liên quan. Do đó, Ủy ban Quốc phòng và An ninh thấy rằng, việc Chính phủ trình và kiến nghị Quốc hội “đồng ý bổ sung thông tin “nơi sinh” trên hộ chiếu cấp cho công dân Việt Nam, giao Bộ trưởng Bộ Công an sửa đổi, bổ sung văn bản quy phạm pháp luật theo thẩm quyền để bổ sung thông tin “nơi sinh” vào mẫu hộ chiếu cấp cho công dân Việt Nam” là phù hợp.
Về tác động của việc bổ sung thông tin “nơi sinh” vào hộ chiếu, Ủy ban Quốc phòng và An ninh nhất trí với Tờ trình của Chính phủ về đánh giá tác động của việc bổ sung thông tin “nơi sinh” vào hộ chiếu; đồng thời cho rằng việc bổ sung thông tin “nơi sinh” vào hộ chiếu sẽ bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp ổn định, lâu dài cho công dân Việt Nam khi thực hiện hoạt động nhập cảnh tại các nước. Việc này không làm phát sinh thủ tục hành chính và không phát sinh chi phí, gây tốn kém cho công dân và ngân sách của Nhà nước, vì: Thông tin nơi sinh là thông tin bắt buộc trong mẫu tờ khai hộ chiếu hiện nay, được cập nhật vào Cơ sở dữ liệu quốc gia về xuất nhập cảnh nên không phải thay đổi tờ khai hoặc khai báo bổ sung.
Về hình thức văn bản thể hiện quyết định của Quốc hội, Ủy ban Quốc phòng và An ninh cho rằng: Việc bổ sung thông tin “nơi sinh” vào hộ chiếu thuộc thẩm quyền của Quốc hội; do yêu cầu về thời gian thực hiện việc bổ sung thông tin “nơi sinh” vào trang nhân thân hộ chiếu trước ngày 01/01/2023, nên không bảo đảm thời gian để thực hiện quy trình sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam hoặc ban hành một nghị quyết riêng của Quốc hội về nội dung này. Do đó, Ủy ban Quốc phòng và An ninh nhất trí với Tờ trình của Chính phủ đã đề xuất Quốc hội “đưa nội dung trên vào Nghị quyết chung của Kỳ họp thứ 4 Quốc hội khóa XV” là bảo đảm về hình thức văn bản thể hiện quyết định của Quốc hội.
Căn cứ nội dung thẩm tra, Ủy ban Quốc phòng và An ninh kiến nghị, đề xuất: Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, đồng ý cho phép Chính phủ trình Quốc hội về nội dung này; giao Ủy ban Quốc phòng và An ninh tiếp tục hoàn thiện Báo cáo thẩm tra để trình Quốc hội theo quy định; giao Tổng Thư ký Quốc hội đề xuất bổ sung vào Chương trình Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV về nội dung này cho phù hợp (trình bày Tờ trình, Báo cáo thẩm tra và thảo luận).
Quốc hội cho phép đưa vào Nghị quyết chung của Kỳ họp thứ 4 Quốc hội khóa XV với nội dung như sau: “Bổ sung thông tin “nơi sinh” vào hộ chiếu; giao Bộ trưởng Bộ Công an sửa đổi, bổ sung văn bản quy phạm pháp luật theo thẩm quyền để bổ sung thông tin “nơi sinh” vào mẫu hộ chiếu cấp cho công dân Việt Nam”.
Trong khuôn khổ Phiên họp, các đại biểu cơ bản tán thành với nội dung, đề xuất của Chính phủ là bổ sung thông tin về “nơi sinh” vào hộ chiếu. Đa số ý kiến Ủy ban Quốc phòng và An ninh nhất trí với sự cần thiết bổ sung thông tin “nơi sinh” vào trang nhân thân của hộ chiếu; cho rằng việc bổ sung thông tin “nơi sinh” vào hộ chiếu sẽ bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp ổn định, lâu dài cho công dân Việt Nam khi thực hiện hoạt động nhập cảnh tại các nước. Việc này không làm phát sinh thủ tục hành chính và không phát sinh chi phí, gây tốn kém cho công dân và ngân sách của Nhà nước. Có ý kiến kiến nghị, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, đồng ý cho phép Chính phủ trình Quốc hội về nội dung này; giao Ủy ban tiếp tục hoàn thiện Báo cáo thẩm tra để trình Quốc hội theo quy định; giao Tổng Thư ký Quốc hội đề xuất bổ sung vào Chương trình Kỳ họp thứ 4, Quốc hội Khóa XV về nội dung này cho phù hợp. Đồng thời, kiến nghị Quốc hội cho phép đưa vào Nghị quyết chung của Kỳ họp thứ Tư, Quốc hội Khóa XV với nội dung như sau: “Bổ sung thông tin “nơi sinh” vào hộ chiếu; giao Bộ trưởng Bộ Công an sửa đổi, bổ sung văn bản quy phạm pháp luật theo thẩm quyền để bổ sung thông tin “nơi sinh” vào mẫu hộ chiếu cấp cho công dân Việt Nam”./.
Trân trọng giới thiệu một số ảnh tại Phiên họp:
Phiên họp toàn thể lần thứ 4, thẩm tra Tờ trình của Chính phủ về việc thực hiện Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam liên quan đến thông tin “nơi sinh” trên hộ chiếu.
Các đại biểu tham dự Phiên họp.
Chủ nhiệm Uỷ ban Quốc phòng và An ninh Lê Tấn Tới phát biểu tại Phiên họp.
Đại tá Vũ Văn Hưng - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập cảnh (Bộ Công an) đề cập về thực hiện Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam liên quan đến thông tin “nơi sinh” trên hộ chiếu.
Đại tá Vũ Huy Khánh - Ủy viên Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh thay mặt cơ quan thẩm tra đề cập việc thực hiện Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam liên quan đến thông tin “nơi sinh” trên hộ chiếu.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Trường Giang phát biểu tại Phiên họp.
Thiếu tướng Lê Quang Đạo - Tư lệnh Cảnh sát biển Việt Nam (Bộ Quốc phòng) nêu ý kiến tại Phiên họp.