Hội thảo "Góp ý dự thảo Luật Điện ảnh (sửa đổi)”
Hội thảo “Góp ý dự thảo Luật Điện ảnh (sửa đổi)” do Viện Nghiên cứu lập pháp thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội phối hợp với Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội tổ chức tại Nhà Quốc hội dưới hình thức trực tuyến vào sáng 07/9. PGS.TS Nguyễn Đắc Vinh, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục; TS. Nguyễn Văn Hiển, Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp đồng chủ trì hội thảo.
Với sự tham gia của đại diện Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội; các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý trong lĩnh vực điện ảnh, hội thảo là diễn đàn khoa học nhằm tham vấn ý kiến phục vụ cho công tác hoàn thiện, thẩm tra dự án Luật Điện ảnh (sửa đổi).
Góp ý tại hội thảo, TS.Ngô Phương Lan, nguyên Cục trưởng Cục Điện ảnh, cho biết, ở nhiều nước đã có Quỹ Điện ảnh từ lâu, hoạt động hiệu quả với nhiệm vụ chính là cải thiện chất lượng điện ảnh và thúc đẩy sự phát triển ngành công nghiệp điện ảnh. Ở Việt Nam, Luật Điện ảnh hiện hành và Nghị định định 54/2010 hướng dẫn thi hành một số điều trong Luật Điên ảnh đã có các Điều quy định việc thành lập Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh, nhưng chưa thực hiện được. Do đó, cần quan tâm đến tính khả thi của việc thành lập Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh và muốn khả thi thì phải xây dựng được các chính sách phù hợp.
TS.Ngô Phương Lan, nguyên Cục trưởng Cục Điện ảnh
TS Ngô Phương Lan cho rằng, trong dự thảo Luật Điện ảnh sửa đổi, nội dung về thành lập Quỹ, mục đích của Quỹ quá dàn trải, mục tiêu hỗ trợ của Quỹ không tập trung sẽ dẫn đến không hiệu quả; việc hỗ trợ của Quỹ có những phần trùng lặp với các mục chi từ ngân sách và các hoạt động sự nghiệp của cơ quan quản lý điện ảnh. Nhất là “Hỗ trợ đầu tư xây dựng trường quay bảo đảm phù hợp với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, ngành, lĩnh vực đã được phê duyệt” rất cần cân nhắc, vì đây là hạng mục liên quan đến quy hoạch ít liên quan đến các mục đíc khác của Quỹ, do đó không khả thi.
Để khắc phục những vướng mắc hiện nay, TS.Ngô Phương Lan đưa ra đề xuất nên tham khảo kinh nghiệm từ các Quỹ điện ảnh thành công trên thế giới, gần với Việt Nam nhất là Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh Hàn Quốc, được quy định trong “Luật Xúc tiến phim và video Hàn Quốc”.
Về nội dung này, theo bà Nguyễn Phương Hòa, Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho rằng cần thiết phải tiếp tục quy định Quỹ Hỗ trợ phát triển điện ảnh tại Luật, và cần quy định chi tiết về nguồn thu thường xuyên, ổn định của Quỹ. Theo bà Nguyễn Phương Hòa, bên cạnh nguồn vốn ban đầu do Nhà nước cấp, Quỹ có nguồn thu thường xuyên từ 3% tiền vé xem phim, tỷ lệ % nhất định từ doanh thu các phim do Nhà nước đặt hàng, Quỹ hỗ trợ trong tương lai…, các nguồn hiến tặng, tài trợ và các nguồn thu hợp pháp khác. Chỉ có như vậy mới tạo điều kiện cho việc thành lập Quỹ và vận hành thường xuyên, lâu dài, hỗ trợ tìm kiếm, nuôi dưỡng các tài năng trẻ, hỗ trợ quá trình sản xuất, phát hành, quảng bá phim ra nước ngoài, tạo cú huých cho điện ảnh Việt Nam cất cánh.
Chia sẻ về kinh nghiệm một số nước trên thế giới, bà Nguyễn Phương Hòa cho biết, Quỹ Hỗ trợ Điện ảnh là công cụ hữu hiệu để thúc đẩy điện ảnh phát triển. Ở Pháp, Quỹ Hỗ trợ Quỹ Hỗ trợ Điện ảnh có nguồn thu từ các đài truyền hình. Các đài truyền hình sẽ đầu tư từ 30-35% cho các dự án phim, sau đó các dự án phim này sẽ được trình chiếu trên truyền hình. Ngoài ra, Trung tâm Điện ảnh Quốc gia cũng có hỗ trợ khoảng vài chục % kinh phí cho các dự án phim. Tại Hàn Quốc, Hội đồng điện ảnh Hàn Quốc (KOFIC) xây dựng một quỹ hỗ trợ riêng để giúp đỡ các dự án phim độc lập, còn chính phủ Hàn Quốc hỗ trợ thông qua phát hành và trình chiếu. Quỹ này thành lập từ năm 2005 và Chính phủ quy định trích 3% tiền mỗi vé xem phim được bán ra để đưa vào Quỹ. Ngoài ra, trong khu vực Đông Nam Á, một số Chính phủ hỗ trợ phát triển ngành điện ảnh thông qua việc thành lập các quỹ về sáng tạo, nghệ thuật như Quỹ Sáng tạo (Creation Grant) do Hội đồng Nghệ thuật Singapore quản lý, Quỹ Truyền thông quốc gia Thái Lan (Thai Media Fund) do Bộ Văn hoá Thái Lan quản lý , Quỹ Phát triển Phim nghệ thuật và Truyền thông Đa phương tiện do Tập đoàn Phát triển điện ảnh Quốc gia Malaysia (FINAS) quản lý.
Tán thành với các quan điểm nêu trên, Đạo diễn, NSƯT. Bùi Trung Hải cho rằng, Quỹ phát triển điện ảnh là quy định cần thiết, tuy nhiên cũng chưa được cụ thể hóa trong Luật Điện ảnh. Theo NSƯT. Bùi Trung Hải, cũng không nên bó hẹp về Quỹ Phát triển Điện ảnh, mà nên nhìn rộng hơn về sự đầu tư chiến lược của nhà nước cho Điện ảnh Việt Nam. Điện ảnh Việt Nam cần có sự trợ giúp mạnh mẽ hơn về mặt chiến lược từ Nhà nước. Với một sự tính toán sâu sắc, rất nhiều quốc gia trên thế giới đã có chiến lược rõ ràng, thực tế về sự phát triển điện ảnh. Đây là nguồn lợi tiềm năng to lớn để phát triển cả kinh tế, và văn hóa. Văn hóa hay Điện ảnh cũng chính là quyền lực mềm của một quốc gia. Một trong những mô hình phát triển thành công nhất là sự phát triển của điện ảnh Hàn Quốc.
NSƯT. Bùi Trung Hải, cũng cho biết thêm về mặt kinh phí, đã có nhiều ý kiến nghiên cứu hệ thống phát triển điện ảnh của Pháp với quỹ điện ảnh được Nhà nước điều hành lấy kinh phí từ trích phần trăm tiền vé bán tại các rạp. Hoặc theo cách của điện ảnh Trung quốc với sự kết hợp của điện ảnh và truyền hình.
Cũng tại hội thảo, các đại biểu đã tập trung thảo luận nhằm làm rõ một số vấn đề trọng tâm trong dự thảo Luật như: Đề xuát một số chính sách khi sửa đổi Luật Điện ảnh; Đổi mới trong quản lý điện ảnh của Việt Nam; Cơ chế xã hội hóa, huy động tham gia của cộng đồng trong hoạt động điện ảnh; Hợp tác quốc tế trong lĩnh vực điện ảnh; Quảng cáo phim; Bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm điện ảnh; Góp ý cụ thể vào các điều, khoản tại Dự thảo Luật;…
PGS.TS Nguyễn Đắc Vinh, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục; TS. Nguyễn Văn Hiển, Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp đồng chủ trì hội thảo
Trước đó, phát biểu khai mạc hội thảo, TS.Nguyễn Văn Hiển - Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp, cho biết, theo Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2021, Dự thảo Luật Điện ảnh (sửa đổi) sẽ được xem xét, cho ý kiến tại kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XV. Luật Điện ảnh được Quốc hội khóa XI thông qua ngày 29/6/2006, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/01/2007 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Điện ảnh được Quốc hội khóa XII thông qua ngày 18/6/2009, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/10/2009. Luật Điện ảnh được ban hành là thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng và Nhà nước đối với sự nghiệp phát triển điện ảnh dân tộc, tạo cơ sở phát lý để phát triển điện ảnh Việt Nam theo hướng tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, đáp ứng được nhu cầu phát triển và hội nhập của nền điện ảnh nước nhà.
Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp cũng nhấn mạnh, qua 14 năm triển khai, bên cạnh những kết quả đã đạt được, Luật Điện ảnh đã bộc lộ một số quy định chưa phù hợp với thực tế, không có tính khả thi hoặc tính khả thi không cao. Trong đó, một số quy định của Luật Điện ảnh còn chưa cập nhật với tình hình phát triển của nền kinh tế thị trường hoặc chưa có quy định nhằm bảo vệ và phát triển điện ảnh dân tộc trong quá trình hội nhập quốc tế. Để khắc phục những hạn chế, Dự án Luật Điện ảnh (sửa đổi) sẽ sửa đổi, bổ sung những quy định mới nhằm tạo hành lang pháp lý điều chỉnh hoạt động điện ảnh, qua đó tạo điều kiện để mọi tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động điện ảnh một cách bình đẳng, cạnh tranh lành mạnh trong hoạt động kinh doanh, cùng đóng góp xây dựng nền điện ảnh Việt Nam mang đậm bản sắc dân tộc, tiên tiến và hiện đại.
Kết luận hội thảo, Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp TS.Nguyễn Văn Hiển cho biết, với tinh thần khẩn trương, nghiêm túc, trách nhiệm hội thảo đã hoàn thành chương trình đề ra. Ghi nhận và đánh giá cao những ý kiến tham luận, thảo luận tại hội thảo, Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp khẳng định đây là nguồn thông tin, luận cứ khoa học quan trọng phục vụ hữu hiệu cho công tác hoàn thiện, thẩm tra dự án Luật Điện ảnh (sửa đổi) tại phiên họp thứ 3 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (diễn ra vào tháng 9/2021)./.