Trong bài phát biểu nhậm chức, ông nhấn mạnh các trọng tâm cũng như nhiệm vụ chính của tân Tổng Thư ký ASEAN trong nhiệm kỳ 5 năm (2013-2017), ông Lê Lương Minh khẳng định ASEAN dù đã đạt được nhiều thành công trong suốt 46 năm phát triển, song vẫn đối mặt với nhiều thách thức, đòi hỏi sự phối hợp hành động chặt chẽ giữa các nước thành viên.
Xét về trụ cột an ninh - chính trị, những thành tựu đáng kể của ASEAN là phát huy vai trò của Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ASEAN, Hiệp định Khu vực phi vũ khí hạt nhân Đông Nam Á, Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF), thành lập Viện Hòa giải và Hòa bình ASEAN... Đặc biệt, các biện pháp củng cố quy tắc ứng xử, xây dựng lòng tin, ngăn chặn và giải quyết xung đột cũng được ASEAN chú trọng.
Liên quan đến khía cạnh này, tân Tổng Thư ký nhấn mạnh, trong bối cảnh tình hình biển Đông diễn biến phức tạp, ASEAN và Trung Quốc cần tăng cường nỗ lực và thiện chí, trên cơ sở những tiến bộ đã đạt được trong Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC), nguyên tắc 6 điểm của ASEAN về biển Đông, Tuyên bố chung ASEAN-Trung Quốc nhân kỷ niệm 10 năm DOC để đẩy nhanh đàm phán, tiến tới hoàn thành Bộ quy tắc ứng xử trên biển Đông (COC), nhằm đảm bảo ASEAN và Đông Á là một khu vực hòa bình, an ninh, ổn định và phát triển.
Về mặt kinh tế, ông Lê Lương Minh hoan nghênh ASEAN đã xây dựng được khu vực thương mại tự do từ năm 2010 với hàng rào thuế quan giảm xuống 0% cho 6 nước thành viên, loại bỏ các rào cản phi thuế quan, tạo thuận lợi thương mại và hội nhập hải quan...
Tân Tổng thư ký cho rằng, những thách thức đặt ra cho các nước thành viên ASEAN trong những năm tới là khơi thông dòng chảy của vốn, đầu tư, nhân công, hàng hóa và dịch vụ, chú trọng vấn đề quyền con người, nhất là của phụ nữ, trẻ em và người khuyết tật, giảm tỉ lệ nghèo đói và nâng cao khả năng ứng phó với thảm họa thiên tai. Điều này không chỉ quan trọng với nội bộ ASEAN, mà còn có hiệu ứng to lớn trong toàn bộ khu vực.
Ông Lê Lương Minh cũng cam kết phục vụ và hỗ trợ các nước thành viên thúc đẩy triển khai các trọng tâm, ưu tiên của hiệp hội, trước hết là hướng tới xây dựng thành công Cộng đồng ASEAN vào năm 2015, duy trì đoàn kết và phát huy vai trò trung tâm của ASEAN; tuân thủ các mục tiêu và nguyên tắc đề ra trong Hiến chương ASEAN.
Lần đầu tiên đảm nhận cương vị Tổng Thư ký ASEAN, ông Lê Lương Minh còn nhấn mạnh đến sự thống nhất của hiệp hội này. Ông chia sẻ lần đầu tiên bước vào trụ sở Ban Thư ký ASEAN tháng 9.2012 trong chuyến thăm không chính thức, cảm giác đầu tiên của ông là sự gắn kết.
“Tôi nhìn thấy ở sảnh lễ tân không chỉ cờ của 10 nước thành viên ASEAN mà còn của các nước đối tác. Đó là cảm giác gắn kết đã biến ASEAN thành một tổ chức mạnh mẽ và tự hào, mạnh cả bên trong và ý chí hợp tác. Và hôm nay tôi cũng tràn ngập cái cảm giác về sự thống nhất ấy”.
Tân Tổng Thư ký cảm ơn người tiền nhiệm Surin Pitsuwan và khẳng định “nóng lòng tiếp nhận di sản tốt đẹp mà ông Pitsuwan để lại”.