Ðược thành lập vào tháng 11-1989 với 12 thành viên sáng lập, đến nay, APEC đã trở thành cơ chế hợp tác kinh tế có quy mô lớn nhất trong khu vực, với 21 nền kinh tế thành viên, trong đó có chín nước thuộc nhóm G-20, chiếm 59% dân số, 50% lãnh thổ, hơn 50% GDP và 57% thương mại toàn cầu. Cùng với các cơ chế hợp tác khác như Hiệp hội các quốc gia Ðông - Nam Á (ASEAN), ASEAN với các đối tác, Hiệp định đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương (TPP), Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP), liên kết kinh tế Ðông Bắc Á..., APEC đang góp phần tích cực vào quá trình xây dựng một cấu trúc hợp tác khu vực theo hướng đa tầng nấc, duy trì vai trò đầu tàu của châu Á - Thái Bình Dương trong tiến trình tăng trưởng và liên kết kinh tế toàn cầu.
APEC và những kết quả hợp tác nổi bật
Mục tiêu xuyên suốt được các thành viên nỗ lực thực hiện trong suốt những năm qua là mở rộng và tăng cường liên kết kinh tế khu vực, theo tinh thần của Mục tiêu Bô-go là thúc đẩy tự do hóa, thuận lợi hóa thương mại và đầu tư vào năm 2010 đối với các thành viên phát triển và năm 2020 đối với các thành viên đang phát triển. Với nguyên tắc hoạt động tự nguyện, linh hoạt, đồng thuận và cùng phát triển, nỗ lực thực hiện Mục tiêu Bô-go đã mang lại những kết quả hết sức cụ thể và có ý nghĩa. Từ năm 1989 đến năm 2010, thương mại giữa các thành viên tăng gần gấp năm lần, từ 1,7 nghìn tỷ USD lên 9,9 nghìn tỷ USD, cao hơn thương mại nội khối hiện nay của Liên hiệp châu Âu (EU); mức thuế trung bình trong khu vực giảm gần sáu lần, từ 16,9% năm 1989 xuống còn 5,8% năm 2010; chi phí giao dịch thương mại cũng giảm đáng kể, qua hai lần cắt giảm 5% vào các năm 2006 và 2010. APEC là Diễn đàn hợp tác đa phương đầu tiên đạt thỏa thuận về Danh mục hàng hóa môi trường, vấn đề mà Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) thúc đẩy hơn mười năm qua. Theo đó, 54 mặt hàng môi trường sẽ giảm thuế ở mức dưới 5% vào năm 2015. Các thành viên APEC cũng đang thúc đẩy liên kết kinh tế thông qua kết nối về cơ sở hạ tầng, xây dựng chuỗi cung ứng đáng tin cậy và minh bạch hóa, hướng tới Khu vực thương mại tự do châu Á - Thái Bình Dương.
Trước những thách thức ngày càng gia tăng của các vấn đề khu vực và toàn cầu, từ ba trụ cột hợp tác ban đầu về tự do hóa, thuận lợi hóa thương mại, đầu tư và hợp tác kinh tế kỹ thuật, APEC đã không ngừng mở rộng nội dung hợp tác nhằm đáp ứng các yêu cầu về phát triển trong từng giai đoạn. Hợp tác về an ninh con người và ứng phó các thách thức toàn cầu trở thành một trong những ưu tiên trong chương trình nghị sự của APEC, gồm chống chủ nghĩa khủng bố, ứng phó biến đổi khí hậu, thiên tai và tình trạng khẩn cấp, giải quyết các thách thức an ninh lương thực - nước - năng lượng, hợp tác giáo dục... Ðể đối phó khủng hoảng kinh tế toàn cầu, APEC đã và đang thúc đẩy chuyển sang mô hình tăng trưởng xanh và bền vững, tăng cường kết nối khu vực, tích cực triển khai Chiến lược tăng trưởng mới với năm nội hàm là cân bằng, đồng đều, bền vững, đổi mới và an toàn.
Vài năm trở lại đây, trong bối cảnh kinh tế thế giới phục hồi chậm, tập hợp lực lượng và xu thế liên kết đa tầng nấc trong khu vực đang có những biến chuyển sâu sắc và nhanh chóng, hơn lúc nào hết, APEC tiếp tục khẳng định vai trò đầu tàu của mình, đóng góp vào việc thúc đẩy hệ thống thương mại đa phương và sự phát triển năng động của châu Á - Thái Bình Dương.
In-đô-nê-xi-a: Từ Bô-go đến Ba-li
HNCC APEC 21, sự kiện có ý nghĩa chính trị quan trọng nhất của Diễn đàn trong năm nay, sẽ diễn ra tại Ba-li, In-đô-nê-xi-a, với sự tham dự của lãnh đạo 21 nền kinh tế thành viên. Ðây cũng là sự kiện được khu vực và cộng đồng quốc tế trông đợi trong bối cảnh cục diện chính trị, kinh tế thế giới có nhiều biến động và Vòng đàm phán Ðô-ha tiếp tục trì trệ. Với chủ đề "châu Á - Thái Bình Dương tự cường: Ðộng lực của tăng trưởng toàn cầu", HNCC APEC 21 tập trung vào ba ưu tiên, gồm Thực hiện Mục tiêu Bô-go; Tăng trưởng bền vững gắn với công bằng và Tăng cường kết nối. Trong thời gian này cũng sẽ diễn ra Hội nghị Bộ trưởng (HNBT) Ngoại giao - Kinh tế lần thứ 25 của APEC và cuộc gặp giữa các nhà lãnh đạo APEC với hàng trăm doanh nghiệp hàng đầu khu vực.
Tiếp theo thành công của HNCC Bô-go năm 1994, đây là lần thứ hai đất nước của hàng nghìn hòn đảo xinh đẹp In-đô-nê-xi-a được chọn là chủ nhà đăng cai HNCC APEC. Ðiều này thể hiện uy tín và vai trò ngày càng gia tăng của In-đô-nê-xi-a và cả của Cộng đồng ASEAN. Việt Nam cùng các thành viên khác của ASEAN đang phối hợp chặt chẽ với In-đô-nê-xi-a để HNCC APEC 21 thành công tốt đẹp, tạo ra những dấu ấn và tầm nhìn dài hạn cho hợp tác APEC trong những thập kỷ tới.
Việt Nam chủ động và tích cực đóng góp thúc đẩy hợp tác APEC
Cách đây đúng 15 năm, tháng 11-1998, Việt Nam trở thành thành viên chính thức của APEC. Trong suốt chặng đường 15 năm qua, Việt Nam luôn là một thành viên năng động và có trách nhiệm, đóng góp tích cực và hiệu quả vào hợp tác APEC. Trong đó, phải kể đến việc nước ta đã đảm nhiệm xuất sắc vai trò Chủ tịch APEC năm 2006, tổ chức thành công HNCC APEC 14, HNBT Ngoại giao - Kinh tế APEC 18 và hơn 100 sự kiện lớn nhỏ khác. HNCC 14 đã thành công trong việc đề ra triển vọng dài hạn về hướng tới xây dựng Khu vực thương mại tự do châu Á - Thái Bình Dương, Chương trình Hành động Hà Nội về thực hiện các Mục tiêu Bô-go, các biện pháp cải cách tổng thể của APEC... Việt Nam cũng đảm nhiệm nhiều vị trí chủ chốt trong APEC như Phó Chủ tịch Ủy ban thương mại và đầu tư năm 2006, Chủ tịch Nhóm công tác doanh nghiệp vừa và nhỏ năm 2006, Chủ tịch Ủy ban quản lý ngân sách năm 2007, Phó Chủ tịch Nhóm công tác Y tế nhiệm kỳ 2009 - 2010, Chủ tịch Nhóm công tác về đối phó tình trạng khẩn cấp nhiệm kỳ 2012 - 2013. Năm 2014, Việt Nam sẽ là nước chủ nhà tổ chức HNBT APEC về Phát triển nguồn nhân lực lần thứ 6. Việt Nam cũng nghiêm túc thực hiện các kế hoạch, chương trình hợp tác và các cam kết của APEC; tích cực đề xuất và tham gia hơn 70 sáng kiến trong các lĩnh vực kinh tế, thương mại, đầu tư, kỹ thuật, y tế, chống khủng bố...
Bước vào thập niên thứ hai của thế kỷ 21, triển khai Nghị quyết Ðại hội Ðảng lần thứ XI và Nghị quyết 22-NQ/T.Ư của Bộ Chính trị về chủ động, tích cực hội nhập quốc tế, Việt Nam tiếp tục coi APEC là một trọng tâm trong chính sách đối ngoại rộng mở, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ quốc tế. APEC hiện là khu vực đầu tư trực tiếp lớn nhất của Việt Nam, chiếm khoảng 65% tổng số vốn đầu tư nước ngoài, 60% giá trị xuất khẩu, 80% giá trị nhập khẩu và 75% lượng khách du lịch quốc tế đến Việt Nam. APEC không chỉ là một diễn đàn có vai trò quan trọng đối với sự phát triển của Việt Nam trong các lĩnh vực kinh tế, đối ngoại, an ninh mà còn là một kênh hiệu quả để Việt Nam đẩy mạnh hợp tác và làm sâu sắc quan hệ song phương với các thành viên, trong đó có hầu hết những đối tác chiến lược và đối tác toàn diện của Việt Nam.
Với ý nghĩa quan trọng đó, Việt Nam sẽ tham gia và đóng góp tích cực cho thành công của HNCC APEC lần thứ 21, vì sự năng động, tự cường và phát triển của châu Á - Thái Bình Dương.