Các đại biểu tham dự Hội thảo cho biết, từ khi Chính phủ ban hành Quyết định 800 ngày 4.6.2010 phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới giai đoạn 2010 – 2020, mô hình nông thôn mới đã hình thành trên thực tế tại các xã thí điểm; khẳng định chủ trương lấy xã làm thí điểm xây dựng mô hình nông thôn mới là đúng đắn và phù hợp với yêu cầu, điều kiện nước ta. Chương trình xây dựng nông thôn mới cũng xác định được những cơ chế, chính sách cần đổi mới như cơ chế, chính sách tài chính nên được thực hiện theo nguyên tắc nhà nước hỗ trợ, doanh nghiệp đầu tư và nhân dân đóng góp với tỷ lệ hợp lý. Qua đó, huy động được nguồn lực tài chính nhiều hơn cho Chương trình, nhất là chương trình xây dựng, hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng nông thôn theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Tuy nhiên, những thành tựu đạt được chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế của miền núi, vùng dân tộc thiểu số. Nhiều tiêu chí của Chương trình đề ra còn mang tính chủ quan, chưa phù hợp với thực tiễn đời sống xã hội miền núi, vùng dân tộc thiểu số. Trong quá trình triển khai thực hiện, còn nảy sinh vướng mắc như nguồn vốn để hỗ trợ địa phương qua các năm còn thấp. Nhiều tỉnh gặp khó trong việc bố trí nguồn ngân sách địa phương, dẫn đến các xã khó xây dựng kế hoạch dài hạn để triển khai thực hiện; chưa có cơ chế lồng ghép các chương trình mục tiêu quốc gia trên địa bàn xã dẫn đến nhiều nội dung đầu tư dàn trải, chồng chéo, gây lãng phí nguồn lực xã hội. Việc chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể cơ chế quản lý đầu tư xây dựng cơ bản với công trình quy mô nhỏ trên địa bàn xã cũng gây lúng túng cho các địa phương.
Nhiều đại biểu đề nghị, các Bộ, ngành cần rà soát các tiêu chí xây dựng nông thôn mới, tính toán để bảo đảm các tiêu chí này phù hợp với đặc thù ở vùng miền núi, vùng dân tộc thiểu số. Bộ Kế hoạch và Đầu tư cần sớm ban hành Thông tư hướng dẫn cơ chế quản lý đầu tư xây dựng cơ bản với công trình quy mô nhỏ trên địa bàn xã nhằm bảo đảm thực hiện đồng bộ các tiêu chí xây dựng nông thôn mới. Chính phủ nghiên cứu cân đối nguồn vốn cho các địa phương, bảo đảm đúng, đủ, kịp thời; giao kế hoạch vốn trung hạn trước mắt đến năm 2015 đối với nguồn vốn đầu tư phát triển để các địa phương chủ động triển khai thực hiện và bố trí vốn đối ứng.