PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội
Phóng viên: Ông đánh giá như thế nào về tầm quan trọng, ý nghĩa của việc nâng cao dân trí thông qua phát triển văn hóa đọc, đặc biệt là đối với giới trẻ hiện nay?
PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội: Tôi hoàn toàn tin tưởng rằng, việc nâng cao dân trí thông qua phát triển văn hóa đọc là một cách thức quan trọng để định hình và thúc đẩy sự phát triển bền vững của mỗi quốc gia.
Điều này là bởi, đầu tiên, văn hóa đọc cung cấp cho người dân kiến thức và thông tin, từ lịch sử, khoa học, văn hóa đến các vấn đề xã hội và chính trị, giúp tạo ra một cộng đồng có đầy đủ thông tin, là nền tảng cho sự phát triển vững chắc.
Thứ hai là khuyến khích tư duy sáng tạo và suy luận logic. Đọc sách thúc đẩy sự sáng tạo và tư duy phản biện, từ đó tạo ra một xã hội năng động và đổi mới, khuyến khích sự sáng tạo trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ nghệ thuật đến khoa học và kinh doanh.
Thứ ba là lợi ích trong việc xây dựng giá trị đạo đức cho xã hội. Văn hóa đọc thường mang theo thông điệp về đạo đức, tôn trọng và giá trị nhân văn. Việc đọc sách giúp nâng cao nhận thức về đạo đức và giúp xây dựng một xã hội hài hòa, yêu thương lẫn nhau và đoàn kết.
Thứ tư, việc đọc sách giúp nâng cao kỹ năng ngôn ngữ và giao tiếp của mỗi người, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho việc hòa nhập vào cộng đồng quốc tế và giao tiếp hiệu quả trong môi trường xã hội.
Nâng cao dân trí thông qua phát triển văn hóa đọc là cách thức quan trọng để định hình và thúc đẩy sự phát triển bền vững của mỗi quốc gia
Thứ năm, văn hóa đọc giúp mỗi người phát triển cá nhân và chuyên môn, từ việc mở rộng kiến thức đến việc phát triển kỹ năng và năng lực cần thiết cho công việc cá nhân và cuộc sống nữa.
Giới trẻ là những tương lai của một đất nước. Bằng cách khuyến khích đọc sách từ khi còn nhỏ, chúng ta đang gieo mầm cho sự phát triển cá nhân và tư duy của họ. Sở thích và thói quen đọc sách từ thời niên thiếu có thể kéo dài suốt cả đời. Nền tảng văn hóa đọc cũng cần phải được xây dựng từ cơ sở, và điều này bắt đầu từ giới trẻ. Nếu giới trẻ có thói quen đọc sách, họ sẽ truyền lại giá trị này cho thế hệ tiếp theo, từ đó tạo ra một chuỗi liên tục của văn hóa đọc trong xã hội. Với lợi ích của văn hóa đọc, điều này không chỉ mang đến hiệu quả trong việc học tập và thành công trong cuộc sống sau này của một cá nhân, mà còn cho sự thịnh vượng của một đất nước, từ mặt giáo dục, văn hóa đến kinh tế và xã hội. Vì thế, tôi luôn thích thú với một câu đó ai đã nói rằng: Đằng sau một đứa trẻ cặm cụi đọc sách là tương lai tươi sáng của một dân tộc.
Phóng viên: Gần đây, có nhiều ý kiến cho rằng văn hóa đọc ở nước ta đang dần đi xuống, cùng với đó có sự lấn át của văn hóa nghe nhìn, quan điểm của ông thế nào?
PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội: Tôi cũng nhận thấy rằng, cùng với sự phổ biến của công nghệ, đặc biệt là Internet và các phương tiện truyền thông kỹ thuật số, nhiều người đã ít quan tâm đến việc đọc sách, nhất là đọc sách in theo kiểu truyền thống. Văn hóa đọc đang mất dần đi và thay thế bởi các hình thức giải trí dễ tiếp cận hơn như video trực tuyến, trò chơi điện tử, hoặc các ứng dụng giải trí khác.
Chúng ta đang chứng kiến văn hóa nghe nhìn đang ngày càng lấn át văn hóa đọc. Xã hội hiện đại thúc đẩy sự tiện lợi và tốc độ, khiến cho việc xem video, nghe podcast và tiêu thụ nội dung đa phương tiện trở nên phổ biến hơn, dẫn đến việc ít thời gian và sự chú ý dành cho việc đọc sách và văn hóa đọc truyền thống.
Tuy nhiên, ở nước ta, dù văn hóa đọc có thể không còn phổ biến như trước đây, nhưng nó vẫn có chỗ đứng nhất định trong xã hội. Tôi vẫn nhận thấy rất nhiều người ham mê đọc, xem thông tin để hình thành tri thức cho chính mình. Chúng ta cũng cần chấp nhận văn hóa đọc hiện nay sẽ có những thay đổi nhất định. Thay vì việc đọc sách là nguồn tri thức quan trọng nhất để xây dựng nên nhận thức, đạo đức, lối sống cho con người, giờ đây người ta có thể chọn lựa giữa đọc sách, xem phim, nghe podcast, chơi trò chơi điện tử, và nhiều hình thức giải trí khác, hay thậm chí nhiều tác phẩm văn học đã được chuyển thể thành các bộ phim hoặc series truyền hình, và ngược lại, một số phim cũng được dựa trên tác phẩm văn học, giúp tạo ra một hành trình khám phá văn hóa phong phú hơn cho mỗi cá nhân.
Dù sao, tôi vẫn tin rằng, văn hóa đọc có ý nghĩa đối với mỗi cá nhân và cả xã hội. Đó là một cách chính thức để học hỏi và nắm bắt kiến thức mới. Từ việc đọc sách, con người có thể khám phá và hiểu biết về những khía cạnh mới của thế giới, từ lịch sử và khoa học đến văn hóa và nghệ thuật, giúp cải thiện kỹ năng ngôn ngữ, thúc đẩy sự sáng tạo và khả năng suy nghĩ logic, tạo ra trải nghiệm giải trí và thư giãn, giúp người đọc trốn khỏi thực tại và nhập vào các thế giới mới, khám phá những câu chuyện thú vị và khám phá nhân vật đa chiều. Không những thế, nhiều cuốn sách mang thông điệp về đạo đức, tôn trọng và giá trị nhân văn cao cả khác, giúp người đọc hiểu rõ hơn về những giá trị này, từ đó phát triển cá nhân và tư duy sâu rộng, cũng như giúp giải quyết vấn đề trong cuộc sống bản thân, hay hướng tới việc xây dựng mục tiêu và định hình tương lai của chính mình, góp phần quan trọng của sự phát triển cá nhân và xã hội.
Phóng viên: Dù các đơn vị xuất bản, phát hành sách đã có nhiều cố gắng nhưng giới trẻ hiện nay dường như không còn hứng thú với việc đọc sách. Theo ông đâu là nguyên nhân?
PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội: Theo tôi, sự phát triển của Internet, điện thoại thông minh và các phương tiện truyền thông kỹ thuật số khác đã tạo ra một loạt các lựa chọn giải trí khác nhau cho giới trẻ. Các hình thức giải trí này thường đa dạng, hấp dẫn và dễ tiếp cận hơn so với việc đọc sách truyền thống. Thêm vào đó, cuộc sống hiện đại mang lại áp lực và bận rộn cho giới trẻ, từ việc học tập, công việc đến các hoạt động xã hội và giải trí. Thời gian càng ít đi, giới trẻ càng có thể ít cơ hội dành cho việc đọc sách. Nhưng cũng có một số trường hợp, việc đọc sách không được coi là một hoạt động được ưu tiên ở trong một số gia đình hay ở điều kiện nhất định khiến giới trẻ có thể không cảm thấy nhiều động lực, cảm hứng để đọc sách.
Trong trường hợp khác, giới trẻ có thể không tìm thấy sách phù hợp với sở thích và nhu cầu của họ. Họ cũng không hiểu rõ tầm quan trọng của việc đọc sách đối với sự phát triển cá nhân, tư duy và sự thành công trong cuộc sống, dẫn đến sự thiếu hứng thú để đọc sách.
Như vậy, tôi nghĩ rằng, khi chúng ta đã xác định văn hóa đọc rất quan trọng, chúng ta nhất thiết phải hỗ trợ và khích lệ từ các đơn vị phát hành, gia đình, trường học và cộng đồng tạo điều kiện thuận lợi cho giới trẻ đọc sách. Điều này không chỉ tốt cho chính họ mà còn tốt cho cả sự phát triển của đất nước.
Phóng viên: Sách điện tử được dự báo sẽ là xu hướng của thời đại. Để phát triển văn hóa đọc, thu hút bạn đọc trẻ trong thời kỳ chuyển đổi số, theo ông cần những giải pháp căn cơ gì?
PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội: Để phát triển văn hóa đọc trong thời đại chuyển đổi số và thu hút độc giả trẻ thông qua sách điện tử, theo tôi, trước hết, chúng ta cần phát triển nội dung sách điện tử phù hợp với sở thích, nhu cầu và phong cách sống của độc giả trẻ như tiểu thuyết, truyện tranh, dạy kỹ năng sống,... có hình ảnh đẹp mắt, và sách tự truyện của các nhân vật nổi tiếng.
Thứ hai là chú ý nhiều hơn đến phát triển ứng dụng di động và nền tảng đọc sách điện tử. Tạo ra các ứng dụng di động và nền tảng trực tuyến thân thiện với người dùng, dễ sử dụng và linh hoạt để đọc sách điện tử. Cung cấp tính năng như lưu trữ đám mây, đánh dấu trang yêu thích, chia sẻ trên mạng xã hội và gợi ý sách dựa trên sở thích cá nhân.
Thứ ba là tăng cường tiếp thị và quảng bá sách điện tử thông qua việc sử dụng các chiến lược tiếp cận và tiếp thị kỹ thuật số để quảng bá sách điện tử đến độc giả trẻ. Sử dụng mạng xã hội, quảng cáo trực tuyến, và chiến dịch marketing kỹ thuật số khác để tạo ra nhận thức và tăng cường tương tác với độc giả.
Thứ tư là tạo ra trải nghiệm đọc tương tác. Phát triển các tính năng tương tác trong sách điện tử như âm thanh, hình ảnh động, video và các hoạt động tương tác khác để tạo ra trải nghiệm đọc thú vị và hấp dẫn hơn cho độc giả trẻ.
Thứ năm là tổ chức các chương trình khuyến mãi, giảm giá và tặng thưởng cho độc giả trẻ khi họ sử dụng ứng dụng đọc sách điện tử, hoàn thành các mục tiêu đọc sách hoặc tham gia vào cộng đồng đọc sách trực tuyến.
Tôi tin rằng, bằng cách áp dụng những giải pháp trên, có thể tạo ra một môi trường thú vị cho giới trẻ để tham gia và phát triển văn hóa đọc trong thời đại chuyển đổi số.
Phóng viên: Trân trọng cảm ơn ông!