PHÓ CHỦ TỊCH QUỐC HỘI NGUYỄN ĐỨC HẢI: LÀM RÕ MỐI QUAN HỆ GIỮA TRUNG ƯƠNG VÀ ĐỊA PHƯƠNG TRONG VẤN ĐỀ QUY HOẠCH

Toàn cảnh cuộc làm việc

Dự cuộc làm việc có Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy; Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh; Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh; đại diện Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; các đại biểu Quốc hội, thành viên Đoàn Giám sát, các chuyên gia; Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị; đại diện các cơ quan, đơn vị có liên quan...

Phát biểu khai mạc cuộc làm việc, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, tại Kỳ họp thứ Nhất Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết 19/2021/QH15 về việc thành lập Đoàn Giám sát của Quốc hội về “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về công tác quy hoạch kể từ khi Luật Quy hoạch có hiệu lực thi hành”. Đây là chuyên đề giám sát đầu tiên của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, được Chủ tịch Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội quan tâm và thường xuyên theo dõi, chỉ đạo. Triển khai kế hoạch, Đoàn Giám sát sẽ làm việc với các Bộ, các lãnh đạo địa phương, lãnh đạo Chính phủ, từ đó hình thành bước đầu báo cáo giám sát, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại phiên họp tháng 4/2022.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, Bộ Xây dựng được giao lập 02 quy hoạch ngành quốc gia gồm Quy hoạch hệ thống đô thị, nông thôn và Quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng các loại khoáng sản, vật liệu xây dựng; rà soát ban hành danh mục tích hợp vào các quy hoạch quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh; rà soát các quy hoạch hết hiệu lực thuộc ngành xây dựng; phối hợp thẩm định các quy hoạch trong hệ thống quy hoạch quốc gia… Hiện nay, 02 quy hoạch ngành quốc gia của Bộ Xây dựng đều chưa hoàn thành, mới chuẩn bị lựa chọn tư vấn quy hoạch, dự kiến đến tháng 12/2022 mới trình Thủ tướng phê duyệt.

Đánh giá cao sự chuẩn bị kỹ lưỡng của Bộ Xây dựng, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho rằng báo cáo của Bộ Xây dựng được thực hiện tương đối công phu, khoa học, chi tiết, đánh giá đầy đủ kết quả đạt được cũng như hạn chế, nguyên nhân, xác định tương đối rõ trách nhiệm dẫn đến tồn tại, hạn chế trong lập, thẩm định, phê duyệt các quy hoạch. Bên cạnh đó, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Bộ Xây dựng báo cáo cụ thể hơn về sự trùng lặp giữa quy hoạch chung đô thị trong thành phố trực thuộc trung ương và quy hoạch tỉnh, qua đó đề xuất giải pháp xử lý; báo cáo rõ hơn khó khăn, vướng mắc, giải pháp khắc phục việc khi lập quy hoạch tỉnh có nhiều phương án phát triển về nhiều ngành; báo cáo rõ hơn mâu thuẫn giữa pháp luật về sử dụng đất, pháp luật về xây dựng, quy hoạch đô thị; báo cáo cụ thể hơn về các giải pháp đảm bảo thống nhất thời kỳ quy hoạch, quy hoạch tỉnh, quy hoạch chức năng…

02 quy hoạch ngành quốc gia chậm so với yêu cầu đề ra

Báo cáo tại cuộc làm việc, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị cho biết, thực hiện các quy định tại Luật Quy hoạch, Bộ Kế hoạch và Đầu tư là cơ quan đầu mối giúp Chính phủ thực hiện quản lý nhà nước về quy hoạch đã báo cáo, trình Chính phủ đã ban hành Nghị định số 37/2019/NĐ-CP ngày 07/5/2019 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Quy hoạch. Trong quá trình soạn thảo Nghị định số 37/2019/NĐ-CP, Bộ Xây dựng đã phối hợp chặt chẽ với cơ quan được giao chủ trì dự thảo Nghị định; tham gia ý kiến bằng văn bản và các phiên họp theo quy định. Quy định đối với các quy hoạch thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ Xây dựng tại Nghị định số 37/2019/NĐ-CP chủ yếu liên quan đến công tác lập, thẩm định, phê duyệt 02 quy hoạch ngành quốc gia là: Quy hoạch hệ thống đô thị và nông thôn và Quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng các loại khoáng sản làm vật liệu xây dựng.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị trình bày báo cáo

Theo Bộ Xây dựng trong quá trình tổ chức lập 02 quy hoạch ngành quốc gia nêu trên, Bộ có gặp một số khó khăn là: Quy hoạch hệ thống đô thị và nông thôn; quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng các loại khoáng sản làm vật liệu xây dựng; các hợp phần về định hưởng phát triển đô thị, nông thôn; định hướng thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng các loại khoảng sản làm vật liệu xây dựng tại quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch không gian biển quốc gia là các quy hoạch quốc gia, có vai trò là khung định hưởng đề cụ thể hóa các chiến lược phát triển ngành xây dựng và là một trong các công cụ quan trọng để thực hiện công tác quản lý chuyên ngành của Bộ Xây dựng.

Tuy nhiên, trong quá trình triển khai lựa chọn đơn vị tư vấn lập quy hoạch, do quy định pháp luật về quy hoạch và đấu thầu chưa quy định rõ và nhất quán về thẩm quyền quyết định đầu tư và phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu nên còn lúng túng trong tổ chức thực hiện. Đối với việc tích hợp các nội dung quy hoạch các ngành, lĩnh vực có liên quan vào Quy hoạch ngành cần lập, chưa có quy định và hướng dẫn cụ thể về cơ chế phối hợp giữa các Bộ ngành trong quá trình xây dựng các Quy hoạch ngành cũng như việc xác định các cơ quan tổ chức tham gia xây dựng các nội dung quy hoạch tích hợp có liên quan.

Để tăng cường hiệu lực hiệu quả chính sách pháp luật về công tác quy hoạch, Bộ Xây dựng kiến nghị bổ sung các quy định pháp luật hưởng dẫn chi tiết đối với công tác lập, thẩm định hợp phần quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng để kịp thời đáp ứng tiến độ lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch; Xây dựng Luật quy hoạch đô thị, nông thôn trên cơ sở rà soát, tổng kết công tác quy hoạch đô thị, quy hoạch xây dựng tại Luật Quy hoạch đô thị năm 2009 và Luật Xây dựng năm 2014 và pháp luật liên quan; đảm bảo thống nhất trong công tác quy hoạch đô thị, nông thôn thuộc hệ thống quy hoạch quốc gia. Các quy hoạch thuộc hệ thống quy hoạch quốc gia có liên quan đến nhiều, ngành, lĩnh vực; có yêu cầu cao trong phương pháp quy hoạch tích hợp. Do đó, cần có các văn bản hướng dẫn kỹ thuật mang tính quy phạm pháp luật, có tính hiệu lực cao để việc triển khai lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch hiệu quả. Kiểm tra, giám sát, kiểm soát chặt chẽ công tác xây dựng, ban hành văn bản pháp luật; đảm bảo việc sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật được đánh giá đầy đủ tác động chính sách trên toàn hệ thống pháp luật có liên quan.

Tập trung cao để đẩy nhanh tiến độ nhưng phải đảm bảo chất lượng quy hoạch

Thảo luận tại cuộc làm việc, thành viên Đoàn Giám sát và các đại biểu đánh giá Bộ Xây dựng đã chủ động tham mưu ban hành hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, rà soát sửa đổi một số tiêu chuẩn kỹ thuật thống nhất đồng bộ, phân cấp phân quyền; đánh giá cao báo cáo của Bộ bám sát đề cương, cung cấp nhiều thông tin cho Đoàn Giám sát, xác định rõ trách nhiệm đối với từng nội dung và đề xuất kiến nghị giải pháp…Tuy nhiên, 02 quy hoạch của ngành khá chậm so với yêu cầu đề ra.

Một số ý kiến đại biểu chỉ ra rằng Báo cáo vẫn còn chưa rõ nội hàm quy hoạch nông thôn, dễ gây chồng lấn với quy hoạch sử dụng đất và quy hoạch xây dựng nông thôn mới; cần xác định rõ quy hoạch vùng liên huyện và các tầng nấc quy hoạch để đảm bảo định hướng lâu dài và phát triển bền vững trong quy hoạch và phát triển kinh tế xã hội.

Đồng thời, theo các đại biểu, Bộ Xây dựng là một trong những Bộ có hệ thống quy hoạch điều chỉnh nhiều. Do đó, trong quá trình lập quy hoạch, Bộ nên thiết kế dạng quy hoạch mở để phân cấp cho Bộ hoặc điạ phương có thể điều chỉnh cục bộ ở mức độ cho phép.  Việc lựa chọn đơn vị tư vấn cũng cần tìm cách tháo gỡ, trong điều kiện chưa chọn được thì có thể mở rộng đơn vị tư vấn nước ngoài để kết hợp giữa tầm nhìn tư vấn trong nước và nước ngoài.

Ngoài ra, một số đại biểu cũng đề nghị Bộ Xây dựng cần nghiên cứu và làm rõ, vấn đề quy hoạch đô thị phải đảm bảo hài hòa với việc bảo vệ di sản văn hóa của dân tộc; hài hòa giữa quy hoạch phát triển kinh tế với quy hoạch không gian vui chơi giải trí không chỉ ở đô thị mà ở cả nông thôn. Đặc biệt, quy hoạch đô thị, quy hoạch nông thôn có tác động rất lớn đối với cộng đồng dân cư, do đó quá trình tham vấn đối tượng tác động là vấn đề cần quan tâm và thực hiện kỹ lưỡng.

Phát biểu kết luận nội dung cuộc làm việc, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải ghi nhận và đánh giá cao Bộ Xây dựng đã chuẩn bị báo cáo chu đáo, kỹ lưỡng, công phu, đánh giá khá đầy đủ kết quả đạt được cũng như những tồn đọng, nguyên nhân, trách nhiệm, hạn chế trong lập, thẩm định và phê duyệt các quy hoạch.

Đánh giá 02 quy hoạch ngành quốc gia của Bộ đều đang chậm hơn so với yêu cầu tiến độ đề ra, Phó Chủ tịch Quốc hội lưu ý năm 2022 có điều kiện thuận lợi để Bộ thực hiện trao đổi, rà soát tích cực giữa các quy hoạch, đồng thời đề nghị Bộ hết sức thận trọng để đảm bảo chất lượng quy hoạch; làm rõ những khó khăn, vướng mắc, đề xuất tháo gỡ trong việc hoàn thành 02 quy hoạch ngành quốc gia do Bộ phụ trách, đặc biệt trong khâu lựa chọn tư vấn để sớm hoàn thành nhiệm vụ.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải phát biểu kết luận

Đối với vấn đề quy hoạch đô thị, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị cần đảm bảo lợi ích của nhà nước, cộng đồng, người dân, doanh nghiệp; sử dụng có hiệu quả quỹ đất đô thị, tránh lợi dụng, trục lợi từ các lĩnh vực liên quan đến quy hoạch; nâng cao chất lượng quy hoạch đô thị, nhất là công tác đầu tư, tư vấn, liên quan đến trách nhiệm của các địa phương; đảm bảo được chất lượng, tính kịp thời, phù hợp với thực tiễn địa phương, chủ động tiếp thu những ý kiến đóng góp từ phía địa phương về các vấn đề quy hoạch.

Bên cạnh đó, về việc quy hoạch khai thác, chế biến, sử dụng khoáng sản được điều chỉnh nhiều lần, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Bộ Xây dựng đánh giá kỹ hơn nguyên nhân, đề xuất giải pháp khắc phục vấn đề này; đồng thời bổ sung nội dung về quan hệ giữa quy hoạch chung của quốc gia với các quy hoạch của các địa phương, mối quan hệ giữa trung ương và địa phương trong quản lý quy hoạch. Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Bộ trưởng Bộ Xây dựng sớm hoàn thiện báo cáo về các vấn đề Đoàn Giám sát đã đặt ra, xây dựng lộ trình, phân công trách nhiệm, gắn với công tác kiểm tra, giám sát chặt chẽ, đẩy nhanh tiến độ và đảm bảo chất lượng thực hiện nhiệm vụ quy hoạch.

Cổng Thông tin điện tử Quốc hội trân trọng giới thiệu một số hình ảnh: