Năm 2023 là năm bản lề quan trọng trong việc thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng. Tình hình thế giới tiếp tục có nhiều biến động nhanh chóng, phức tạp, khó lường, kinh tế thế giới mặc dù có một số tín hiệu tích cực nhưng về tổng thể chưa ra khỏi giai đoạn khó khăn. Ở trong nước, bên cạnh thời cơ và thuận lợi, kinh tế - xã hội nước ta tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức do phải tiếp tục đối mặt với “tác động kép” từ các yếu tố tiêu cực bên ngoài cùng những tồn tại, yếu kém nội tại, tích tụ, kéo dài từ lâu của nền kinh tế tiếp tục bộc lộ rõ và gay gắt hơn trong quá trình khắc phục hậu quả nặng nề của đại dịch COVID-19, dịch bệnh, thiên tai, hạn hán, bão lũ, thời tiết cực đoan... tiếp tục diễn biến khó lường, gây hậu quả nặng nề.
Trước tình hình đó, cùng với khối lượng công việc rất lớn cần triển khai theo chương trình, kế hoạch của nhiệm kỳ và hằng năm, Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội không ngừng đổi mới cách thức làm việc, hành động quyết liệt, cùng với Chính phủ, các cơ quan trong hệ thống chính trị kịp thời xem xét, ban hành các cơ chế, chính sách hỗ trợ cho phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, giải quyết những vấn đề vì Nhân dân, lấy người dân làm trung tâm trong mọi quyết sách, hướng tới sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước.
Cùng với các cơ quan của Quốc hội, Ủy ban Pháp luật đã có nhiều nỗ lực, cố gắng vượt qua mọi khó khăn, hoàn thành thành tốt nhiệm vụ được giao, đóng góp vào thành công chung trong hoạt động của Quốc hội. Nhìn lại năm 2023, Ủy ban Pháp luật đã giải quyết khối lượng lớn công việc thường xuyên về lập pháp, giám sát, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước theo chương trình, kế hoạch đồng thời triển khai nhiều công việc phát sinh, đột xuất khác. Kế thừa và phát huy những kết quả đạt được của các năm trước, Ủy ban Pháp luật đã tiếp tục nỗ lực vượt qua khó khăn, thách thức, tích cực, chủ động thực hiện các công việc, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan có liên quan trong từng bước triển khai, có nhiều đổi mới, sáng tạo trong tổ chức thực hiện, phát huy dân chủ, đề cao trách nhiệm, vào cuộc từ sớm, từ xa, quyết liệt, quyết tâm hoàn thành các nhiệm vụ, chương trình, kế hoạch đề ra đúng tiến độ, bảo đảm chất lượng. Vì vậy, tất cả các nhiệm vụ, công việc được giao, trong đó có nhiều nội dung khó, phức tạp, đòi hỏi gấp về thời gian đều đã được Ủy ban triển khai và cơ bản hoàn thành, bảo đảm tiến độ, chất lượng, được Lãnh đạo Quốc hội và các cơ quan đánh giá cao. Đặc biệt trong công tác lập pháp, giám sát, Ủy ban đến lại nhiều dấu ấn.
Trong công tác xây dựng pháp luật, Ủy ban Pháp luật đã bám sát các quan điểm xây dựng luật, thể chế hóa kịp thời chủ trương, chính sách của Đảng; nhiều ý kiến đóng góp chất lượng, trách nhiệm với Cơ quan soạn thảo, kiến nghị các nội dung cụ thể với Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội về việc xem xét, giải trình, tiếp thu đối với các dự thảo luật, nghị quyết.
Đối với những nội dung khó, phức tạp của các dự thảo, Thường trực Ủy ban đã tổ chức nghiên cứu kỹ lưỡng, họp cho ý kiến nhiều lần; phối hợp với Cơ quan chủ trì soạn thảo, Viện Nghiên cứu lập pháp và một số cơ quan có liên quan tổ chức hội nghị, hội thảo, tọa đàm, khảo sát để tham khảo thêm ý kiến của các chuyên gia, nhà khoa học, đối tượng chịu sự tác động; tổ chức nhiều cuộc làm việc với lãnh đạo Cơ quan chủ trì soạn thảo để trao đổi, thống nhất về hướng hoàn thiện dự thảo; báo cáo, xin ý kiến chỉ đạo của Chủ tịch Quốc hội, Phó Chủ tịch Quốc hội phụ trách.
Đồng thời, những vấn đề còn ý kiến khác nhau trong các dự thảo đều được đưa ra thảo luận trong tập thể Thường trực Ủy ban với sự tham dự của các cơ quan có liên quan, được báo cáo để Ủy ban Pháp luật, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thảo luận, cho ý kiến. Do vậy, nhiều kiến nghị của Ủy ban, Thường trực Ủy ban Pháp luật đã được Cơ quan chủ trì soạn thảo, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí đưa vào các dự thảo luật và báo cáo Quốc hội xem xét, thông qua với số phiếu tán thành rất cao. Bên cạnh đó, Thường trực Ủy ban Pháp luật đã tham gia phối hợp thẩm tra, tiếp thu, chỉnh lý đối với các dự án luật, dự thảo nghị quyết quy phạm của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội do các cơ quan khác của Quốc hội chủ trì.
Đặc biệt, tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật Nhà ở (sửa đổi). Luật Nhà ở được sửa đổi nhằm khắc phục những vướng mắc, bất cập của pháp luật hiện hành; bổ sung các quy định điều chỉnh những vấn đề mới phát sinh, hoàn thiện chế tài xử lý nghiêm minh đối với các hành vi vi phạm quy định pháp luật về nhà ở; đồng thời luật hóa các quy định dưới luật đã được thực tiễn khẳng định phù hợp... qua đó, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quyền có nhà ở của công dân, góp phần ổn định chính trị - xã hội, bảo đảm an ninh, quốc phòng, an sinh xã hội.
Luật gồm 13 chương với 198 Điều, trong đó có một số điểm mới, như: Quy định yêu cầu chung về phát triển và quản lý, sử dụng nhà ở; chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở cấp tỉnh; cải cách một số thủ tục về đầu tư dự án nhà ở, cắt giảm, đơn giản hóa các thủ tục hành chính; bổ sung chính sách ưu đãi đầu tư đối với dự án cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư; quy định cụ thể các chính sách về nhà ở xã hội, nhà ở nhiều tầng nhiều căn hộ của cá nhân, tạo thuận lợi cho người dân, đáp ứng yêu cầu thực tiễn của người dân về nhà ở… Luật có hiệu lực từ ngày 01/01/2025.
-ok-2.jpg)
Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP. Hồ Chí Minh (HoREA) Lê Hoàng Châu
Theo đánh giá của Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP. Hồ Chí Minh (HoREA) Lê Hoàng Châu, việc Quốc hội thông qua Luật Nhà ở sửa đổi là một tin rất mừng đối với các doanh nghiệp bất động sản. Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP. Hồ Chí Minh cho rằng, về tổng thể, đây là Luật rất tốt, rất tích cực, phù hợp với thực tiễn, bảo đảm được tính đồng bộ, thống nhất của các quy định pháp luật và có thể nhận xét là Luật có chất lượng tốt nhất trong hơn 30 năm qua, kể từ Pháp lệnh Nhà ở năm 1991, Luật Nhà ở 2005 và Luật Nhà ở 2014.
Bên cạnh việc bảo đảm chất lượng các nội dung do mình chủ trì, Ủy ban Pháp luật cũng thực hiện tốt nhiệm vụ tham gia phối hợp thẩm tra, tiếp thu, chỉnh lý do các cơ quan khác của Quốc hội chủ trì. Trong đó, triển khai thực hiện Kế hoạch của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về xây dựng, ban hành Luật Đất đai (sửa đổi), Ủy ban Pháp luật đã chủ động, tích cực phối hợp với Văn phòng Quốc hội tổ chức thành công Hội thảo “Bảo đảm tính thống nhất của dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) với một số luật có liên quan” tại tỉnh Hòa Bình và Hội thảo “Bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) với hệ thống pháp luật” tại Hà Nội. Thường trực Ủy ban Pháp luật và Thường trực Ủy ban Kinh tế và các cơ quan hữu quan đã tổ chức nhiều phiên họp để rà soát tính đồng bộ, thống nhất của dự án Luật Nhà ở (sửa đổi) với dự án Luật Đất đai (sửa đổi) và dự án Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi). Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết bởi đây là cơ hội ngàn năm có một khi Quốc hội cũng sửa cùng một lúc 3 luật có mối liên hệ rất chặt chẽ với nhau, do đó các cơ quan làm luật cần cộng đồng trách nhiệm đảm bảo tính hợp Hiến, hợp pháp, tính thống nhất hệ thống pháp luật.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng chủ trì phiên họp của Thường trực Ủy ban Pháp luật và Thường trực Ủy ban Kinh tế và các cơ quan hữu quan về rà soát tính đồng bộ, thống nhất của dự án Luật Nhà ở (sửa đổi) với dự án Luật Đất đai (sửa đổi) và dự án Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi)
Tại Kỳ họp bất thường lần thứ 5 diễn ra ngay trong những ngày đầu tiên của năm mới 2024, Luật Đất đai (sửa đổi) đã chính thức được Quốc hội biểu quyết thông qua với tỉ lệ tán thành cao. Trong lịch sử lập pháp của Quốc hội, có lẽ chưa dự án nào trải qua quy trình đặc biệt như dự án Luật Đất đai lần này khi trải qua 4 kỳ họp Quốc hội, 02 Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách, 08 phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và nhiều buổi làm việc do Chủ tịch Quốc hội, các Phó Chủ tịch Quốc hội chủ trì.
Sáng 15/01, nội dung thảo luận về một số nội dung mới hoặc còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) được bố trí đầu tiên ngay sau phiên khai mạc. Tất cả các đại biểu đăng kí đều được phát biểu. Ngày 17/01, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tiến hành họp để cho ý kiến về việc tiếp thu, giải trình các nội dung của Kỳ họp bất thường lần thứ 5 trong đó có dự án Luật Đất đai (sửa đổi). Trên cơ sở ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội cùng cơ quan của Chính phủ, các đơn vị tham mưu bắt tay ngay vào việc để tiến hành chỉnh lý hoàn thiện các báo cáo và dự thảo Luật.
Với vai trò là cơ quan “gác gôn” trong việc bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp và tính thống nhất của hệ thống pháp luật, Ủy ban Pháp luật luôn đồng hành, phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Kinh tế - cơ quan chủ trì của thẩm tra của dự án Luật Đất đai để tham gia thẩm tra, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luât. Tại Kỳ họp bất thường lần thứ 5, cả 2 cơ quan chỉ có khoảng 1 ngày làm việc để tổng hợp ý kiến đại biểu Quốc hội, lên phương án tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Luật để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội và chỉ có 0,5 ngày sau phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội để tiếp tục rà soát, hoàn thiện các báo cáo và dự thảo để trình Quốc hội biểu quyết thông qua vào sáng ngày 18/01.
Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cùng Ủy ban Pháp luật, cơ quan soạn thảo và các cơ quan hữu quan họp rà soát chỉnh lý dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) để trình Quốc hội xem xét biểu quyết thông qua
Và để có được bản dự thảo cuối cùng trước giờ bấm nút, các cơ quan đã phải làm việc không quản ngày đêm. Tối ngày 17/01, từ phòng họp Nhà Quốc hội, các cơ quan dường như “chạy đua” với thời gian để cùng nhau trao đổi về từng điều khoản bảo đảm quán triệt đầy đủ và thể chế hóa theo đúng tinh thần Nghị quyết số 18-NQ/TW, phù hợp với Hiến pháp, đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật, chỉ quy định những vấn đề đã chín, đã đủ rõ, được thực tiễn chứng minh là đúng, có sự đồng thuận, thống nhất cao.
Dẫu cho quỹ thời gian vô cùng gấp rút nhưng với tinh thần trách nhiệm, sự cố gắng và phối hợp chặt chẽ của các cơ quan của Quốc hội, Chính phủ, các cơ quan, tổ chức hữu quan đã triển khai công việc một cách khẩn trương nhưng hết sức kĩ lưỡng và thận trọng để bảo đảm chất lượng dự thảo Luật là tốt nhất.
Như khẳng định của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ trong phát biểu bế mạc Kỳ họp bất thường lần thứ 5, Quốc hội thông qua Luật Đất đai (sửa đổi) đã hoàn thành một trong những nhiệm vụ lập pháp quan trọng hàng đầu của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV. Việc thông qua Luật Đất đai (sửa đổi) tại Kỳ họp này, cùng với Luật Nhà ở (sửa đổi), Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi) tại Kỳ họp thứ 6 vừa qua và có hiệu lực đồng thời từ 01/01/2025 đã đáp ứng yêu cầu hoàn thiện đồng bộ chính sách, pháp luật về quản lý và sử dụng đất phù hợp với thể chế phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, để nguồn lực đất đai được quản lý, khai thác, sử dụng tiết kiệm, bền vững, hiệu quả cao nhất; đáp ứng yêu cầu đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, công bằng và ổn định xã hội; bảo đảm quốc phòng, an ninh; bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu; tạo động lực đưa nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu bế mạc Kỳ họp bất thường lần thứ 5
Một trong 10 sự kiện tiêu biểu của Quốc hội năm 2023 Hội nghị toàn quốc lần thứ nhất triển khai luật, nghị quyết của Quốc hội khóa XV. Đây là dấu ấn của Quốc hội nhưng cũng là dấu ấn của Ủy ban Pháp luật với vai trò là cơ quan tham mưu, phối hợp với Tổng Thư ký Quốc hội phục vụ Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức thành công Hội nghị này. Đây là lần đầu tiên Ủy ban Thường vụ Quốc hội phối hợp với Chính phủ, các cơ quan, tổ chức hữu quan tổ chức Hội nghị toàn quốc triển các luật, nghị quyết của Quốc hội thông qua để sớm đi vào cuộc sống, phát huy hiệu quả; đồng thời, rà soát, đôn đốc, giám sát việc thực hiện các luật, nghị quyết của Quốc hội ban hành từ đầu nhiệm kỳ khóa XV, gắn với việc đánh giá tình hình, kết quả triển khai Kế hoạch số 81/KH-UBTVQH15, bảo đảm “gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng pháp luật với thực hiện pháp luật, bảo đảm pháp luật được thực hiện công bằng, nghiêm minh, nhất quán, kịp thời, hiệu lực, hiệu quả” theo tinh thần Văn kiện Đại hội lần thứ XIII và Nghị quyết số 27-NQ/TW của Hội nghị Trung ương 6 (khóa XIII).
Về công tác giám sát, ngay từ đầu năm, Ủy ban Pháp luật đã ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Chương trình giám sát của Ủy ban năm 2023 gửi các cơ quan, đơn vị, cá nhân có liên quan để thực hiện. Ủy ban đã cơ bản hoàn thành các nội dung trong Chương trình giám sát bảo đảm tiến độ theo đúng kế hoạch với chất lượng cao,
Ủy ban Pháp luật đã tiến hành giám sát đối với những văn bản quy phạm pháp luật được ban hành trong kỳ giám sát năm 2023 (từ ngày 01/01/2023 đến ngày 31/12/2023) thuộc lĩnh vực Ủy ban Pháp luật phụ trách. Trong quá trình giám sát, Ủy ban Pháp luật tập trung rà soát, đánh giá về tính kịp thời, đầy đủ của việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật; việc tuân thủ các quy định về thẩm quyền, hình thức, trình tự, thủ tục ban hành và hình thức văn bản quy phạm pháp luật; phát hiện những văn bản có nội dung chưa bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất của văn bản quy phạm pháp luật thuộc lĩnh vực Ủy ban Pháp luật phụ trách.
Hội nghị “Triển khai Nghị quyết số 560/NQ-UBTVQH15 ngày 22/7/2022 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hướng dẫn việc tổ chức thực hiện hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội”
Điểm nổi bật của hoạt động này trong năm qua là việc Thường trực Ủy ban pháp luật đã phối hợp với Tổng Thư ký Quốc hội tham mưu, phục vụ Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức Hội nghị “Triển khai Nghị quyết số 560/NQ-UBTVQH15 ngày 22/7/2022 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hướng dẫn việc tổ chức thực hiện hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội” (ngày 20/12/2022 tại Nhà Quốc hội). Theo đó, cùng với Ủy ban Pháp luật, từ năm 2023 các cơ quan của Quốc hội tập trung triển khai thực hiện đầy đủ, nghiêm túc các nội dung theo Nghị quyết số 560/NQ-UBTVQH15 nhằm tiếp tục đưa hoạt động này ngày càng chuyên nghiệp, bài bản, tạo ra chuyển biến thực sự, làm cơ sở quan trọng để Quốc hội khóa XV đẩy mạnh hơn nữa việc giám sát văn bản quy phạm pháp luật, góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật và tổ chức thực thi pháp luật theo tinh thần của Nghị quyết số 27-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII.
Về giám sát chuyên đề: Để có thêm thông tin từ thực tiễn cho quá trình hoàn thiện chính sách, pháp luật, với vai trò là Cơ quan chủ trì thẩm tra và giúp Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật Nhà ở (sửa đổi), ngày 13/12/2022, Ủy ban Pháp luật đã ban hành Nghị quyết số 1346/NQ-UBPL15 thành lập Đoàn Giám sát “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý, vận hành và cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư”. Trên cơ sở kết quả giám sát, khảo sát, báo cáo của Bộ Xây dựng và của 05 tỉnh, thành phố về việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý, vận hành và cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư, Thường trực Ủy ban Pháp luật đã xây dựng Báo cáo kết quả giám sát chuyên đề về việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý, vận hành và cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư giai đoạn từ ngày 01/7/2015 đến hết ngày 30/11/2022 trình Ủy ban Pháp luật xem xét, cho ý kiến tại phiên họp thứ 17 (ngày 07/8/2023 tại Đà Nẵng), trên cơ sở đó đã tiếp thu, hoàn thiện Báo cáo gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội theo quy định. Quá trình giám sát và kết quả giám sát đóng góp thêm cơ sở lý luận và thực tiễn phục vụ công tác thẩm tra, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) nhằm khắc phục những khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn thi hành Luật hiện hành thời gian qua, bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong giai đoạn tới.
Phiên giải trình của Ủy ban Pháp luật về “Việc thực hiện một số quy định của pháp luật về hoạt động công chứng”
Về hoạt động giải trình: Trong năm qua, Ủy ban Pháp luật đã tổ chức thành công phiên giải trình về “Việc thực hiện một số quy định của pháp luật về hoạt động công chứng” vào ngày 07/8/2023 tại Đà Nẵng. Thông qua hoạt động giải trình đã xem xét, đánh giá tình hình thực hiện một số quy định của Luật Công chứng và các quy định khác của pháp luật có liên quan về các nội dung: Việc đào tạo, bồi dưỡng, bổ nhiệm và hành nghề của công chứng viên; Tổ chức và hoạt động của tổ chức hành nghề công chứng; Việc thực hiện công chứng các loại hợp đồng, giao dịch theo quy định của pháp luật phải công chứng hoặc cá nhân, tổ chức tự nguyện yêu cầu công chứng; Trách nhiệm của các cơ quan trong quản lý nhà nước về công chứng. Qua đó, kiến nghị biện pháp để tiếp tục phát huy những kết quả đã đạt được, khắc phục các bất cập, hạn chế trong việc ban hành và tổ chức thực hiện pháp luật về hoạt động công chứng. Kết quả phiên giải trình cũng góp phần chuẩn bị từ sớm, từ xa phục vụ việc nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Luật Công chứng (trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 7 - tháng 5/2024) và các quy định liên quan đến công chứng tại các dự thảo sửa đổi Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản (trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 6 - tháng 10/2023).
Tổng rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật trên tất cả các lĩnh vực và trong phạm vi cả nước. Đây cũng là một trong những nội dung được bình chọn là sự kiện tiêu biểu của Quốc hội trong năm 2023.
Theo phân công của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Ủy ban Pháp luật đã tích cực tham mưu, phục vụ các hoạt động của Tổ Công tác của Ủy ban Thường vụ Quốc hội thực hiện Nghị quyết số 101/2023/QH15 ngày 24/6/2023 về rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật; chủ trì, phối hợp với các Ủy ban có liên quan của Quốc hội tiến hành thẩm tra Báo cáo của Chính phủ về kết quả rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật theo yêu cầu tại Nghị quyết số 101/2023/QH15 để báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến tại phiên họp tháng 10/2023 trước khi báo cáo Quốc hội tại Kỳ họp thứ 6.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định chủ trì phiên họp thứ nhất của Tổ Công tác của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật
Đây là lần đầu tiên theo nghị quyết của Quốc hội, các cơ quan tiến hành tổng rà soát hệ thống pháp luật một cách bài bản, toàn diện. Bởi trước đó, có tình trạng một bộ phận cán bộ đùn đẩy, sợ trách nhiệm, sợ sai, không dám làm, không làm hoặc làm không đến nơi đến chốn và không ít ý kiến cho rằng nguyên nhân là do thể chế, do hệ thống pháp luật còn những khoảng trống, còn chồng chéo, mâu thuẫn, vướng mắc. Vì vậy, cả Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Chính phủ đều thành lập Tổ công tác rà soát hệ thống pháp luật. Tổ Công tác của Ủy ban Thường vụ Quốc hội do Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định làm tổ trưởng và Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng làm Phó Tổ trưởng Thường trực.
Chính phủ và Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tiến hành rà soát độc lập đối với 523 văn bản bao gồm 66 luật, 02 pháp lệnh, 08 nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, 167 Nghị định, 63 Quyết định của Thủ tướng Chính phủ và 217 Thông tư của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, tập trung ở 22 lĩnh vực trọng tâm, bao gồm pháp luật về đấu thầu, đấu giá, quy hoạch, đầu tư công, quản lý, sử dụng đất đai, tài sản công, ngân sách nhà nước, tài chính công, hợp tác công tư, xã hội hóa các dịch vụ công, đầu tư, môi trường, xây dựng, kinh doanh bất động sản, ngân hàng, tài chính, tự chủ tài chính, chứng khoán, trái phiếu, doanh nghiệp, giám định, định giá và các lĩnh vực khác.
Tại phiên họp toàn thể lần thứ 18, Ủy ban Pháp luật của Quốc hội đã thẩm tra báo cáo của Chính phủ về kết quả rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật thực hiện theo Nghị quyết số 101/2023/QH15, Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV
Qua rà soát, cả Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Chính phủ đều rút ra kết luận hết sức quan trọng: hệ thống pháp luật nói chung cơ bản đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất, khả thi, phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng, quy định của Hiến pháp, tương thích với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.... Số lượng văn bản và nội dung qua rà soát phát hiện có mâu thuẫn, chồng chéo là có nhưng không nhiều và hầu hết không đòi hỏi phải cấp bách sửa đổi ngay, một số nội dung cần thiết sửa đổi, bổ sung thì đều đã được đưa vào các dự án luật trình Quốc hội xem xét hoặc thông qua tại Kỳ họp thứ 6 hoặc đã có trong Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024 và Kế hoạch số 81/KH-UBTVQH15 để sớm trình Quốc hội xem xét sửa đổi, bổ sung với một danh mục rất chi tiết.
Trên cơ sở kết quả rà soát, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 110/2023/QH15 Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV đề nghị Chính phủ chỉ đạo khẩn trương xem xét, xử lý kết quả rà soát và báo cáo Quốc hội tại Kỳ họp thứ 7, có giải pháp khắc phục ngay các nội dung mâu thuẫn, chồng chéo, vướng mắc, bất cập đã được chỉ ra trong các văn bản dưới luật; Chính phủ, các cơ quan Nhà nước, chính quyền các địa phương tiếp tục siết chặt kỷ luật, kỷ cương, đề cao trách nhiệm người đứng đầu, tập trung đầu tư nguồn lực cho xây dựng và hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển, bảo đảm chất lượng, tiến độ xây dựng các dự án được giao theo Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh; kịp thời triển khai có hiệu quả các luật, nghị quyết được Quốc hội thông qua.
Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV
Từ kinh nghiệm rút ra từ đợt rà soát này, Quốc hội cũng yêu cầu Chính phủ, các cơ quan và chính quyền địa phương cần xác định công tác rà soát pháp luật là hoạt động quan trọng, cần tiến hành thường xuyên; kết quả rà soát được sử dụng làm thông tin, dữ liệu đầu vào phục vụ việc nghiên cứu, xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật. Việc tiến hành thường xuyên công tác rà soát văn bản quy phạm pháp luật, gắn với tăng cường giám sát, kiểm tra đối với công tác thi hành pháp luật của các cơ quan nhà nước, qua đó kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, kiên quyết khắc phục tình trạng né tránh, đùn đẩy trách nhiệm, làm việc cầm chừng, không dám làm của một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức cũng sẽ là một trong những giải pháp quan trọng trong quá trình tiếp tục đẩy mạnh công tác xây dựng và hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển, là một trong ba đột phá chiến lược được xác định tại Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng.
Có được những kết quả trên, theo tổng kết đánh giá của Ủy ban Pháp luật, trước hết là do sự lãnh đạo sát sao của Đảng đoàn Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, sự quan tâm chỉ đạo thường xuyên, trực tiếp và chặt chẽ của Chủ tịch Quốc hội, Phó Chủ tịch Quốc hội trực tiếp phụ trách Ủy ban; cùng với đó là tinh thần làm việc tích cực, chủ động, hăng say, trách nhiệm của cả tập thể Ủy ban, Thường trực Ủy ban và cơ quan giúp việc; là việc tiếp tục duy trì xây dựng Chương trình, kế hoạch công tác cụ thể, chi tiết, nếp làm việc chủ động, khoa học và kỷ luật trong thực hiện nhiệm vụ.
Bên cạnh đó, các thành viên Ủy ban, Thường trực Ủy ban luôn đoàn kết, chia sẻ, hỗ trợ, có sự kết nối, gắn bó, tích cực tham gia các hoạt động của Ủy ban với tinh thần trách nhiệm cao, thực hiện nghiêm túc Quy chế làm việc của Ủy ban. Từng thành viên luôn phát huy vai trò tích cực, chủ động, trách nhiệm trong tham gia ý kiến, trả lời phỏng vấn, tham gia hoạt động cùng các cơ quan khác của Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội trong công tác chuyên môn cũng như các hoạt động xã hội, đóng góp tích cực cho hoạt động chung của Quốc hội, nâng cao vai trò và hình ảnh của Ủy ban Pháp luật. Đồng thời, công tác phối hợp trong nội bộ Ủy ban, Thường trực Ủy ban, phối hợp giữa Ủy ban với các cơ quan khác của Quốc hội, các Bộ, ngành hữu quan tiếp tục được chú trọng và tăng cường, qua đó góp phần đáng kể hỗ trợ Ủy ban, Thường trực Ủy ban hoàn thành tốt các công việc được giao.
Bước sang năm 2024 là năm bản lề, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc thực hiện thắng lợi nhiệm vụ của cả nhiệm kỳ theo Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng. Trong khi đó, dự báo tình hình quốc tế vẫn diễn biến phức tạp, khó lường với nhiều khó khăn, thách thức mới. Ở trong nước, bên cạnh những thời cơ, thuận lợi, cũng còn không ít hạn chế, yếu kém và cả những khó khăn, thách thức lớn cần tập trung giải quyết. Bối cảnh đó, đòi hỏi Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội cần tiếp tục triển khai hiệu quả các nhiệm vụ về lập pháp, giám sát, quyết định các vấn đề quan trọng quốc gia và công tác đối ngoại trên tinh thần tiếp tục đổi mới, phát huy dân chủ, công khai, minh bạch, tăng tính pháp quyền.
