Xem xét tính khả thi của quy định về cơ quan kiểm soát tài sản thu nhập
Trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật phòng, chống tham nhũng (sửa đổi) trên cơ sở ý kiến đại biểu Quốc hội, Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái cho biết, dự thảo Luật giao cho Thanh tra Chính phủ kiểm soát tài sản, thu nhập đối với người có nghĩa vụ kê khai hưởng phụ cấp chức vụ từ 0,9 trở lên ở cả trung ương và địa phương; thanh tra bộ, ngành, thanh tra cấp tỉnh hoặc đơn vị phụ trách công tác tổ chức cán bộ tại cơ quan, tổ chức, đơn vị ở trung ương nơi không có cơ quan thanh tra kiểm soát tài sản, thu nhập các đối tượng còn lại.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Mạnh Cường phát biểu
Có ý kiến tán thành với quy định này và cho rằng, cơ quan thanh tra có điều kiện tốt hơn về cơ sở vật chất, chuyên môn nghiệp vụ, kinh nghiệm trong xác minh tài sản, thu nhập. Quy định này bảo đảm được tính độc lập nhất định trong kiểm soát tài sản, thu nhập của đối tượng có nghĩa vụ kê khai.
Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái trình bày Báo cáo
Tuy nhiên, các đại biểu cũng đề nghị Chính phủ cần nêu rõ hơn tính khả thi khi giao thẩm quyền kiểm soát tài sản, thu nhập cho cơ quan thanh tra, bảo đảm việc kiểm soát tài sản, thu nhập của cơ quan này không làm ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của các cơ quan nhà nước, đặc biệt là ảnh hưởng đến việc bầu, phê chuẩn, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, cử giữ chức vụ đối với các chức danh của cơ quan nhà nước.
Đại biểu Quốc hội Trương Trọng Nghĩa phát biểu
Trong khi đó, đại biểu Quốc hội Trương Trọng Nghĩa lại cho rằng, cơ quan quản lý kiểm soát tài sản thu nhập nên được phân chia, không nên tập trung vào một đầu mối để tránh quá tải cho hoạt động của cơ quan thanh tra, đồng thời không làm ảnh hưởng đến tính khách quan trong thực hiện nhiệm vụ của các cơ quan hành pháp và tư pháp. Theo đại biểu Trương Trọng Nghĩa, tùy đối tượng cán bộ, công chức mà giao cơ quan quản lý kê khai tài sản, thu nhập phù hợp thay vì tập trung ở cơ quan thanh tra. Trong trường hợp cần có một cơ quan quản lý tập trung thì nên giao cho Kiểm toán Nhà nước – cơ quan do Quốc hội thành lập, có đủ chức năng nhiệm vụ và trình độ, kỹ năng trong quản lý, xác minh.
.jpg)
Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp Nguyễn Đình Quyền phát biểu
Về vấn đề này, Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp Nguyễn Đình Quyền cho rằng, điều quan trọng nhất của kiểm soát tài sản, thu nhập là kê khai và xác minh tài sản. Thực tế thời gian qua cho thấy, việc kê khai tài sản, thu nhập của các bộ công chức là không hiệu quả, tính khả thi thấp. Một phần nguyên nhân là do pháp luật Việt Nam quy định giao quản lý bản kê khai, xác minh tài sản cho cơ quan tổ chức cán bộ - cơ quan này hạn chế chuyên môn nghiệp vụ trong việc xác minh kê khai tài sản. Trong khi kinh nghiệm quốc tế cho thấy, các nước giao nhiệm vụ này cho cơ quan kiểm toán hoặc cơ quan điều tra thuế. Vì vậy, Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp bày tỏ tán thành với quan điểm phải có cơ quan chuyên trách thực hiện nhiệm vụ này với trình tự thủ tục đặc biệt, chặt chẽ; đồng thời đề xuất nên để cơ quan thanh tra hoặc Kiểm toán Nhà nước thực hiện nhiệm vụ này.
Làm rõ căn cứ xử lý tài sản, thu nhập tăng thêm không được giải trình một cách hợp lý
Dự thảo Luật bổ sung quy định về xử lý tài sản, thu nhập kê khai không trung thực, tài sản, thu nhập tăng thêm không được giải trình một cách hợp lý. Theo đó, qua xác minh nếu kết luận tài sản, thu nhập thực tế lớn hơn tài sản, thu nhập đã kê khai hoặc việc giải trình về tài sản, thu nhập không hợp ký thì cơ quan thuế sẽ xem xét thực hiện việc truy thu thuế thu nhập cá nhân với thuế suất 45%. Việc truy thu thuế này không loại trừ trách nhiệm nếu các cơ quan có thẩm quyền chứng minh tài sản đó có được do vi phạm pháp luật, phạm tội mà có; người bị truy thu thuế có quyền khiếu nại hoặc khởi kiện về kết luận xác minh tài sản, thu nhập.
Toàn cảnh phiên họp
Tại phiên họp, các đại biểu cho rằng dự thảo Luật bổ sung quy định xử lý đối với các loại tài sản này là cần thiết, phù hợp với ý kiến đề nghị của đại biểu Quốc hội, Tuy nhiên, để quy định này bảo đảm khả thi, hiệu quả, phù hợp với công ước quốc tế và thống nhất trong hệ thống pháp luật thì cần được cân nhắc, thể hiện nội dung quy định sao cho hoàn thiện.
Các đại biểu bày tỏ băn khoăn, mối quan hệ giữa Nhà nước với cán bộ công chức, viên chức trong kiểm soát kê khai tài sản, thu nhập là mối quan hệ hành chính. Theo đó, Nhà nước yêu cầu cán bộ, công chức viên chức phải trung thực, minh bạch trong kê khai. Do đó, với tài sản không giải trình được, giải trình không hợp lý thì có thể áp dụng chế tài xử phạt của Nhà nước. Hơn nữa việc truy thu thuế thu nhập cá nhân trong trường hợp này là không đúng với bản chất của thuế thu nhập cá nhân và cũng không rõ là trong trường hợp này có thể tiếp tục xử lý hành vi trốn thuế hay không.
Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga phát biểu
Theo Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp Nguyễn Đình Quyền, quyền về tài sản là thiêng liêng và bất khả xâm phạm, là trong những quyền cơ bản của công dân nên các quy định cần thận trọng. Việc xử lý tài sản của cá nhân, tổ chức phải thông qua con đường tư pháp, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp. Việc xử lý thông qua truy thu thuế trong trường hợp này là không hợp lý, không phù hợp với các quy định về thuế, tài sản này không thuộc đối tượng chịu thuế. Mặt khác, xử lý theo cách này dễ dàng đồng nghĩa với việc hợp pháp hóa tài sản.
Trong khi đó đại biểu Trương Trọng Nghĩa lại không tán thành với việc hình sự hóa khi xử lý tài sản, thu nhập tăng thêm không được giải trình một cách hợp lý. Đồng thời cho rằng, có thể xem xét xử lý bằng các biên pháp đặc thù, áp dụng chế tài hành chính, các biện pháp quản lý cán bộ, công chức…
Về vấn đề này, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho rằng, Chính phủ cần có đánh giá thêm về vấn đề này, cần phải lấy ý kiến đầy đủ của các bộ, ngành cơ quan hữu quan gửi đến Ủy ban Tư pháp để xem xét, tổng hợp toàn diện./.