CẦN CHÚ TRỌNG PHÁT HUY DÂN CHỦ TRONG TỔ CHỨC THỰC HIỆN XÂY DỰNG VĂN HÓA HỌC ĐƯỜNG

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh cho biết, trong thời gian qua, các cấp, các ngành nói chung, ngành giáo dục và đào tạo nói riêng, đã triển khai nhiều giải pháp giáo dục đạo đức, lối sống, thẩm mỹ, ứng xử văn hóa và kỹ năng sống cho học sinh, sinh viên; nỗ lực xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ, góp phần thúc đẩy nâng cao chất lượng giáo dục, điển hình là phong trào xây dựng “Trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Việc xây dựng môi trường văn hoá trong trường học tiếp tục là một trong những nhiệm vụ rất quan trọng để cụ thể hoá chủ trương của Đảng, Nhà nước về văn hoá. Ủy ban Văn hóa, Giáo dục đề nghị Bộ Giáo dục Đào tạo chỉ đạo xây dựng các kế hoạch, chương trình, đề án triển khai Chỉ thị 08 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường triển khai công tác xây dựng văn hóa học đường. Ủy ban Văn hóa, Giáo dục sẽ đồng hành, giám sát việc xây dựng văn hóa học đường.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh, hai trọng tâm lớn để xây dựng văn hóa học đường là xây dựng môi trường trường học lành mạnh, con người chuẩn mực (bao gồm nhà quản lý; nhà giáo; học sinh, sinh viên; người lao động trong cơ sở giáo dục); môi trường văn hoá được hiểu gồm: môi trường cứng (cảnh quan trường học xanh, sạch, đẹp; kiến trúc phù hợp với văn hoá truyền thống) và môi trường mềm (hoạt động, hành vi, văn hoá ứng xử trong nhà trường).

Theo đó, nhà quản lý cần chỉ đạo xây dựng các quy định, quy chế, quy tắc ứng xử, hệ giá trị văn hoá trong trường học; chỉ đạo xây dựng môi trường học đường chuẩn mực từ đạo đức, nền nếp, ứng xử giao tiếp, hình ảnh cá nhân, trang phục đến cảnh quan, môi trường xanh, sạch, đẹp…; gương mẫu, đi đầu trong thực hiện.

Toàn cảnh hội nghị

Đối với giáo viên, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh cho biết, trong truyền thống văn hóa của dân tộc Việt Nam, người thầy luôn được xã hội ghi nhận, tôn vinh, coi là tấm gương về trí tuệ, đạo đức, lối sống. Ảnh hưởng của người thầy đối với học trò là vô cùng lớn, do đó, phải yêu cầu, quy định sự chuẩn mực, gương mẫu; đề cao sự tâm huyết, trách nhiệm với nghề và giỏi phương pháp sư phạm. Giáo viên thiếu gương mẫu phải được xử lý nghiêm.

Đối với học sinh, sinh viên cần phải được rèn luyện, bồi dưỡng trong các giờ học, trong các hoạt động của nhà trường, để hình thành các phẩm chất đạo đức, nhân cách (yêu nước, trung thực, chủ động, sáng tạo; năng lực tự học, tự chủ, tự trọng, tự chịu trách nhiệm; bản lĩnh chính trị, tư duy phản biện, phong cách làm việc khoa học…); bắt đầu từ những việc nhỏ, hằng ngày như ứng xử lễ phép, đúng mực, đúng giờ, học tập nghiêm túc…

Đối với người lao động trong cơ sở giáo dục (nhân viên hành chính, văn thư, văn phòng, lao công, bảo vệ,…) cần được chuẩn hóa theo các chuẩn mực, bộ quy tắc ứng xử trong nhà trường.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh cho rằng, cần xây dựng và ban hành các hệ giá trị văn hóa trong trường học cần thực hiện một cách khoa học, biện chứng, không chủ quan, duy ý chí, áp đặt; tôn trọng các quy luật khách quan, nhất là quy luật “cái chung” và “cái riêng”; không cầu toàn, vừa làm vừa rút kinh nghiệm. Giá trị văn hóa trong trường học là cái chung. Các giá trị, phẩm chất của từng thành viên trong nhà trường (nhà quản lý, thầy, cô giáo, các em học sinh…) là cái riêng. Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh nhấn mạnh, phải tạo điều kiện, môi trường thuận lợi nhất để giá trị, phẩm chất tốt đẹp của mỗi thành viên trong nhà trường không ngừng được hình thành, phát huy, phát triển. Giá trị của từng cái riêng hội tụ theo thời gian tạo nên giá trị văn hóa trong trường học.

Các giá trị văn hóa được hình thành qua các hoạt động thực tiễn. Giá trị văn hóa trong trường học được hình thành qua quá trình tham gia các hoạt động trong nhà trường. Do đó, xây dựng các hệ giá trị cần gắn với tổ chức thường xuyên các hoạt động, các phong trào thi đua để từng thành viên trong nhà trường được cảm nhận, thẩm thấu, hình thành, gìn giữ, phát huy các giá trị đó (việc xây dựng trường lớp xanh, sạch, đẹp cần thiết kế theo hướng do chính các thầy cô, các em học sinh tổ chức thực hiện;…).

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh nhấn mạnh, xác định và xây dựng các giá trị văn hóa trong trường học phải đáp ứng các yêu cầu: bám sát các chủ trương của Đảng về xây dựng hệ giá trị văn hóa và con người Việt Nam (những giá trị quan trọng như lòng yêu nước, đoàn kết, yêu thương, đùm bọc lẫn nhau, khiêm tốn, trung thực, chuyên cần trong dạy và học); giữ gìn, phát huy được giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc; kế thừa các giá trị đang được ngành giáo dục tập trung xây dựng; tiếp thu các tinh hoa trong quá trình hội nhập. Đồng thời phải gắn với chất lượng dạy và học trong nhà trường; xây đi kèm với chống, kiên quyết chống lại các biểu hiện phi văn hóa/phản văn hóa trong nhà trường và ngoài xã hội.

Khẳng định xây dựng văn hóa nói chung và văn hóa học đường nói riêng đòi hỏi một quá trình lâu dài, sự kiên trì, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh cho rằng, để thực hiện thành công các mục tiêu, nhiệm vụ đã đề ra, công tác tổ chức thực hiện đóng vai trò quan trọng nhất. Đặc biệt, cần chú trọng phát huy dân chủ trong tổ chức thực hiện xây dựng văn hóa học đường. Theo đó, việc tổ chức thực hiện nên bắt đầu từ những việc cụ thể, hằng ngày. Cấp uỷ quan tâm chỉ đạo cụ thể hóa chủ trương xây dựng văn hóa học đường thành các chỉ tiêu, nhiệm vụ hằng năm. Chính quyền các cấp, ban giám hiệu nhà trường cụ thể hóa thành kế hoạch, chương trình công tác thường kỳ; phối hợp với các tổ chức đoàn, hội triển khai thực hiện.

Bên cạnh đó, khuyến khích xây dựng các mô hình điểm, từng bước nhân rộng; tuyên dương, khen thưởng, động viên đúng, kịp thời các mô hình, tấm gương tốt. Chú ý tới các mô hình do chính các thầy cô, các em học sinh trực tiếp tổ chức thực hiện (biểu dương, tôn vinh các mô hình xây dựng môi trường xanh sạch đẹp do chính các thầy cô và trò tự tạo nên).

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo tiếp tục phát huy vai trò chỉ đạo, hướng dẫn, đôn đốc kiểm tra, động viên các nhà trường; chủ trì phối hợp với các cấp, các ngành, gia đình và xã hội để cùng nhà trường xây dựng văn hóa học đường; hoàn thiện các quy chế, quy định liên quan đến xây dựng môi trường văn hóa học đường. Xây dựng các tiêu chí, bộ quy tắc dễ hiểu, dễ nhớ để thuận lợi cho triển khai, thực hiện; rà soát, xây dựng ban hành các bộ quy tắc, chuẩn mực ứng xử: quy tắc ứng xử của nhà giáo, quy tắc ứng xử của cơ sở giáo dục; quy tắc ứng xử của nhà giáo, học sinh, phụ huynh trong nhà trường, ngoài nhà trường, trên không gian mạng; chú ý tới môi trường văn hóa trên không gian mạng trong bối cảnh chuyển đổi số của ngành giáo dục; xây dựng thiết chế văn hóa học đường làm cơ sở cho định hình văn hóa trong trường học, nhất là hệ thống thư viện trong trường học gắn với xây dựng văn hóa đọc, tự học; chú trọng giáo dục văn hóa, đặc biệt là yếu tố văn hóa truyền thống của dân tộc trong dạy học và các hoạt động của nhà trường…

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh nhấn mạnh, xây dựng văn hoá học là chủ trương rất đúng đắn của ngành giáo dục. Uỷ ban Văn hoá, Giáo dục của Quốc hội trong phạm vi trách nhiệm, thẩm quyền của mình sẽ luôn sát cánh, đồng hành với ngành Giáo dục và ngành Văn hoá, giám sát chặt chẽ việc tổ chức triển khai thực hiện Chỉ thị số 08/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ; thường xuyên phối hợp rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật nhằm thực hiện hiệu quả công tác xây dựng văn hoá học đường nói riêng, xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam nói chung./.