XỬ LÝ TỐT MỐI QUAN HỆ GIỮA LẠM PHÁT, LÃI SUẤT VÀ TỶ GIÁ ĐẶT TRONG BỐI CẢNH TỔNG THỂ KINH TẾ VĨ MÔ
Các đại biểu Quốc hội tại phiên thảo luận về kinh tế - xã hội
Trong các phiên thảo luận về kinh tế - xã hội tại Kỳ họp thứ 6 cũng như trên các diễn đàn, báo chí, việc điều hành chính sách tiền tệ và quản lý thị trường tài chính luôn là chủ đề thu hút sự quan tâm và thảo luận sôi nổi của các đại biểu Quốc hội và các chuyên gia. Theo đó, nhiều ý kiến cho rằng, năm 2023 khó khăn nhiều hơn là thuận lợi, tình hình thế giới tiếp tục có những diễn biến nhanh, phức tạp và nhiều nội dung ngoài dự báo sẽ kéo theo nền kinh tế các nước suy giảm, lạm phát tiếp tục ở mức cao dẫn đến nhiều nền kinh tế lớn duy trì chính sách tiền tệ thắt chặt, lãi suất cao, nợ công toàn cầu tăng, các thị trường tài chính, tiền tệ, bất động sản quốc tế còn nhiều rủi ro, bất cập, đặc biệt tác động đến các nước có độ mở nền kinh tế lớn như Việt Nam, là nước đứng thứ 5 trên thế giới về độ mở của nền kinh tế, dẫn đến tác động kép từ bên ngoài và bên trong, nội tại của nền kinh tế.
Nhiều đại biểu đánh giá, Việt Nam dám đi đầu trong việc áp dụng chính sách tiền tệ nới lỏng bằng cách giảm lãi suất điều hành và kết quả vẫn giữ được mức lạm phát chỉ ở mức từ 3 - 3,5 %, không phải dùng chính sách thắt chặt tiền tệ, nhưng vẫn kiềm chế được lạm phát là một thành công rất lớn. Cùng với đó, đánh giá cao Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã thực hiện tốt chính sách tiền tệ, hỗ trợ phục hồi kinh tế sau đại dịch, đảm bảo cùng lúc thực hiện mục tiêu kép là vừa kiềm chế lạm phát, giảm lãi suất nhằm hỗ trợ tín dụng cho các doanh nghiệp phát triển sản xuất, vừa ổn định tỷ giá, vừa đảm bảo an toàn hoạt động của các tổ chức tín dụng; chính sách tiền tệ quy định tại Nghị quyết số 43/2022/QH15 đã phát huy tác dụng rõ nét, mặc dù đối mặt với nhiều thách thức lớn chưa từng có nhưng thị trường tiền tệ của Việt Nam duy trì ổn định, góp phần quan trọng trong ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát.
Quan tâm tới vấn đề này, TS. Trương Văn Phước - Nguyên Quyền Chủ tịch Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia cho biết, với Nghị quyết của Chính phủ về quy định tạm thời thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19 từ tháng 10/2021, các hoạt động kinh tế của Việt Nam đã dẫn phục hồi mạnh mẽ từ cuối năm 2021 và tăng trưởng mạnh mẽ trong nửa đầu năm 2022. Tuy nhiên, khi nền kinh tế đang trên đà phục hồi thì những cú sốc từ bên ngoài như giá năng lượng, nguyên vật liệu cho sản xuất tăng cao, đồng USD và nhiều ngoại tệ tăng giá mạnh, sự sụt giảm các đơn hàng xuất khẩu từ quý III 2022 đã khiến đà tăng trưởng của kinh tế Việt Nam chững lại.
So với mục tiêu tăng trưởng GDP bình quân giai đoạn 2021-2025 là 6,5 - 7% thì kết quả của gần ba năm đầu tiên cho thấy đây là một mục tiêu rất thách thức. Trong thời gian tới, đất nước tiếp tục phải đối mặt với nhiều rủi ro gia tăng bên ngoài và bên trong. Tốc độ tăng trưởng kinh tế toàn cầu giảm xuống, đặc biệt là tại các thị trường xuất khẩu lớn sẽ tạo áp lực lên khu vực xuất khẩu và việc làm cho người lao động. Trong khi đó, sự bất ổn của chính trị, kinh tế và tài chính toàn cầu kết hợp với các chính sách dịch chuyển đầu tư về nội địa sẽ khiến cho các dòng vốn đầu tư nước ngoài không còn dồi dào như trước.
TS. Trương Văn Phước - Nguyên Quyền Chủ tịch Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia
Bên cạnh đó là ảnh hưởng ngày một gia tăng về cả số lượng, mức độ của biến đổi khí hậu, thiên tai đối với đời sống xã hội, các hoạt động kinh tế của người dân và doanh nghiệp. Năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường nội địa và nước ngoài, khả năng hấp thụ vốn sụt giảm, tỷ lệ nợ quá hạn, nợ xấu tại hệ thống ngân hàng gia tăng cùng với thị trường trái phiếu ảm đạm cho thấy thị trường tài chính cần nhiều thời gian và nguồn lực để phục hồi chức năng cung ứng vốn của mình.
Theo chuyên gia, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đã đặt ra nhiệm vụ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, bảo đảm thực chất, hiệu quả; thúc đẩy tăng trưởng nhanh, bền vững trên cơ sở ổn định kinh tế vĩ mô. Đối với thị trường tài chính, nhiệm vụ đặt ra là cần tiếp tục rà soát, cơ cấu lại, nâng cao hiệu quả hoạt động các thị trường tài chính, chứng khoán, cổ phiếu, trái phiếu; quản lý chặt chẽ các tổ chức tham gia thị trường; bảo đảm tính thanh khoản và an toàn hệ thống; áp dụng chuẩn mực quốc tế cho các hoạt động kế toán, kiểm toán và ngân hàng thương mại. Nâng cao quy mô và hiệu quả hoạt động của thị trường chứng khoán để thực sự trở thành một kênh huy động vốn chủ yếu của nền kinh tế.
Để công tác điều hành chính sách tiền tệ và quản lý thị trường tài chính mang lại hiệu quả, góp phần vào thực hiện thành công các mục tiêu kinh tế xã hội đã đặt ra, chuyên gia cho rằng, cần bảo đảm sự phối hợp hài hòa giữa chính sách tiền tệ và ổn định thị trường tài chính. Mục tiêu ổn định giá cả trong trung và dài hạn là mục tiêu cuối cùng và cũng là mục tiêu tối thượng của chính sách tiền tệ. Lạm phát thấp và ổn định là nền tảng để các chủ thể kinh tế lên kế hoạch tiết kiệm, đầu tư và tiêu dùng, giúp cho nền kinh tế vận hành trơn tru và hiệu quả.
Tuy nhiên, ngay trong môi trường lạm phát thấp và ổn định, rủi ro tài chính luôn tiềm ẩn và có thể tích lũy và có nguy cơ bùng phát nếu có các điều kiện cần thiết hội tụ đủ. Do đó, điều hành chính sách tiền tệ cần có sự phối hợp hài hòa, hiệu quả với chính sách ổn định tài chính. Xem xét mối quan hệ giữa lạm phát, lãi suất cho vay và tăng trưởng kinh tế của Việt Nam và một số nước trong khu vực có thể nhận thấy việc duy trì mặt bằng lãi suất ở mức hợp lý và ổn định sẽ giúp nền kinh tế duy trì được tốc độ tăng trưởng tốt hơn.
Cùng với đó, cần nhận thức đúng đắn về tình hình lạm phát để xử lý tốt mối quan hệ giữa lạm phát, lãi suất và tỷ giá đặt trong bối cảnh tổng thể kinh tế vĩ mô. Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu suy giảm, ảnh hưởng sâu sắc tới hoạt động sản xuất trong nước thông qua xuất khẩu, nhu cầu tiêu dùng trong nước còn yếu, chính sách tiền tệ nên được điều hành theo hướng hỗ trợ hoạt động sản xuất kinh doanh và tiêu dùng, góp phần giúp nền kinh tế phục hồi. Đồng thời, tăng cường theo dõi, phân tích và có kịch bản ứng phó với tác động của rủi ro địa chính trị tới ổn định hệ thống tài chính. Cơ quan quản lý nhà nước cần bổ sung rủi ro từ quá trình phân tách kinh tế và tài chính vào nội dung theo dõi, phân tích và chuẩn bị các biện pháp phòng ngừa rủi ro để có thể giảm thiểu được tác động tới hệ thống tài chính. Cải cách thị trường tài chính theo hướng tuân thủ nhiều hơn các quy luật của kinh tế thị trường cũng như tăng cường năng lực can thiệp của cơ quan quản lý nhà nước đối với thị trường tài chính./.