Nghị định số 05/2011/NĐ-CP ngày 14/1/2011 của Chính phủ về Công tác dân tộc có hiệu lực kể từ ngày 4/3/2011. Đây là văn bản pháp lý quan trọng của Chính phủ về lĩnh vực công tác dân tộc, trong đó vừa có những quy định cụ thể, vừa có những quy định mang tính chất khung, cần phải triển khai xây dựng các văn bản, chính sách cụ thể như Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, Thông tư liên tịch, Thông tư hướng dẫn của các Bộ, ngành TW... để thực hiện.
Trách nhiệm xây dựng chính sách và hướng dẫn triển khai thực hiện cụ thể nội dung Nghị định số 05/2011/NĐ-CP của các Bộ, ngành TW đã được Chính phủ giao nhiệm vụ tại các Điều 8, 9, 10, 11, 16, 17, 18, 19 và Điều 23 của Nghị định.
Để triển khai thực hiện tốt nhiệm vụ Chính phủ giao tại Nghị định 05/2011/NĐ-CP, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc đã ban hành Chỉ thị số 01/CT-UBDT ngày 26/7/2011 để đôn đốc toàn hệ thống cơ quan công tác dân tộc triển khai thực hiện.
Đến nay qua hơn 2 năm thực hiện, Ủy ban Dân tộc đã phối hợp với các Bộ, ngành xây dựng và tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ ban hành các văn bản triển khai thực hiện như sau:
1. Quyết định số 551/QĐ-TTg ngày 4/4/2013 phê duyệt Chương trình 135 về hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ phát triển sản xuất cho các xã đặc biệt khó khăn, xã biên giới, xã an toàn khu, các thôn, bản đặc biệt khó khăn.
2. Quyết định 755/QĐ-TTg ngày 20/5/2013 phê duyệt Chính sách hỗ trợ đất ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt cho hộ đồng bào dân tộc thiểu số nghèo và hộ nghèo ở xã, thôn, bản đặc biệt khó khăn.
3. Quyết định số 102/2009/QĐ-TTg ngày 7/8/2009 về chính sách hỗ trợ trực tiếp cho người dân thuộc hộ nghèo ở vùng khó khăn.
4. Quyết định số 33/2013/QĐ-TTg ngày 04/6/2013 về tiếp tục thực hiện chính sách hỗ trợ di dân thực hiện định canh, định cư cho đồng bào dân tộc thiểu số đến năm 2015.
5. Quyết định số 54/2012/QĐ-TTg ngày 04/12/2012 ban hành chính sách cho vay vốn phát triển sản xuất đối với hộ dân tộc thiểu số đặc biệt khó khăn giai đoạn 2012 – 2015.
6. Thông tư số 02/2013/TT-UBDT của Ủy ban Dân tộc hướng dẫn Quyết định 54/2012/QĐ-TTg về chính sách cho vay vốn phát triển sản xuất đối với hộ dân tộc thiểu số đặc biệt khó khăn giai đoạn 2012-2015.
7. Quyết định số 18/2011/QĐ-TTg quy định chính sách đối với người có uy tín vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
8. Thông tư liên tịch số 05/2011/TTLT-UBDT-BTC của Ủy ban Dân tộc và Bộ Tài chính ngày 26/12/2011 hướng dẫn thực hiện chính sách đối với người có uy tín.
9. Thông tư liên tịch số 01/2012/TTLT-BTP-UBDT ngày 17/01/2012 của Bộ Tư pháp và Ủy ban Dân tộc hướng dẫn trợ giúp pháp lý đối với người dân tộc thiểu số.
Ngoài ra, Ủy ban Dân tộc đang phối hợp với các Bộ, ngành xây dựng các Đề án, chính sách khác như: Đề án Đại hội đại biểu các dân tộc thiểu số cấp tỉnh, huyện lần thứ 2 (năm 2014), Đề án thành lập Học viện Dân tộc...
Trong giai đoạn 2013 - 2015, để tiếp tục triển khai thực hiện các chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước và Nghị định số 05/2011/NĐ-CP, Ủy ban Dân tộc sẽ phối hợp chặt chẽ với các Bộ ngành liên quan, nghiên cứu xây dựng và triển khai thực hiện các văn bản hướng dẫn, các đề án, dự án, chính sách đối với đồng bào dân tộc thiểu số, đồng bào vùng biên giới, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn và đặc biệt khó khăn để đảm bảo thực hiện thắng lợi mục tiêu đã nêu tại Điều 1 của Nghị định 05/2011/NĐ-CP: “đảm bảo và thúc đẩy sự bình đẳng, đoàn kết, tương trợ, giúp nhau cùng phát triển, tôn trọng và giữ gìn bản sắc văn hoá của các dân tộc cùng chung sống trên lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam”.