Dân vận là nhiệm vụ quan trọng
Tại hội nghị, các đại biểu cho rằng, Quốc hội là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân. Do đó, việc lồng ghép thực hiện công tác dân vận thông qua các hoạt động của đại biểu Quốc hội như giữ mối liên hệ với cử tri, tiếp công dân, xử lý đơn thư và giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo có vai trò hết sức quan trọng, góp phần phát triển mối quan hệ bền chặt giữa đại biểu và nhân dân. Thông qua thực hiện công tác dân vận, thông tin về các đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước được cung cấp tới người dân kịp thời, chính xác, tạo sự đồng thuận trong nhân dân khi triển khai thực hiện, đồng thời góp phần nâng cao niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước.
Nhìn chung, các chủ trương, chính sách và quy định pháp luật về công tác dân vận của đại biểu Quốc hội gắn với giữ mối liên hệ với cử tri, tiếp công dân, xử lý đơn thư và giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo đã tương đối đầy đủ. Có thể kể đến: Quyết định số 290-QĐ/TW về Quy chế công tác dân vận của hệ thống chính trị của Bộ Chính trị; Nghị quyết số 25-NQ/TW của Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về tăng cường và đổi mới sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân vận trong tình hình mới. Bên cạnh đó, nội dung về công tác dân vận đã được lồng ghép trong các quy định pháp luật về hoạt động tiếp xúc cử tri, tiếp công dân và giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của cử tri gửi đến đại biểu Quốc hội tại Luật Tổ chức Quốc hội năm 2014.
Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Nguyễn Minh Sơn, đây chính là nền tảng để đại biểu Quốc hội thực hiện vai trò của người đại biểu nhân dân lắng nghe góp ý, phản hồi của nhân dân để tham gia ý kiến trong quá trình hoạch định chính sách, cũng như vai trò của một tuyên truyền viên về các đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước, góp phần tạo sự đồng thuận cao trong nhân dân.
Công tác dân đang chuyển biến tích cực
Đánh giá công tác dân vận của các cơ quan nhà nước sau 5 năm thực hiện Nghị quyết số 25-NQ/TW đã có những chuyển biến tích cực, đại diện Ban Dân vận Trung ương cho biết, nhiều chủ trương, đường lối của Đảng về công tác dân vận đã được thể chế hóa thành chính sách, pháp luật và tổ chức thực hiện có hiệu quả; phương thức hoạt động của cơ quan nhà nước, chính quyền các cấp có nhiều đổi mới theo hướng trọng dân, gần dân, vì dân, chăm lo, nâng cao đời sống mọi mặt của nhân dân, mở rộng dân chủ, phát huy quyền làm chủ của nhân dân; có nhiều giải pháp phù hợp đối với từng đối tượng, từng lĩnh vực; công tác dân vận của cơ quan nhà nước, chính quyền các cấp đã góp phần tạo sự đồng thuận của nhân dân, phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc, tập hợp, thu hút đông đảo các tầng lớp nhân dân tham gia vào các phong trào cách mạng, thi đua yêu nước, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, giữ vững độc lập, chủ quyền quốc gia, nâng cao vị thế nước ta trên trường quốc tế.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Nguyễn Minh Sơn phát biểu
Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, công tác dân vận của cơ quan nhà nước, chính quyền các cấp còn một số khó khăn, hạn chế như: Công tác tuyên truyền, vận động, hướng dẫn nhân dân thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước của một số cơ quan, đơn vị chưa được quan tâm đúng mức; việc thể chế hóa các chủ trương, nghị quyết của Đảng về công tác dân vận thành cơ chế, chính sách, pháp luật, đáp ứng nguyện vọng, lợi ích chính đáng của nhân dân còn bất cập; hiệu quả cải cách hành chính chưa cao, một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức quan liêu, tham nhũng, sách nhiễu, hách dịch, cửa quyền gây phiền hà, bức xúc cho nhân dân; việc thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở nhiều nơi còn hình thức, có nơi quyền làm chủ của nhân dân bị vi phạm; công tác tiếp dân, đối thoại giữa người đứng đầu một số cơ quan nhà nước với nhân dân, doanh nghiệp chưa được quan tâm; tình trạng đơn thư khiếu nại, tố cáo đông người, vượt cấp còn diễn biến phức tạp.
Đại diện Ban Dân vận Trung ương cho biết, nguyên nhân của những hạn chế trên chủ yếu là do một số cấp ủy đảng, cơ quan nhà nước, chính quyền các cấp chưa nhận thức đầy đủ vị trí, vai trò của công tác dân vận; chưa coi trọng đúng mức việc thể chế hoá, cụ thể hoá, tổ chức thực hiện chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác dân vận; thực hành dân chủ gắn với tăng cường kỷ luật, kỷ cương chưa tốt; trách nhiệm của người đứng đầu ở một số cơ quan nhà nước, chính quyền các cấp trong thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước còn hạn chế, công tác phối hợp thực hiện công tác dân vận giữa các tổ chức trong hệ thống chính trị chưa thường xuyên...
Đổi mới công tác dân vận trong tình hình mới
Để đổi mới hơn nữa công tác dân vận của các cơ quan nhà nước, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới, nhiều đại biểu cho rằng, công tác dân vận của các cơ quan nhà nước, chính quyền các cấp cần đẩy mạnh chỉ đạo, điều hành thực hiện tốt các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, không ngừng nâng cao đời sống nhân dân, đảm bảo quốc phòng, an ninh, giữ vững chủ quyền đất nước.
Bên cạnh đó, ban hành các chính sách, pháp luật hợp lòng dân; đẩy mạnh thể chế hoá các mục tiêu, quan điểm về phát huy quyền làm chủ của nhân dân theo Nghị quyết 25 và Hiến pháp 2013. Các cơ quan Nhà nước phải lắng nghe nguyện vọng của nhân dân, lấy ý kiến nhân dân đối với dự thảo các chính sách, văn bản quy phạm pháp luật, quy hoạch, kế hoạch trước khi ban hành.
Đồng thời, tiếp tục đổi mới hoạt động quản lý, điều hành của cơ quan nhà nước và chính quyền các cấp theo hướng dân chủ, công khai, minh bạch. Trong đó, đẩy mạnh việc thực thi các chính sách, pháp luật đồng bộ, hiệu quả, đảm bảo nghiêm túc, khách quan, công bằng, đúng pháp chế xã hội chủ nghĩa trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội; không để bất cứ cá nhân, pháp nhân nào đứng ngoài pháp luật, đứng trên pháp luật, lợi dụng chính sách, pháp luật để mưu lợi cho cá nhân, tổ chức mình. Nghiên cứu, tháo gỡ những vướng mắc về cơ chế, chính sách, tạo môi trường thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp phát triển sản xuất, kinh doanh. Tăng cường dân chủ, công khai, minh bạch trong hoạt động quản lý, điều hành, đảm bảo quyền làm chủ của nhân dân trong tham gia quản lý xã hội, giám sát hoạt động của cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức, viên chức.
Đại diện Ban Dân vận Trung ương phát biểu
Đặc biệt, cần thực hiện hiệu quả chương trình cải cách hành chính, nhất là cải cách thủ tục hành chính, xây dựng chính quyền gần dân, vì dân thông qua việc đẩy mạnh đơn giản hóa, công khai hóa, minh bạch hóa mọi thủ tục hành chính, cơ chế, chính sách, quy hoạch, kế hoạch... liên quan đến người dân; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin để hiện đại hóa các dịch vụ công, xây dựng và hoàn thiện Chính phủ kiến tạo, Chính phủ điện tử, chính quyền điện tử, thành phố thông minh, quốc gia khởi nghiệp. Thực hiện tốt việc cung cấp các dịch vụ công trực tuyến. Đơn giản hóa các quy trình, cách thức giải quyết các hồ sơ hành chính của nội bộ các cơ quan Nhà nước, chính quyền các cấp, đảm bảo giải quyết khoa học, nhanh, hiệu quả các hồ sơ hành chính, không để xảy ra nhũng nhiễu, tiêu cực của cán bộ, công chức, viên chức.
Cùng với đó, xây dựng bộ máy các cơ quan Nhà nước tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức có năng lực, đạo đức công vụ và ý thức phục vụ nhân dân. Các cơ quan Nhà nước cần tập trung sắp xếp, tinh gọn tổ chức, bộ máy, tinh giản biên chế, đảm bảo bộ máy có chất lượng cao; khắc phục tình trạng bộ máy cồng kềnh, nhiều tầng nấc trung gian, chồng chéo; giảm chi thường xuyên, tiết kiệm nguồn lực để xây dựng và phát triển đất nước. Tăng cường các giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức nhà nước, tuyển chọn, sử dụng những người đủ phẩm chất và năng lực, có đạo đức công vụ. Quan tâm bồi dưỡng nghiệp vụ dân vận cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức.
Ngoài ra, các cơ quan Nhà nước cũng cần tổ chức tốt việc tiếp công dân, đối thoại, giải quyết khiếu nại, tố cáo và bức xúc, kiến nghị chính đáng của nhân dân. Các cơ quan nhà nước từ Trung ương đến cơ sở phải tổ chức tiếp công dân định kỳ và đột xuất theo Luật Tiếp công dân, ban hành và thực hiện nghiêm túc quy chế tiếp công dân; lắng nghe, tiếp nhận, hướng dẫn công dân thực hiện khiếu nại, tố cáo, kiến nghị đúng pháp luật. Khi có khiếu nại, tố cáo, các cơ quan Nhà nước phải tập trung giải quyết đúng thẩm quyền và quy trình, không né tránh, không giao cho cấp dưới, không đùn đẩy cho cấp trên; người đứng đầu cơ quan Nhà nước chịu trách nhiệm về các vụ việc khiếu nại, tố cáo tại địa phương, đơn vị; trong quá trình giải quyết, phải đứng về phía nhân dân, bảo vệ tối đa quyền và lợi ích chính đáng, hợp pháp của nhân dân.
Mặt khác, cần chỉ đạo thực hiện tốt Quy chế dân chủ ở các loại hình cơ sở, nhằm phát huy dân chủ của nhân dân một cách trực tiếp và rộng rãi. Các cơ quan Nhà nước cần thường xuyên tuyên truyền, giáo dục cho cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân về các nội dung của Quy chế dân chủ; chỉ đạo thực hiện tốt Quy chế dân chủ ở 3 loại hình cơ sở: xã, phường, thị trấn, cơ quan hành chính nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập và doanh nghiệp; chỉ đạo thực hiện đúng các quy định để phát huy dân chủ, thực hiện phương châm "dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra" trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, nhất là những vấn đề liên quan đến đời sống dân sinh, phát huy tính tương tác của nhân dân với cơ quan Nhà nước, chính quyền các cấp trong thực hiện mọi chủ trương, chính sách, pháp luật.
Đặc biệt, tiếp tục phối hợp, tạo điều kiện để Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội góp ý xây dựng chính quyền, tham gia giám sát, phản biện xã hội. Thực hiện tốt công tác điều tra, kiểm sát, xét xử và thi hành án. Đề cao vai trò trách nhiệm của người đứng đầu; phân công lãnh đạo phụ trách dân vận; đẩy mạnh phong trào thi đua "Dân vận khéo".
Nâng cao hiệu quả công tác dân vận trong họat động của Quốc hội
Riêng đối với công tác dân vận của Quốc hội, các đại biểu cho rằng, để nâng cao hiệu quả công tác dân vận trong họat động của mình, Quốc hội cần tiếp tục đẩy mạnh thực hiện tốt các nội dung Quy chế công tác dân vận của hệ thống chính trị. Đảng đoàn Quốc hội cần thường xuyên quán triệt các chủ trương, đường lối, nghị quyết, chỉ thị của Đảng về công tác dân vận đối với đại biểu Quốc hội; lãnh đạo Quốc hội thể chế hóa đường lối, chủ trương, nghị quyết, chỉ thị của Đảng về công tác dân vận bằng pháp luật và xem xét cho ý kiến, quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước, đảm bảo đúng đường lối dân vận của Đảng; cụ thể hóa các nội dung công tác dân vận của Đảng đối với đại biểu Quốc hội trong quá trình tiếp xúc cử tri tại các cơ quan, đơn vị và địa phương.
Bên cạnh đó, chú trọng tăng cường thể chế hóa các chủ trương, nghị quyết, chỉ thị của Đảng về công tác dân vận thành văn bản pháp luật; tổ chức lấy ý kiến rộng rãi của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên, các tầng lớp nhân dân đối với các dự án luật, pháp lệnh, nhất là những vấn đề có liên quan đến lợi ích, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân; trong xây dựng thể chế, chính sách, cần quán triệt và thực hiện nghiêm nguyên tắc: mọi chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước phải thuận với lòng dân, xuất phát từ lợi ích và nguyện vọng chính đáng của nhân dân; quy định đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND các cấp có kế hoạch cụ thể, thiết thực tìm hiểu các hoạt động của đời sống xã hội ở địa phương, nắm bắt tình hình thực tiễn và tâm tư, nguyện vọng của cử tri; tăng cường giám sát hoạt động của các cơ quan hành pháp, tư pháp, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của công dân; đôn đốc, theo dõi các cơ quan có trách nhiệm giải quyết những yêu cầu chính đáng của cử tri và nhân dân; phát huy vai trò tư vấn, giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân trong xây dựng và thực hiện các văn bản pháp luật, quyết định các chương trình kinh tế, xã hội và các vấn đề lớn của đất nước theo quy định của pháp luật.