Tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XIV chính thức thông qua Nghị quyết phê chuẩn Hiệp định Thương mại tự do giữa Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA).
Đề cập thẩm tra về việc phê chuẩn Hiệp định EVFTA, Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội Nguyễn Văn Giàu cho biết: Việt Nam và Liên minh Châu Âu khởi động đàm phán Hiệp định Thương mại tự do từ tháng 6/2012, sau gần 3 năm với 14 vòng đàm phán, tháng 12/2015 hai bên đã kết thúc đàm phán. Ngày 30/6/2019, tại Hà Nội, đại diện Chính phủ Việt Nam và Liên minh Châu Âu đã ký Hiệp định EVFTA. Hiệp định EVFTA gồm 17 chương, 8 Phụ lục, 2 Nghị định thư, 2 Biên bản ghi nhớ và 4 Tuyên bố chung. So với WTO và các FTA khác mà Việt Nam ký kết, Hiệp định EVFTA được coi là Hiệp định Thương mại tự do thế hệ mới, ngoài những cam kết về thương mại hàng hóa và dịch vụ với mức độ cắt giảm thuế cao còn phải cam kết các lĩnh vực được coi là phi truyền thống như lao động, môi trường, doanh nghiệp nhà nước, mua sắm Chính phủ, minh bạch hóa.
Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội Nguyễn Văn Giàu.
Theo Chính phủ, Hiệp định sẽ giúp GDP của Việt Nam tăng thêm ở mức bình quân từ 2,18 đến 3,25% (cho giai đoạn 5 năm đầu thực hiện), 4,57-5,30% (cho giai đoạn 05 năm tiếp theo) và 7,07-7,72% (cho giai đoạn 05 năm sau đó). EU là thị trường nhập khẩu lớn thứ hai thế giới và hiện là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của Việt Nam (sau Mỹ). Thông qua Hiệp định này, Việt Nam có thể tiếp cận một thị trường tiềm năng với dân số hơn 500 triệu người, GDP khoảng 15.000 tỷ USD chiếm 22% GDP toàn cầu.
Về trao đổi thương mại, Việt Nam và EU chủ yếu mang tính bổ trợ thay vì cạnh tranh lẫn nhau. Với những cam kết mở cửa thị trường mạnh mẽ, EVFTA dự kiến sẽ giúp kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EU tăng thêm khoảng 42,7% vào năm 2025 và 44,37% vào năm 2030, tập trung vào một số ngành như nhóm hàng nông sản (gạo, đường, thịt lợn, thịt gia súc gia cầm, lâm sản, đồ uống và thuốc lá), nhóm ngành chế biến, chế tạo (dệt, may mặc, da giày), nhóm ngành dịch vụ (vận tải thủy, vận tải hàng không, tài chính và bảo hiểm, các dịch vụ phục vụ kinh doanh khác).
Về nhập khẩu, dự kiến nhập khẩu từ EU sẽ tăng khoảng 33,06% vào năm 2025 và 36,7% vào năm 2030, tập trung vào một số mặt hàng như phương tiện và thiết bị vận tải, máy móc thiết bị phụ tùng, điện thoại và linh kiện điện tử, dược phẩm. EVFTA giúp đa dạng hóa thị trường nước ta để không bị phụ thuộc vào sự giới hạn một số thị trường, đồng thời có sự tác dụng là đòn bẩy kích thích các đối tác khác tăng cường quan hệ thương mại - đầu tư với Việt Nam. Về đầu tư, EVFTA là cơ hội để Việt Nam có thể thu hút thêm các nhà đầu tư từ EU trong các lĩnh vực như công nghiệp chế biến chế tạo sử dụng công nghệ cao, năng lượng sạch, năng lượng tái tạo, dịch vụ.
Các đại biểu Quốc hội ấn nút thông qua Nghị quyết phê chuẩn Hiệp định EVFTA.
Về lao động, EVFTA dự kiến giúp tăng thêm khoảng 146.000 việc làm mỗi năm. Về thu ngân sách, dự kiến tổng mức giảm thu từ giảm thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu trên 2.500 tỷ đồng. Tuy nhiên tăng thu từ thu nội địa dưới tác động của đầu tư, thương mại và tăng trưởng kinh tế khoảng 7.000 tỷ đồng trong giai đoạn 2020-2030.
Cũng theo Chính phủ, đi cùng với những lợi ích, Hiệp định EVFTA cũng có một số thách thức: Hiệp định EVFTA tạo ra sức ép cạnh tranh từ hàng hóa và dịch vụ từ EU cho doanh nghiệp, hàng hóa và dịch vụ của Việt Nam. Hiệp định EVFTA bao gồm những quy định, quy tắc chặt chẽ về thủ tục đầu tư, hải quan, thuận lợi thương mại, các rào cản kỹ thuật trong thương mại, các biện pháp kiểm dịch động thực vật, sở hữu trí tuệ, phát triển bền vững. Đây là thách thức nhưng cũng là cơ hội để Việt Nam tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường và thực hiện mạnh mẽ, hiệu quả chủ trương cải cách thủ tục hành chính. Các cam kết về lao động trong hiệp định cho phép thành lập tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp hay việc thành lập Nhóm tư vấn trong nước với sự tham gia của đại diện người lao động, các doanh nghiệp, nhà khoa học và các tổ chức phi Chính phủ tại Việt Nam có thể làm gia tăng sức ép xã hội, xảy ra tranh chấp lao động quốc tế và tác động tiêu cực ảnh hưởng đến an ninh, trật tự quốc gia trong quá trình thực thi Hiệp định.
Để hiểu hơn về việc Quốc hội thông qua Hiệp định EVFTA sẽ tác động lớn đến các doanh nghiệp Việt Nam như thế nào, phóng viên Cổng Thông tin điện tử Quốc hội phỏng vấn Đại biểu Nguyễn Ngọc Phương - Phó Trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Bình.
Đại biểu Nguyễn Ngọc Phương - Phó Trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Bình.
Phóng viên: Xin đại biểu cho biết những cơ hội và lợi ích mà doanh nghiệp Việt Nam có được khi Quốc hội thông qua hai Hiệp định EVFTA?
Đại biểu Nguyễn Ngọc Phương- Phó Trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Bình: Việc Quốc hội thông qua hai Hiệp định EVFTA là động lực hết sức quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế của đất nước. Đây là cơ hội rất quan trọng tạo sự liên kết giữa các doanh nghiệp Việt Nam với doanh nghiệp trên thế giới. Chúng ta có thể thu hút các doanh nghiệp nước ngoài đến Việt Nam và doanh nghiệp nước ta có thể sang các nước hợp tác để phát triển kinh tế. Khi Hiệp định EVFTA được ký kết thì doanh nghiệp Việt Nam sẽ có điều kiện tiếp cận các hàng hóa, máy móc thiết bị với giá cả phải chăng và chất lượng tốt. Thị trường Châu Âu luôn yêu cầu chất lượng hàng hóa rất cao nên sẽ thúc đẩy các doanh nghiệp Việt Nam sản xuất hàng hóa chuyên nghiệp hơn và hồ sơ, sổ sách cũng minh bạch hơn để chúng ta có thể hưởng được các chế độ thuế quan từ hiệp định EVFTA.
Ngoài ra, việc Quốc hội thông qua Hiệp định EVFTA cũng góp phần thúc đẩy doanh nghiệp Việt Nam nâng cao trách nhiệm, đưa ra định hướng cải cách để có khả năng cạnh tranh với các doanh nghiệp trên thế giới.
Phóng viên: Bên cạnh những cơ hội mang lại thì những thách thức đối với doanh nghiệp Việt Nam khi tham gia thị trường Châu Âu là như thế nào, thưa đại biểu?
Đại biểu Nguyễn Ngọc Phương- Phó Trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Bình: Hiệp định EVFTA được thông qua sẽ là cơ hội lớn cho Việt Nam như đã đề cập thì vẫn còn có những thử thách, khó khăn, vướng mắc mà chúng ta cần phải nghĩ tới để tìm phương hướng giải quyết. Thứ nhất là sức cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam với các doanh nghiệp nước ngoài còn thấp. Hiện nay, ở các nước trong khối Liên minh Châu Âu phần lớn là doanh nghiệp hoạt động quy mô lớn. Còn Việt Nam đa phân là doanh nghiệp vừa và nhỏ. Thế nhưng, doanh nghiệp vừa và nhỏ của Việt Nam lại có năng lực sản xuất sản phẩm còn kém hơn nhiều so với doanh nghiệp trên thế giới nên sẽ gặp khó khăn khi cạnh tranh về kinh doanh, sản xuất.
Thứ hai, đại dịch Covid-19 đã ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế không chỉ của Việt Nam mà còn nhiều nước trên thế giới. Vì thế, nhiều nước đang có biện pháp ngăn chặn doanh nghiệp, người lao động kết nối với các nước nên cũng rất khó khăn cho doanh nghiệp Việt Nam khi tiếp cận trao đổi hợp tác.
Thứ ba, khi gia nhập thị trường Châu Âu, việc thu hút nguồn lực đầu tư từ nước ngoài là yếu tố rất quan trọng để tạo cơ hội bổ sung nguồn vốn, khoa học kỹ thuật đến từ các nước, đưa nền kinh tế Việt Nam phát triển nhanh. Tuy nhiên, việc thu hút nguồn lực đầu tư từ nước ngoài cần có những yếu tố cần phải xem xét. Trong đó, sức cạnh tranh của các doanh nghiệp trong nước thường không đủ khả năng cạnh tranh bằng các doanh nghiệp trên thế giới.
Phóng viên: Với những thách thức trên, theo đại biểu, giải pháp để vực dậy nền kinh tế và hoạt động sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm cho các doanh nghiệp nên như thế nào?
Đại biểu Nguyễn Ngọc Phương- Phó Trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Bình: Trước hết, các cơ quan chức năng, cơ quan truyền thông cần có sự tuyên truyền, hướng dẫn cho các doanh nghiệp có thêm những hiểu biết, kỹ năng để liên kết với các doanh nghiệp trên thế giới. Bên cạnh đó, Chính phủ và các cơ quan quản lý Nhà nước phải có giải pháp quản lý, điều hành để quản lý chặt chẽ các doanh nghiệp khi gia nhập thị trường Châu Âu, tránh mắc sai phạm và những quy định mà các nước đã cam kết.
Ngoài ra, về phía các doanh nghiệp cũng cần chủ động đưa ra định hướng, giải pháp vượt qua khó khăn của đại dịch Covid-19 và những thách thức khác để ổn định, phát triển sản xuất cũng như thường xuyên bồi dưỡng, tạo điều kiện nâng cao trình độ, tay nghề cho người lao động có đủ năng lực sáng tạo ra những sản phẩm chất lượng, phong phú về hình thức, mẫu mã thì mới có thể hội nhập, cạnh tranh với doanh nghiệp nước ngoài.
Phóng viên: Trân trọng cảm ơn đại biểu!
Về cơ bản, khi Hiệp định EVFTA được Quốc hội thông qua sẽ tạo cơ hội lớn cho doanh nghiệp Việt Nam liên kết, hợp tác với các doanh nghiệp nước ngoài để phát triển kinh tế. Hiệp định cũng hỗ trợ các doanh nghiệp được hưởng chế độ thuế quan, lợi ích mang lại từ việc tiếp cận những tiến bộ từ khoa học công nghệ của các nước... Tuy nhiên, Châu Âu là thị trường rất kỹ tính về hàng hóa, chất lượng sản phẩm nên đòi hỏi các doanh nghiệp Việt Nam muốn tham gia thì không ngừng nâng trình độ, tay nghề, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất kinh doanh. Để thực hiện được điều đó, các cơ quan quản lý Nhà nước cần phải cải cách về thể chế, thủ tục hành chính; có chính sách, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tham gia thị trường Châu Âu./.