Kỳ họp thứ 11, QH Khoá XI

Sáng 27.3, dưới sự điều khiển của Phó chủ tịch QH Nguyễn Văn Yểu, QH đã thảo luận về Báo cáo công tác nhiệm kỳ 2002-  2007 của Chánh án TANDTC và Viện trưởng VKSNDTC.

Cơ bản nhất trí với các báo cáo công tác nhiệm kỳ của Chánh án TANDTC và Viện trưởng VKSNDTC, các ĐB cho rằng trong nhiệm kỳ vừa qua hoạt động của các cơ quan tư pháp đã có nhiều chuyển biến, chất lượng hoạt động của các cơ quan tư pháp ngày càng được nâng lên và đạt được nhiều kết quả tích cực. Tuy nhiên, các báo cáo này vẫn chưa đề cập đầy đủ đến vấn đề cải cách tư pháp và chưa khái quát được những vấn đề tồn tại trong ngành, để từ đó rút ra được những bài học kinh nghiệm cho nhiệm kỳ tới. ĐB Nguyễn Đình Lộc (TP Hồ Chí Minh) đặt vấn đề là tại sao không có báo cáo thẩm tra đối với các báo cáo công tác nhiệm kỳ của những người đứng đầu các cơ quan tư pháp, cũng như của QH, các cơ quan QH, Chủ tịch Nước và Thủ tướng Chính phủ? Tuy nhiên, đây là vấn đề mới và cũng chưa được quy định trong Luật Tổ chức QH, vì vậy theo ĐB Vũ Mão (Nam Định) cần phải xem xét kỹ lưỡng nhưng cũng là cần thiết, vì sẽ làm tăng tính phản biện đối với hoạt động của các cơ quan Nhà nước và Chính phủ.

Đi vào vấn đề cụ thể, các ĐB đều bày tỏ lo ngại về chất lượng xét xử của các cơ quan tư pháp, vấn đề cải cách tư pháp và trình độ của đội ngũ thẩm phán, kiểm sát viên. Theo ĐB Nguyễn Minh Thuyết (Lạng Sơn), các báo cáo cần làm rõ và xem xét nghiêm túc những vấn đề gây nhiều bức xúc trong dư luận, đó là việc tham gia tố tụng của các bên liên quan đến bản án có được thực hiện đúng quy trình hay không và thực tế hiện nay có bao nhiêu án bỏ túi, có bao nhiêu án oan sai? ĐB Đặng Văn Xướng (Long An) cũng đề nghị cần đánh giá thẳng thắn những yếu kém của đội ngũ thẩm phán hiện nay là do đâu và đâu là nguyên nhân làm cho niềm tin của cử tri vào các cơ quan tư pháp giảm sút.

Nguyên nhân chính khiến cho niềm tin của cử tri đối với các cơ quan tư pháp giảm đi cũng được các ĐB chỉ ra, đó là do trình độ đội ngũ cán bộ trong các cơ quan tư pháp có nhiều hạn chế và nguyên tắc độc lập trong xét xử của các thẩm phán bị vi phạm. Do vậy quyết định xét xử của các thẩm phán là có nhiều sai lệch, nhiều vụ án oan sai dẫn đến khiếu kiện. Tuy nhiên trong thực tế việc giải quyết khiếu kiện gặp nhiều khó khăn do những vướng mắc trong quy định của Bộ Luật Tố tụng dân sự. Tình trạng khiếu kiện kéo dài, vượt cấp có xu hướng tăng mạnh. ĐB Trần Thế Vượng (Hải Dương), ĐB Trần Thị Quốc Khánh (Hà Nội) cho rằng đây là vấn đề rất nhức nhối và gây nhiều bức xúc trong dư luận, do vậy cần có đánh giá, tổng kết và đưa ra được những kiến nghị, giải pháp tháo gỡ những vướng mắc.

Để đẩy nhanh quá trình cải cách tư pháp, nâng cao chất lượng hoạt động của các cơ quan tư pháp, đa số các ý kiến đều cho rằng, các cơ quan tư pháp phải xây dựng được đội ngũ cán bộ tư pháp giỏi về chuyên môn và có phẩm chất đạo đức trong sạch. Đây là điều kiện tiên quyết để khắc phục những tồn tại, yếu kém của ngành. Để làm được điều này, các ĐB đề nghị ngành Tư pháp cần xây dựng chiến lược dài hạn trong công tác đào tạo đội ngũ cán bộ, từng bước nâng cao vị thế và niềm tin của ngành đối với cử tri cả nước.

Buổi chiều, QH đã thảo luận về Dự án Luật Đặc xá. Thừa uỷ quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Công an Lê Hồng Anh trình bày tờ trình Dự án Luật Đặc xá; Phó chủ nhiệm Uỷ ban Pháp Luật Nguyễn Thị Bắc trình bày báo cáo thẩm tra. Dự thảo Luật Đặc xá gồm 6 chương, 39 điều được xây dựng nhằm tạo cơ sở pháp lý đầy đủ, thống nhất cho công tác đặc xá, thực hiện có hiệu quả chính sách nhân đạo của Nhà nước và góp phần quan trọng tháo gỡ những khó khăn, giải quyết các yêu cầu về đặc xá, đáp ứng được yêu cầu cải cách hành chính và cải cách tư pháp.

Nội dung nhận được nhiều ý kiến đóng góp của ĐB đó là dự án Luật cần phân biệt rõ khái niệm về đặc xá và phân biệt rõ giữa đặc xá do Chủ tịch Nước quyết định và giảm án tha tù do cơ quan Tòa án quyết định. Theo ĐB Nguyễn Đức Dũng (KonTum), việc phân biệt rõ khái niệm này rất cần thiết, trên cơ sở đó xác định đúng đối tượng của các quyết định đặc xá. ĐB cho rằng, việc ra quyết định đặc xá là quyền đặc biệt của Chủ tịch Nước đối với các đối tượng đặc biệt trong thời điểm đặc biệt, nhưng thời gian vừa qua, các quyết định đặc xá có vấn đề cần xem xét lại vì có thời điểm những đối tượng nhận quyết định đặc xá còn lớn hơn cả đối tượng nhận quyết định giảm án phạt tù. Vì vậy, các quyết định đặc xá sẽ không còn mang ý nghĩa đặc biệt nữa. Đa số các ý kiến đều đồng tình với quan điểm này.

Theo quy định dự án Luật, thời điểm đặc xá do Chủ tịch Nước xem xét, quyết định nhân các sự kiện trọng đại của đất nước hoặc trong trường hợp đặc biệt, Chủ tịch Nước quyết định đặc xá riêng đối với một hoặc một số người bị kết án cụ thể. Các ý kiến khác đều cho rằng không nên quy định cứng về thời điểm đặc xá mà chỉ nên quy định về trình tự, thủ tục thực hiện quyết định về đặc xá. Thời điểm đặc xá có thể thực hiện ở thời điểm bất kỳ do Chủ tịch Nước quyết định. 

Đối tượng được hưởng đặc xá cũng là nội dung nhận được nhiều ý kiến. Theo ĐB Đoàn Minh Vượng (Tiền Giang) thì dự án Luật chỉ nên quy định cho các đối tượng đang chấp hành hình phạt tù được hưởng đặc xá, không nên xem xét cho các đối tượng đang hoãn chấp hành hình phạt tù hoặc tạm đình chỉ chấp hành hình phạt tù. Các ĐB Hà Đức Lệnh (Bắc Kạn), ĐB Phạm Quý Tỵ (Hà Nội) và ĐB Nguyễn Minh Thuyết (Lạng Sơn) đồng tình với quan điểm này và đề nghị nên xem xét bổ sung thêm việc quyết định ân giảm án tử hình xuống chung thân vào đối tượng điều chỉnh của dự án Luật.

Ngoài các nội dung trên, các ĐB đã cho ý kiến vào các nội dung về Hội đồng Tư vấn đặc xá Trung ương, về điều kiện được xét đặc xá và nguyên tắc thực hiện đặc xá.