Không hỗ trợ tiền trực tiếp cho nông dân bị thu hồi đất

Theo thống kê, trong 8 năm qua, Thành phố đã triển khai 2818 dự án đầu tư liên quan đến thu hồi đất, bình quân có trên 300 dự án/năm với tổng diện tích 6303 ha đất, trong đó trên 80% là đất nông nghiệp, liên quan đến 178.205 hộ dân.

Thực tiễn trên địa bàn Thành phố, lao động nông thôn đã qua đào tạo chỉ chiếm 35%, còn lại 65% chưa qua đào tạo. Mỗi năm, với nhiều nỗ lực, Thành phố đã giải quyết việc làm cho trên 70.000 lao động, riêng năm 2007 là 87.000 lao động, trong đó có gần 5.500 lao động nông thôn bị thu hồi đất, nhưng vẫn chưa giải quyết được cơ bản vấn đề ổn định đời sống cho các hộ dân thuộc diện này.

Theo các đại biểu, việc hỗ trợ dạy nghề, tạo việc làm, ổn định đời sống cho các hộ nông dân bị thu hồi đất là cấp thiết. Các đại biểu đồng tình với nhóm giải pháp hỗ trợ mà UBND Thành phố đã xây dựng, đặc biệt là về các khoản hỗ trợ bằng tiền nên là hỗ trợ gián tiếp, tránh hỗ trợ trực tiếp cho nông dân vì như vậy, nông dân dễ sử dụng vào mục đích khác và hiệu quả hỗ trợ không đạt được. Thêm vào đó, nên có cơ chế ràng buộc các chủ đầu tư được giao đất, giám sát việc thực hiện trách nhiệm này của các chủ đầu tư, nhất là việc thu nhận lao động địa phương vào làm việc trong các khu công nghiệp, khu đô thị.

Tuy nhiên, các đại biểu cũng cho rằng, một số giải pháp của đề án hỗ trợ ổn định đời sống, dạy nghề, tạo việc làm cho nông dân bị thu hồi đất còn chung chung, chưa cụ thể. Theo đại biểu Đào Xuân Mùi, đề án đã đề cập đến giải pháp thay thế tư liệu sản xuất từ đất nông nghiệp sang các loại hình tư liệu sản xuất khác nhưng chưa rõ ràng, mới ở dạng "hô khẩu hiệu", nên đưa người nông dân vào làm việc trong các khu công nghiệp hoặc chuyển sang làm dịch vụ, có quy định cụ thể về việc người nông dân góp vốn với doanh nghiệp và nên xây dựng các khu chuyển đổi ngành nghề trước khi thu hồi đất để chuyển đổi mục đích sử dụng.

Về nguồn thành lập quỹ hỗ trợ, số tiền 50 tỷ đồng vốn ban đầu từ ngân sách Thành phố cấp theo các đại biểu là quá ít. Đại biểu Lê Mạnh Thiết đề nghị cần bổ sung nguồn vốn hàng năm cho hợp lý. Còn đại biểu Bùi Mai Sương thì băn khoăn với 50 tỷ mà hoạt động của quỹ cần dài hơi, với nhiều khoản chi thì có đủ kinh phí để duy trì hoạt động? Theo đề án, nguồn quỹ có một phần là khoản trích 50% từ kinh phí hỗ trợ của nhà đầu tư cho thành phố khi được giao đất nhưng chưa rõ hiện nay, khoản này do cơ quan nào quản lý và hoạt động như thế nào, mỗi năm thu được bao nhiêu... Bà Sương đề nghị, trước mắt chỉ nên thông qua về mặt nguyên tắc việc thành lập quỹ, còn lại, chờ Thành phố xây dựng đề án cụ thể hơn về nguồn vốn, nguyên tắc hoạt động, điều hành, quản lý thu-chi... thì HĐND Thành phố mới xem xét, thông qua tiếp.

Một ý kiến có phần trái chiều là của đại biểu Vũ Đức Tân. Ông Tân đề nghị không thông qua việc thành lập Quỹ vì trong đề án, nguồn tiền của Quỹ lấy từ ngân sách nhà nước là không phù hợp, nên xã hội hóa. Mặt khác, người nông dân tại các khu vực bị thu hồi đất đều đã có tiền đền bù giải phóng mặt bằng, nhưng do sử dụng không hiệu quả, không đúng mục đích nên sau khi tiêu hết tiền, họ rơi vào cảnh không tiền, không đất. Muốn giải quyết triệt để, cần giải pháp tổng thể hơn.

Sau khi được chỉnh lý, tiếp thu thêm một số giải pháp, Nghị quyết về việc phê duyệt đề án "Một số giải pháp hỗ trợ ổn định đời sống, học tập, đào tạo nghề và việc làm cho lao động vùng chuyển đổi mục đích sử dụng đất nông nghiệp" đã được các đại biểu HĐND thành phố biểu quyết thông qua với 100% số đại biểu có mặt tán thành.

Đề án đào tạo nghề dài hạn

Dành cho đối tượng là các hộ dân bị thu hồi trên 30% đất sản xuất nông nghiệp được giao theo Nghị định số 64/CP. Đề án tập trung vào 4 giải pháp lớn.

Thứ nhất, thành lập quỹ hỗ trợ ổn định đời sống, phổ cập giáo dục, học nghề và việc làm cho các hộ dân với nguồn Quỹ là vốn ngân sách Thành phố cấp ban đầu (50 tỷ đồng), trích 50% nguồn kinh phí hỗ trợ của các nhà đầu tư cho Thành phố khi được giao đất và đóng góp tự nguyện của các tổ chức, cá nhân...

Các hộ bị thu hồi đất sẽ được chi hỗ trợ học tập (hỗ trợ tiền học phí và tiền đóng góp cơ sở vật chất trường học cho học sinh ở độ tuổi phổ cập phổ thông trong thời gian 3 năm, nếu gia đình có khó khăn sẽ được hỗ trợ tiếp), trợ cấp khó khăn (hỗ trợ 100% bảo hiểm y tế cho người trên 60 tuổi đối với nam và 55 tuổi đối với nữ; trợ cấp khó khăn cho người già, cô đơn, có hoàn cảnh đặc biệt với mức hỗ trợ tương đương 30kg gạo/người/tháng) và hỗ trợ học nghề (bằng hình thức cấp thẻ học nghề, không chi trực tiếp cho người học với mức tối đa không quá 6 triệu đồng/thẻ).

Thứ hai, xây dựng, ban hành quy chế ưu tiên đấu thầu kinh doanh dịch vụ tại các khu đô thị, khu công nghiệp dịch vụ mới hình thành. Cụ thể, xây dựng các khu kinh doanh dịch vụ tạo thêm việc làm cho người bị thu hồi đất; đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện các khu kinh doanh dịch vụ tại các khu đô thị, khu công nghiệp và xây dựng cơ chế ưu tiên cho các hộ dân có đất nông nghiệp bị thu hồi trên 30% khi tham gia đấu thầu.

Thứ ba, xã hội hóa các hoạt động dịch vụ tại các khu đô thị và khu công nghiệp khi xây dựng trên diện tích đất nông nghiệp chuyển đổi mục đích sử dụng cho người dân có đất nông nghiệp bị thu hồi được tham gia kinh doanh, ưu tiên cho lao động trong các hộ bị thu hồi trên 30% đất sản xuất nông nghiệp được giao. Các dự án đầu tư khu đô thị và khu công nghiệp phải có phương án sử dụng lao động tại chỗ. Có phương án, kế hoạch đào tạo để chuyển đổi nghề và thu hút lao động. Khuyến khích người dân bị thu hồi đất nông nghiệp được tham gia cổ đông, góp vốn với các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh theo quy định của pháp luật.

Đề án đào tạo nghề ngắn hạn giai đoạn 2008-2010

Người lao động nông thôn trong độ tuổi lao động, có hộ khẩu Hà Nội, chưa qua học nghề, có nhu cầu học nghề, đủ điều kiện để học nghề sẽ được hỗ trợ đào tạo nghề. Thời gian từ 3 đến 5 tháng.

Người học nghề được học nghề ngắn hạn một lần với hình thức đa dạng, ưu tiên dạy nghề gắn với việc làm, dạy nghề trong doanh nghiệp, làng nghề. Mức học phí (nếu có) không quá 40.000 đồng/người/tháng. Miễn đóng góp học phí những trường hợp thuộc đối tượng chính sách, con gia đình chính sách, thuộc hộ nghèo. Được hỗ trợ tiền đi lại không quá 200.000 đồng/người/khoá đối với người học nghề ở xa nơi cư trú từ 10 km trở lên (thanh toán thực tế theo giá vé phương tiện giao thông công cộng). Khoản khi phí này được hỗ trợ trực tiếp cho người lao động nông thôn tham gia học nghề và do ngân sách thành phố hỗ trợ.

Dự kiến tổng kinh phí đào tạo giai đoạn 2008-2010 (không kể nguồn thu học phí nếu có) là 8.650 triệu đồng, trong đó ngân sách địa phương là 5.800 triệu đồng.