Tại phiên họp thứ 8 Uỷ ban Thường vụ Quốc hội: Chất vấn các thành viên Chính phủ về thi hành pháp luật bảo đảm trật tự, an toàn giao thông

Tai nạn giao thông không giảm, ùn tắc giao thông vẫn nghiêm trọng

Báo cáo của Chính phủ và báo cáo kết quả giám sát của Uỷ ban Thường vụ QH đều nhận xét, sau khi các Luật chuyên ngành giao thông vận tải (Luật Giao thông đường bộ, Luật Ðường sắt, Luật Giao thông đường thủy nội địa, Luật Hàng không dân dụng Việt Nam) được ban hành, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành và chính quyền địa phương các cấp trong phạm vi, nhiệm vụ, quyền hạn của mình đã khẩn trương ban hành một số lượng lớn các văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn, đồng thời chỉ đạo, tổ chức triển khai thực hiện trên phạm vi cả nước, đã tạo được sự chuyển biến tích cực về trật tự an toàn giao thông (TTATGT), góp phần kiềm chế tai nạn giao thông. Tuy nhiên, trong thực hiện còn bộc lộ những tồn tại, yếu kém.

Ðáng chú ý là công tác lãnh đạo, chỉ đạo của Chính phủ, các bộ, ngành và UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc T.Ư; công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật đã đạt được những kết quả nhất định, nhưng tình hình tai nạn giao thông vẫn không giảm, ùn tắc giao thông vẫn nghiêm trọng. Từ năm 2002 trở về trước, tai nạn giao thông liên tục tăng, năm sau cao hơn năm trước. Từ năm 2003 lại đây, tai nạn giao thông đã giảm trong các năm 2003, 2004, 2005. Tuy nhiên việc giảm tai nạn giao thông chưa bền vững, số người chết vì tai nạn giao thông vẫn ở mức cao. Năm 2006 tai nạn giao thông lại tăng cao trở lại, năm 2007 số người chết do tai nạn giao thông vẫn tăng 3,2%.

Cụ thể là năm 2007 xảy ra 14.624 vụ tai nạn giao thông, làm chết 13.150 người và bị thương 10.546 người. So với năm 2006 giảm 77 vụ (giảm 0,5%), tăng 411 người bị chết (tăng 3,2%), giảm 740 người bị thương (giảm 6,5%). Trong đó, tai nạn giao thông đường bộ chiếm 95,6% số vụ, 97,3% số người bị chết và 97,3% số người bị thương.

Theo báo cáo của Ban An toàn giao thông các tỉnh, thành phố trực thuộc T.Ư, năm 2007 có 35 địa phương giảm số người bị chết và 29 địa phương tăng số người bị chết vì tai nạn giao thông so với năm 2006. TP Hồ Chí Minh, Ðồng Nai, Hà Nội, Ðác Lắc là những địa phương có số người chết do tai nạn giao thông cao nhất. Trong quý I năm 2008 cả nước đã xảy ra 3.289 vụ tai nạn giao thông, làm chết 3.052 người và bị thương 2.073 người. So với quý I năm 2007 giảm 700 vụ (- 17,55%), giảm 509 người chết (- 14,29%), giảm 1.045 người bị thương (- 33,52%). Số người chết vì tai nạn giao thông đường bộ tính trên 10.000 phương tiện cơ giới đường bộ là 1,24 người, so với quý I năm 2007 giảm 0,48 người.

Tình hình ùn tắc giao thông xảy ra ở TP Hà Nội, TP Hồ Chí Minh ngày càng nghiêm trọng, nhất là từ tháng 9 năm 2007, làm ảnh hưởng đến sự đi lại của nhân dân và sự phát triển kinh tế-xã hội. Nguyên nhân cơ bản gây ùn tắc giao thông ở đô thị lớn là do phương tiện giao thông tăng nhanh, kết cấu hạ tầng giao thông chậm được cải thiện, quy hoạch phát triển đô thị không hợp lý, quỹ đất giành cho phát triển kết cấu hạ tầng giao thông ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh còn thấp, chỉ đạt từ 3% - 5% (tỷ lệ phù hợp là 20% - 25%). Một số khu vực, tuyến đường tổ chức giao thông chưa hợp lý cộng với ý thức chấp hành quy tắc giao thông của người tham gia giao thông chưa nghiêm; đặc biệt là các công trình xây dựng hạ tầng đô thị kéo dài tiến độ và không có giải pháp tổ chức giao thông hợp lý.

Ngoài thiệt hại về người, tai nạn giao thông và ùn tắc giao thông còn gây tổn thất rất lớn về kinh tế cũng như về mặt xã hội như ảnh hưởng tới môi trường thu hút đầu tư, về hội nhập quốc tế, về văn hóa trong giao thông.

Các giải pháp đề ra chưa tương xứng tình hình thực tế

Trong thảo luận, về cơ bản, các ý kiến phát biểu đều đồng tình với hai báo cáo nói trên, nhưng cho rằng, những nội dung đã nêu không có gì mới: Tình hình, nguyên nhân, giải pháp hàng chục năm nay vẫn như thế. Ðại biểu Nguyễn Văn Thuận, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của QH đề nghị từ nay đến cuối năm 2008 cần tập trung vào giải quyết một vấn đề bức xúc ở hai thành phố lớn: Hà Nội, TP Hồ Chí Minh là ùn tắc giao thông. Theo Phó Chủ tịch QH Uông Chu Lưu, các giải pháp đề ra chưa tương xứng tình hình thực tế, chưa đồng bộ, chưa tập trung, đầu tư thì dàn trải. Chưa có cơ chế hợp lý và chưa có động lực phát triển giao thông vận tải. Ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận người tham gia giao thông chưa tốt. Ðại biểu Trần Thế Vượng, Trưởng Ban dân nguyện thuộc Ủy ban Thường vụ QH cho rằng, báo cáo của Chính phủ và báo cáo kết quả giám sát đã đề cập khá đầy đủ các mặt công tác trong lĩnh vực giao thông vận tải. Qua đó cho thấy, việc ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành luật còn chậm và thiếu, một số văn bản hướng dẫn không phù hợp, thậm chí trái quy định của luật. Tuy nhiên, các báo cáo chưa nêu rõ nguyên nhân của việc chậm trễ là gì, ai chịu trách nhiệm, giải pháp khắc phục thế nào? Những hạn chế và giải pháp trong việc thực thi pháp luật về giao thông vận tải mà hai báo cáo đề cập đã có từ lâu, nhưng vì sao nó vẫn lặp đi lặp lại? Ðại biểu này cũng đề nghị làm rõ nguyên nhân vì sao từ năm 2006 đến nay tai nạn, ùn tắc giao thông lại tăng và phức tạp hơn. Ðại biểu Nguyễn Thị Bạch Mai, Phó trưởng Ðoàn đại biểu QH Tây Ninh nhận xét, việc ban hành văn bản hướng dẫn thi hành luật vừa chậm vừa thiếu (như đại biểu Trần Thế Vượng đã nêu), nhưng có lúc lại nóng vội, ban hành văn bản không phù hợp thực tế. Thí dụ việc cấm xe ba gác tự chế, chỉ tính đến trước mắt mà không lo cho vấn đề lâu dài. Về vấn đề này, theo đại biểu Trần Du Lịch, Phó đoàn đại biểu QH thành phố Hồ Chí Minh là: Có chống mà không có xây.

Chủ tịch QH Nguyễn Phú Trọng hoan nghênh Chính phủ và Ðoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ QH, đã có báo cáo công phu, toàn diện, tương đối có hệ thống chung quanh vấn đề thực hiện pháp luật về bảo đảm trật tự, an toàn giao thông. Nhưng Chủ tịch cũng cho rằng, ít có cái mới, chủ yếu là tổng hợp những cái đã nói. Vừa qua, UBND các cấp đã tăng cường chỉ đạo thực hiện công tác này và đã đạt được một số kết quả, nhưng chưa được như mong muốn, chuyển biến chưa thật rõ, chưa được mạnh. Ùn tắc giao thông có chiều hướng tăng. Hạ tầng giao thông vẫn yếu kém. Ðiều hành tuy có trách nhiệm, nhưng vẫn chưa có đột phá. Chủ tịch đề nghị, ngoài các giải pháp đã nêu trong hai báo cáo, cần tập trung vào giải quyết ùn tắc giao thông; kiềm chế và hạn chế tối đa tai nạn giao thông; khắc phục tình trạng để "nhôi nhai" các công trình xây dựng giao thông.

Thẳng thắn nhận trách nhiệm

Trước phiên họp này, có bảy đại biểu QH nêu 12 câu hỏi chất vấn Bộ trưởng Giao thông vận tải Hồ Nghĩa Dũng và tại phiên họp, nhiều đại biểu QH đã nêu câu hỏi chất vấn trực tiếp Bộ trưởng này và một số thành viên khác của Chính phủ, trong đó có cả Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải.

Về việc loại bỏ xe công nông mà đại biểu Nguyễn Quốc Trị (Quảng Bình) nêu ra, được trả lời rằng, đến nay đã có 20 tỉnh thực hiện tốt, một số tỉnh còn lúng túng. Một số địa phương đã có hỗ trợ cho chủ phương tiện để thay thế phương tiện hoặc chuyển đổi nghề. Tuy nhiên đến nay chưa hiệu quả. Bộ còn đang tiếp tục theo dõi, kiểm tra, nên chưa xác định thời gian sơ kết. Về sự chưa đồng bộ giữa làm cầu và làm đường mà đại biểu Lê Việt Trường (An Giang) hỏi, Bộ trưởng Hồ Nghĩa Dũng cũng thừa nhận một thực tế là công tác điều hành của Bộ chưa ổn, chưa chặt chẽ và nhận trách nhiệm về vấn đề này.

Trả lời câu hỏi của đại biểu Trần Thế Vượng về chất lượng văn bản hướng dẫn thi hành Luật, Bộ trưởng Hồ Nghĩa Dũng thừa nhận việc ban hành văn bản hướng dẫn thi hành Luật Giao thông đường bộ là chậm, một số văn bản chất lượng thấp. Trách nhiệm là do Bộ tham mưu chưa tốt, chưa sát. Việc cấm xe ba bánh tự chế, Luật đã đề ra là vậy, nhưng tổ chức thực hiện còn khiếm khuyết. Giải pháp là: giãn tiến độ thực hiện, hỗ trợ chủ phương tiện chuyển đổi nghề hoặc phương tiện.

Tham gia trả lời chất vấn của các đại biểu QH, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải cho rằng, giao thông vận tải là ngành hạ tầng quan trọng của bất cứ quốc gia nào. Trong mấy năm qua, cơ sở hạ tầng giao thông ở nước ta chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế, đều bị quá tải. Trong ngày hôm nay, các đại biểu QH đã đề cập tất cả các vấn đề trong ngành giao thông vận tải, chứ không chỉ là bảo đảm trật tự an toàn giao thông. Phó Thủ tướng bày tỏ sự nhất trí với báo cáo giám sát của Ủy ban Thường vụ QH và nhận xét, các ý kiến của đại biểu QH đều thể hiện được mong muốn của cử tri. Chính phủ xin được tiếp thu để có giải pháp khắc phục nhằm phát triển ngành giao thông vận tải.

Phó Thủ tướng cũng thừa nhận rằng, việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật còn bất cập. Trong quá trình soạn thảo, có cơ quan, bộ ngành chưa thực hiện tốt quy trình. Do đó, có văn bản ban hành không đúng thẩm quyền. Vấn đề đầu tư cho giao thông vận tải, yêu cầu đặt ra là rất lớn, nhưng vừa qua đầu tư chưa đáp ứng được yêu cầu, việc giải ngân còn chậm. Công tác quy hoạch, công tác giải phóng mặt bằng cho giao thông có nhiều bất cập, vướng mắc. Về công trình cầu Thanh Trì, Hà Nội, Phó Thủ tướng cho biết: Ðầu cầu phía bắc tháng 7, phía nam tháng 9-2008 sẽ hoàn thành.

Ðối với việc bảo đảm chất lượng mũ bảo hiểm: Bộ Khoa học - Công nghệ kiểm tra tiêu chuẩn, Bộ Công thương kiểm tra thị trường. Hiện có 125 cơ sở sản xuất đạt tiêu chuẩn. Qua kiểm tra thực tế thì 19% số mũ trên thị trường không đạt tiêu chuẩn. Số mũ không đạt chuẩn chủ yếu là do nhập lậu, sản xuất hàng nhái. Ðề án chống ùn tắc giao thông ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh đã được xây dựng xong, trong đó có giải pháp nâng cao nhận thức của người dân. Phó Thủ tướng cũng đã trả lời về thẩm quyền của các địa phương trong việc thực hiện pháp luật về bảo đảm trật tự, an toàn giao thông; về vấn đề quy hoạch phát triển xe máy.

Kết luận phiên chất vấn, Chủ tịch QH Nguyễn Phú Trọng khẳng định, việc thực hiện chất vấn và trả lời chất vấn kết hợp với báo cáo kết quả giám sát là cần thiết. Qua việc trả lời cho thấy: báo cáo kết quả giám sát và trả lời cơ bản là thống nhất, gặp nhau ở nhiều điểm. Qua đó phát hiện thêm những khâu còn yếu để khắc phục và Bộ trưởng Giao thông vận tải đã thẳng thắn nhận trách nhiệm trong nhiều việc, Chủ tịch đề nghị, ngay sau phiên họp này, Chính phủ, Bộ Giao thông vận tải cần tiếp thu ý kiến của các đại biểu QH, Ủy viên Ủy ban Thường vụ QH để hoàn chỉnh báo cáo trước khi trình ra QH, cố gắng có nội dung mới, đề ra các giải pháp toàn diện vừa tầm xa, tầm ngắn. Ðề nghị Chính phủ thực hiện quyết liệt hơn trong việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn thi hành luật. Mặt khác trách nhiệm của chính quyền địa phương, các ngành trong lĩnh vực này cũng cần được cụ thể hóa. Cần nâng cao ý thức trách nhiệm người dân, tăng cường công tác phổ biến giáo dục pháp luật.