Ngày 23-5, Quốc hội nghe và thảo luận về dự án Luật Thi hành án dân sự: Chưa nên mở rộng phạm vi xã hội hóa thi hành án dân sự

Theo báo cáo thẩm tra dự án Luật Thi hành án dân sự (THADS) của Uỷ ban Tư pháp của Quốc hội, trong những năm qua, công tác THADS đã có những chuyển biến tích cực. Pháp lệnh  năm 2004 (thay thế Pháp lệnh  năm 1993) cơ bản đã tháo gỡ kịp thời một số tồn tại, vướng mắc, góp phần từng bước nâng cao hiệu lực, hiệu quả của công tác này.

Báo cáo tổng kết thi hành Pháp lệnh THADS năm 2004 của Bộ Tư pháp cũng nêu rõ, việc thi hành các văn bản pháp luật về thi hành án đã góp phần quan trọng làm cho công tác THADS đạt được những kết quả nhất định, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, giữ gìn an ninh, trật tự an toàn xã hội, củng cố trật tự, kỷ cương, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa.

Tuy nhiên, sau 3 năm thực hiện Pháp lệnh THADS năm 2004, một số quy định trong Pháp lệnh này đã không còn phù hợp và để nâng tầm hiệu lực pháp lý đòi hỏi phải nâng Pháp lệnh lên thành Luật. Do vậy, Quốc hội đã quyết định đưa Dự án luật THADS vào Chương trình Xây dựng Luật, Pháp lệnh của Quốc hội năm 2008 nhằm tạo cơ sở pháp lý thống nhất về THADS.

Thảo luận tại Hội trường, các đại biểu đều nhất trí với sự cần thiết của việc ban hành Luật THADS cũng như các quan điểm chỉ đạo xây dựng dự án Luật đã được nêu trong Tờ trình của Chính phủ.

Đại biểu Hà Công Long (đoàn Gia Lai), phát biểu đồng tình với quan điểm để Bộ Tư pháp quản lý tập trung thống nhất về THADS. Trong nhiều trường hợp, UBND cũng là cơ quan thi hành án, nhất là khi Quốc hội sửa đổi, bổ sung Luật Khiếu nại, tố cáo, quy định công dân có quyền khiếu nại các quyết định giải quyết khiếu nại của tỉnh.

Đại biểu Hồ Quốc Dũng (đoàn Bình Định) nêu ý kiến, nơi nào chính quyền địa phương quan tâm tới thi hành án thì công tác này được thực hiện tốt và ngược lại. Đại biểu kiến nghị khi xác định rõ thi hành án là khâu cuối cùng của hoạt động tố tụng thì nên giao cho tòa án để nơi ra bản án thực hiện bản án của mình. Tách thi hành án ra khỏi tòa án có thể dẫn tới tình trạng tòa án cứ tuyên, rồi thi hành thế nào cũng được. Từ đó nảy sinh vấn đề có nhiều bản án tuyên không rõ, không được thi hành. Khi cơ quan thi hành án đề nghị giải thích thì tòa án lại “phớt lờ”.

Liên quan đến vấn đề xã hội hóa hoạt động thi hành án, đa số ý kiến các đại biểu cho rằng, việc thể chế hóa tinh thần Nghị quyết số 48, 49 của Bộ chính trị về xã hội hóa hoạt động THADS vào dự án Luật là việc làm cần thiết. Tuy nhiên, đây là một vấn đề hoàn toàn mới nên cần phải được nghiên cứu và có bước đi phù hợp.

Đại biểu Điểu K’ré (đoàn Đắc Nông) cho rằng không nên mở rộng phạm vi xã hội hóa thi hành án mà cần có lộ trình, tránh xã hội hóa tràn lan dẫn tới việc lạm dụng, vi phạm pháp luật. Chính phủ cần có quy định chặt chẽ về những điều kiện, thủ tục trong việc cấp giấy phép hành nghề thi hành án.

Đại biểu Trần Văn Tuấn (đoàn Tiền Giang) cũng có nhận định xã hội hóa hoạt động thi hành án là vấn đề rất mới ở nước ta, Vì vậy cần phải làm rõ thế nào là xã hội và mục đích là gì, và xét cho cùng là góp phần làm giảm gánh nặng cho Nhà nước. Đối với những nước có nền kinh tế phát triển, hệ thống pháp luật ở trình độ cao, thì công tác xã hội hóa có điều kiện thực hiện. Tuy nhiên ở Việt Nam, việc xã hội hóa thi hành án tổ chức thực hiện như thế nào cần phải cân nhắc, thận trọng.

Trong khi đó, đại biểu Trần Thị Hồng (đoàn Hà Nam) thì cho rằng chưa nên quy định về xã hội hóa hoạt động thi hành án trong dự thảo Luật. Lý do bởi lĩnh vực thi hành án là lĩnh vực rất phức tạp, khác với các lĩnh vực xã hội khác. Trước mắt cần tổ chức thực hiện thí điểm xã hội hóa THADS sau đó đánh giá kết quả để có căn cứ đưa vào luật.

Về vấn đề chấp hành viên và tiêu chuẩn chấp hành viên, đại biểu Trần Thị Hồng (đoàn Hà Nam) nhất trí với báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tư pháp. Theo đó, ban soạn thảo cần quy định cụ thể tiêu chuẩn, nhiệm vụ, quyền hạn đối với từng ngạch chấp hành viên làm cơ sở cho việc cơ cấu chấp hành viên sơ cấp, trung cấp ở cấp huyện và trung cao cấp ở cấp tỉnh để bổ nhiệm từng chức danh theo yêu cầu, nhiệm vụ. Tiêu chuẩn bổ nhiệm chấp hành viên cần quy định rõ chấp hành viên phải có trình độ cử nhân luật trở lên, hiểu biết sâu rộng về mặt xã hội, nắm rõ hoàn cảnh, tâm lý của nhân sự để làm công tác thi hành án có hiệu quả.

Để giải quyết khó khăn hiện nay về tổ chức cán bộ của cơ quan THADS địa phương, cần có chính sách thu hút cán bộ có năng lực thi hành án.

Chiều nay, các đại biểu tiếp tục thảo luận tại Hội trường về dự án Luật THADS./.