Để bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng

(VOV)_ Vấn đề đặt ra là quyền lợi người tiêu dùng cần phải được bảo vệ như thế nào? Một cuộc hội thảo có tên gọi “Cơ chế pháp lý bảo vệ người tiêu dùng” diễn ra tại Hà Nội trong 2 ngày 14-15/8/2007 đã thu hút sự quan tâm của nhiều người. Phóng viên VOV ghi nhận một số ý kiến nêu ra tại hội thảo.

TS. Dương Thị Thanh Mai, Viện trưởng Viện Khoa học pháp lý – Bộ Tư pháp: “Cơ chế bảo vệ người tiêu dùng chưa hiệu quả!”

Chúng ta mới đang bước vào giai đoạn đầu của kinh tế thị trường, những khuyết tật của cơ chế thị trường đang tác động và làm ảnh hưởng tới quyền lợi của người tiêu dùng. Pháp lệnh Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (năm 1999) hay Cục quản lý cạnh tranh được thiết lập năm 2005, Pháp lệnh về quảng cáo... là những cách thức bảo vệ người tiêu dùng. Tuy nhiên, những quy định này vẫn còn chung chung, các chính sách cũng không thật rõ, nên vẫn chưa tạo lập được cơ chế thực sự hiệu quả bảo vệ người tiêu dùng. Ví dụ, khi người ta muốn khởi kiện để bảo vệ quyền lợi của mình thì thiếu rất nhiều những quy định về tố tụng như cơ chế khởi kiện và vấn giải quyết các khiếu nại đó tại toà án. Vì vậy, cần hoàn thiện pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Trong tình hình hiện nay, chúng ta cần nhận thức rõ là người tiêu dùng cần phải được bảo đảm những quyền rất cơ bản: không chỉ là quyền được biết những thông tin cần thiết về chất lượng các sản phẩm, dịch vụ, mà còn có khả năng sử dụng công cụ của Nhà nước để bảo vệ quyền lợi của mình.

Hiện nay, chúng ta đã có cả 3 loại chế tài. Chế tài dân sự (thông qua hợp đồng, khởi kiện dân sự); các chế tài về hành chính; chế tài hình sự. Nhưng thực tế thì người dân không có cơ chế hữu hiệu để sử dụng quyền khiếu kiện của mình đến các cơ quan hành chính, tư pháp để áp dụng các chế tài đó. Chúng ta chưa có cơ chế khiếu kiện tập thể. Vì vậy, theo tôi, để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, bên cạnh việc chúng ta tăng giáo dục, nhận thức của cộng đồng và cá nhân người tiêu dùng; Tăng cường năng lực các thiết chế hiện có thì cần tăng cường năng lực của Cục quản lý cạnh tranh, kiểm tra chất lượng sản phẩm; Hội bảo vệ người tiêu dùng.

Ông Đỗ Gia Phan, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam: “Việc bảo vệ người tiêu dùng còn hết sức khó khăn!”

Chúng ta biết rằng đi đôi với phát triển kinh tế là bảo vệ người tiêu dùng, biến tăng trưởng thành phát triển, toàn dân đều có ý thức bảo vệ người tiêu dùng. Đây là vấn đề rất lớn và tất cả mọi thành phần xã hội đều quan tâm. Cho nên việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng hết sức khó khăn. Muốn bảo vệ người tiêu dùng thì các nhà sản xuất kinh doanh phải đặt trách nhiệm của mình lên hàng đầu. Chính phủ với tư cách bảo vệ công dân của mình cũng như các cơ quan nhà nước khác, cũng cần đặc biệt quan tâm tới các chính sách. Và điều quan trọng là chúng ta phải tạo nên dư luận xã hội, văn hoá ứng xử để bảo vệ người tiêu dùng.

Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng cũng phải phấn đấu nhiều mới làm tốt được việc bảo vệ người tiêu dùng bởi vì thực tế thì điều kiện về con người, cơ sở vật chất, phương tiện về cả môi trường còn hết sức khó khăn. Hội cũng đã tạo môi trường thuận lợi để người tiêu dùng tự bảo vệ mình.

Ths. Đinh Thị Mai Phương, Phó Trưởng ban NCPLDS-KT-TM, Viện KHPL, Bộ Tư pháp: “Chính người tiêu dùng chưa ý thức được việc bảo vệ quyền lợi của mình”.

Việc bảo vệ người tiêu dùng như hiện nay còn hạn chế. Điều đó không chỉ thiệt hại trực tiếp tới người tiêu dùng mà trong xu thế toàn cầu hoá thì còn ảnh hưởng tới cả nền kinh tế. Vì vậy, chúng ta cần trao đổi, thảo luận và sớm có cơ chế pháp lý và những biện pháp đồng bộ để trong thời gian tới, về mặt pháp chế, thiết chế và điều kiện thực hiện sao cho đồng bộ và hiệu quả.  Để bảo vệ quyền lợi của mình, người tiêu dùng có thể gửi đơn khiếu nại tới Hiệp hội Bảo vệ người tiêu dùng, Hội sẽ đứng ra thương lượng hoà giải và có sẽ khởi kiện ra toà án. Tuy nhiên, về mặt thực thi chúng ta còn lỏng lẻo và người tiêu dùng cũng chưa thực sự ý thức được việc bảo vệ quyền lợi của mình.

Ông Bùi Anh Thắng, Toà dân sự, TAND tối cao: “Cần nâng cao vai trò của hiệp hội”

Với con số thống kê của Hội tiêu chuẩn và bảo vệ người tiêu dùng, mỗi năm các cấp 

Hội đã nhận được khoảng 1.000 đơn khiếu nại của người tiêu dùng là quá ít. Một trong những nguyên nhân là khả năng bảo vệ, phản ứng và nhận thức về vai trò, vị trí của người tiêu dùng còn chưa rõ, do đời sống kinh tế, hiểu biết pháp luật của người dân còn hạn chế. Ngoài ra, cơ quan quản lý nhà nước bảo vệ, hướng dẫn, định hướng cho người tiêu dùng bảo vệ cho mình như thế nào còn chưa đầy đủ, thực chất cho người dân. Thói quen giải quyết tranh chấp tại toà án của người dân còn xa vời. Thế nhưng, trong xu hướng phát triển thì việc khởi kiện ra toà là hết sức thực tế.

Vấn đề là những nhà lập pháp, lập quy nhận thức như thế nào về quyền lợi của người tiêu dùng và chấp nhận của các cơ quan quản lý về các khiếu kiện, khiếu nại của người dân. Tôi muốn nói tới vai trò của Hiệp hội bảo vệ người tiêu dùng, nếu hoạt động tốt, thì những vấn đề kỹ thuật, bao gồm các vấn đề pháp lý, tiêu chuẩn, giám định... sẽ được hiệp hội đứng ra lo liệu, để việc khiếu kiện bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng trở nên thực chất, hiệu quả, chứ không chỉ tạo dư luận.

TS. Đinh Thị Mỹ Loan, Cục trưởng Cục quản lý cạnh tranh, Bộ Công thương: “Việc hỗ trợ bảo vệ quyền lợi chính đáng cho người tiêu dùng còn chưa hiệu quả”

Biện pháp xử lý hiện nay của chúng ta đối với các trường hợp vi phạm quyền lợi người tiêu dùng còn khá lúng túng. Vì muốn có biện pháp mạnh tay thì trước hết chúng ta phải hoàn thiện hệ thống pháp luật. Hiện nay các chế tài đã có, nhưng vấn đề là sự phối hợp giữa các cơ quan như Bộ Y tế, Bộ Công thương, Bộ Khoa học công nghệ ra sao. Đối với những mặt hàng không rõ nguồn gốc, khi đã có những thông báo dư lượng có hại thì chúng ta có thể xử lý theo nhiều cách. Cách cụ thể là lực lượng quản lý thị trường kiểm tra, kiểm soát nguồn gốc của của các sản phẩm đó.

Bên cạnh đó, chúng tôi cũng đang nghiên cứu xây dựng cách thức cảnh báo như thế nào để bảo vệ người tiêu dùng và tránh những thông tin không chính xác, không công bằng, gây ảnh hưởng tới các nhà sản xuất, doanh nghiệp cụ thể. Ngay cả một số mặt hàng có thể có dấu hiệu gây ảnh hưởng tới quyền lợi của người tiêu dùng cũng sẽ được chúng tôi cảnh báo. Tuy nhiên, thực tế là những hỗ trợ cho người tiêu dùng bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình còn chưa thật hiệu quả. Người tiêu dùng là số đông nhưng yếu thế, vừa thiếu thông tin, vừa thiếu công cụ bảo vệ quyền lợi của mình. Người tiêu dùng ở Việt Nam mới đang ở giai đoạn đầu tiên được bảo vệ./.