Kinh tế Việt Nam nhiều “khoảng trống” nhưng sẽ không khủng hoảng

 Đó là những nhận định được đưa ra tại Diễn đàn quốc tế về chuyển đổi kinh tế năm 2008 do Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế TƯ (CIEM) và Tổ chức Hợp tác kỹ thuật Đức (GTZ) vừa phối hợp tổ chức tại Hà Nội.

Theo các chuyên gia kinh tế của CIEM, những khác biệt trong cam kết giữa các hiệp định thương mại khi Việt Nam gia nhập WTO đã tạo ra hiệu ứng thương mại và đầu tư khác nhau. Những con số ấn tượng năm 2007 đã chứng tỏ Việt Nam thể hiện tốt hơn lợi thế so sánh vốn có của mình trong việc tạo ra được cơ hội tiếp cận thị trường. Cụ thể, thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) của Việt Nam bùng nổ ở mức 20,3 tỷ USD, gần gấp đôi so với năm 2006; Xuất khẩu dầu thô năm 2007 tăng trên 26%; Kim ngạch xuất khẩu một số mặt hàng như nông sản, dệt may và gỗ đã tăng trên 30%. Các mặt hàng cơ khí, điện tử cũng có mức tăng cao hơn nhiều so với năm 2006. Thêm vào đó là sự phát triển sôi động của thị trường tài chính, nhất là thị trường chứng khoán trở thành tâm điểm và cơ hội cho hoạt động kinh doanh của nhiều doanh nghiệp và các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Tổng mức vốn hoá trên thị trường chứng khoán năm 2007 đạt trên 40% GDP, đây thực sự là kênh dẫn vốn hấp dẫn, hữu hiệu cho các doanh nghiệp.

Song, theo chuyên gia kinh tế cao cấp – Ts Võ Trí Thành, đằng sau những con số thống kê năm 2007 thì những “khoảng trống” của nền kinh tế đang dần lộ diện. Việc mở cửa nền kinh tế một cách thụ động chỉ làm nổi trội lợi thế so sánh của Việt Nam trong các ngành sử dụng nhiều tài nguyên hoặc lao động ít kỹ năng. Mặc dù là cần thiết trong ngắn hạn, song điều này lại không có lợi cho Việt Nam trong phát triển dài hạn. Các chuyên gia kinh tế nhìn nhận, những lợi ích thiết thực mà Việt Nam có được từ gia nhập WTO là những tác động trong cải cách thể chế gắn với việc hoàn thiện đồng bộ khuôn khổ pháp lý và cải cách bộ máy nhà nước, tạo môi trường bình đẳng, minh bạch và thuận lợi cho các hoạt động sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, Việt Nam cũng đang đối mặt với những “khoảng trống” từ việc thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao, kết cấu hạ tầng kém cũng đã và đang cản trở tăng trưởng có chất lượng và phát triển bền vững. Thêm vào đó là những rủi ro, bất ổn kinh tế vĩ mô cũng đã lộ diện và biểu hiện cụ thể là tốc độ lạm phát tăng 12,6% trong năm 2007; 9,19% chỉ trong quý I.008, và thâm hụt thương mại tăng nhanh trong năm 2007, lên tới 12 tỷ USD. Đây là những thách thức lớn cho nền kinh tế Việt Nam và vấn đề xử lý sẽ rất phức tạp và nhạy cảm.

Tại Diễn đàn quốc tế về chuyển đổi kinh tế năm 2008, các chuyên gia kinh tế của CIEM khẳng định, mặc dù những thách thức mà nền kinh tế của Việt Nam phải đối mặt là rất lớn nhưng sẽ không thể xảy ra khủng hoảng. Ts Đinh Văn ân - Viện trưởng CIEM cho rằng, chính sách tiền tệ và điều hành tỷ giá đang bộc lộ sự thiếu nhất quán trong mục tiêu kiềm chế lạm phát và bình ổn tỷ giá;  Năng lực quản trị rủi ro của đa số doanh nghiệp trong nước còn non kém, khả năng thu thập, phân tích, xử lý và dự báo thông tin liên quan đến biến động giá cả hàng hoá, thị trường tài chính tiền tệ thế giới không chính xác và chưa sát thực tế, nhưng vẫn có những cơ sở chắc chắc để khẳng định: Kinh tế Việt Nam sẽ không rơi vào khủng hoảng - mấu chốt là  do Việt Nam vẫn chưa tự do hoá tài sản vốn và Chính phủ đang nỗ lực điều hành, bình ổn thị trường. Nhìn một cách tích cực, thâm hụt thương mại khá nặng nề song Việt Nam vẫn có thặng dư cán cân thanh toán quốc tế tổng thể nhờ lượng kiều hối, FDI và vốn đầu tư gián tiếp đổ vào nền kinh tế và nợ nước ngoài vẫn trong tầm kiểm soát, ít nhất là ở tầm trung hạn.