“Cơn bão giá” làm ảnh hưởng đến các công trình xây dựng cơ bản

(VOV)_ Là một trong những đơn vị hàng đầu của ngành Giao thông vận tải, Tổng công ty xây dựng công trình giao thông 1 (Cienco1) đã và đang tham gia thi công nhiều công trình hạ tầng giao thông trọng điểm thuộc các lĩnh vực đường bộ, cầu đường bộ, cảng biển, sân bay... ở khắp các miền trên đất nước.

Trong giai đoạn khó khăn bởi tình trạng lạm phát và vật giá leo thang, Cienco 1 cũng đang phải chống chọi với những thử thách để duy trì và phát triển sản xuất. Phóng viên VOVNews phỏng vấn ông Cấn Hồng Lai- Tổng Giám đốc Cienco 1.

Bỏ ra 10 đồng, thu về 4-5 đồng…

PV: Thưa ông, tình trạng giá vật liệu xây dựng tăng cao ảnh hưởng như thế nào tới sản xuất của các đơn vị thuộc Cienco 1?

Ông Cấn Hồng Lai: Mấy năm gần đây, giá vật liệu xây dựng cơ bản không phải là “trượt giá” nữa mà đã chuyển sang biến động giá, như một số người hay báo chí cũng gọi là “cơn bão giá”, tăng rất nhanh trong thời gian rất ngắn, tỷ trọng lên đến vài ba trăm %. Đương nhiên trong tình trạng vượt giá như vậy, các nhà thầu gặp rất nhiều khó khăn.

Thứ nhất là vốn không đủ để phục vụ cho sản xuất. Rồi tổng giá trị dự toán cho 1 dự án thường đã được ấn định, mỗi khi có sự thay đổi trong phạm vi trượt giá khoảng 10% còn có kinh phí dự phòng để chủ động được công việc, chứ nếu đã vượt lớn, lên trên con số đó thì tất cả đều khó khăn về vốn, không thu xếp được. Chủ đầu tư không lo được vốn, mà nguồn hạn mức vay của ngân hàng vượt quá số đó cũng không thể giải quyết kịp thời. Do đó hầu hết các dự án đều bị chậm lại, vì không đủ khả năng để thực hiện.

Hầu hết các dự án xây dựng cơ bản đều bị ảnh hưởng bởi “cơn bão giá” này. Việc triển khai thi công chỉ còn là sự cầm chừng, bởi giá trị chi phí giữa đầu vào và đầu ra chênh nhau rất nhiều. Doanh nghiệp bỏ ra 10 đồng, thu về hoặc chỉ làm ra sản phẩm khoảng 4-5 đồng thôi. Qua quá trình triển khai, nghiệm thu, thanh toán, để đồng tiền trở về đã rất lâu rồi, mà lượng tiền thu về so với lượng tiền bỏ ra thì lại rất ít...

Hiện tại có Nghị định 164 của Chính phủ về giải quyết điều chỉnh giá cho vật liệu xây dựng; Bộ Xây dựng có hướng dẫn qua Thông tư 05 và mới đây nhất là Thông tư 09. Các nhà thầu hiện tại đang tập trung cùng với chủ đầu tư làm các thủ tục xác dịnh phần trượt giá, trình các cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Theo Nghị định 99 về Quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình thì Chính phủ đã giao ủy quyền cho các chủ đầu tư trục tiếp quyết định chi phí nhưng thực ra Nghị định 99 cũng không khẳng định được, vì theo đó chủ đầu tư chỉ có quyền giải quyết trong phạm vi tổng mức đã được duyệt, còn khi đã vượt qua khỏi tổng mức ấy thì phải làm lại hợp đồng, làm lại dự toán để trình các cấp có thẩm quyền quyết định. Thủ tục đó còn rất dài. Cho nên mặc dù đã có các quy định, thông tư hướng dẫn nhưng hầu hết tình trạng vẫn là “giậm chân tại chỗ” chứ chưa giải quyết đựơc vấn đề.

PV: Vậy theo ông, cần làm gì để tháo gỡ khó khăn hiện nay?

Ông Cấn Hồng Lai: Trong các cuộc họp gần đây, Thủ tướng Chính phủ và các bộ ngành đã rất quan tâm việc này, vì đó là sự sống còn của các doanh nghiệp. Để tháo gỡ, Chính phủ đang rất quyết liệt, nhất là trong khoảng nửa năm nay. Hàng loạt các nghị định, thông tư hướng dẫn được ban hành để  tạo điều kiện cho các doanh nghiệp điều chỉnh giá kịp thời. Thứ 2 là cho tạm ứng giá vật liệu. Trước đây, phải hoàn thành sản phẩm mới được thanh toán, nay được tạm thời giải quyết là tạm ứng giá vật liệu. Bên cạnh đó thủ tục thanh toán cũng có chiếu cố hơn, tạm thanh toán cho 1 khối nội dung công việc đã hoàn thành, để các doanh nghiệp, đơn vị duy trì được sản xuất trong thời gian chờ đợi hoàn tất các thủ tục về trượt giá...

Xây cầu đường thì tất nhiên không lãi nhiều như xây căn hộ!

PV: Hiện nay dư luận cho rằng các tổng công ty, các doanh nghiệp Nhà nước chiếm dụng tỷ lệ vốn của Nhà nước nhiều mà hoạt động lại kém hiệu quả, tạo ra phần đóng góp GDP chưa tương xứng… Vậy thực tế ở Cienco 1 ra sao và quan điểm của ông về vấn đề này?

Ông Cấn Hồng Lai: Các số liệu về sử dụng tài chính của Ngân hàng Nhà nước và GPD tạo ra của doanh nghiệp Nhà nước… tôi chưa hiểu là theo nguồn nào; nhưng theo tôi lượng tài chính cấp cho ngành xây dựng cơ bản là đang không phù hợp với nội dung công việc giao cho. Rất nhiều các dự án trọng điểm của Nhà nước, của ngành giao thông gần như bị đắp chiếu vì các vướng mắc gần như không giải quyết được, chủ yếu là do yếu tố giá cấu thành dự toàn ấy so với thời điểm này là không phù hợp mặc dù đã có những điều chỉnh (ví dụ điều chỉnh vật liệu, nhân công, điều chỉnh về máy…), nhưng tất cả các việc đó đang tiến hành thử nghiệm chứ chưa hoàn tất để tạo ra được giá trị cuối cùng.

Còn về sử dụng hiệu quả hay không hiệu quả đồng vốn, cũng là do cách đánh giá thôi. Nếu so với chi phí hiện tại, để tạo ra giá trị sản phẩm đã được ấn định bởi những khung giá làm từ vài năm trước đây, thì người ta nói là không hiệu quả. Thực sự vấn đề là doanh nghiệp lỗ, nhưng Nhà nước có lãi. Ví dụ, để xây dựng 1 mét vuông cầu bình quân bây giờ  ở mức trung bình, công nghệ không cao lắm, là 10-15 triệu đồng, bao  gồm cả chi phí đền bù, quản lý phí và các chi phí khác. Trong khi đó, giá trị 1 mét vuông sàn với nhà chung cư là 30- 40 triệu đồng… gấp 2,3 lần  giá trị làm cầu, vậy có thể nói là hiệu quả hơn không? Trong trường hợp này cái không hiệu quả của ngành chúng tôi thì là hiệu quả của Chính phủ.

Với Cienco 1, là nhà thầu xây lắp, chúng tôi vay vốn để sản xuất chứ không phải để đầu tư. Với vốn vay của ngân hàng chúng tôi phục vụ cho nội dung công việc xây lắp mà chúng tôi đã ký kết hợp đồng. Trong khi sản phẩm mình làm ra chưa được tiếp thụ ở đầu ra, khoản tiền vay chúng tôi phải chịu lãi, đến khi chủ đầu tư thanh toán, chúng tôi trả lại.

Với nguồn vốn vay nước ngoài, các chủ đầu tư sử dụng vốn để đầu tư cho dự án và chúng tôi là nhà thầu, chỉ thực hiện nội dung công việc xây lắp của dự án, và làm đến đâu được hưởng đến đó. Ở đây khái niệm vay vốn nước ngoài chỉ dành cho các chủ đầu tư là các PMU của Bộ Giao thông vận tải…

PV: Thưa ông, ông bình luận như thế nào về thực tế hiện nay, khi nhiều doanh nghiệp Nhà nước sử dụng vốn vay từ các ngân hang và các vốn vay của nước ngoài nhưng không tập trung vào ngành nghề sản xuất, kinh doanh chính của mình mà lại tham gia vào các lĩnh vực kinh doanh khác như tài chính, chứng khoán, bất động sản?

Ông Cấn Hồng Lai: Đã là kinh doanh thì các  doanh nghiệp có quyền chọn lĩnh vực kinh doanh của mình sao cho hiệu quả, nhất là khi đã hội nhập kinh tế quốc tế.

Với lĩnh vực xây dựng giao thông thì rủi ro rất cao. Đây là một ngành nghề mà có lẽ mang lại nhiều sản phẩm có giá trị, lợi ích cho đất nước. Cienco 1 chúng tôi biết rằng có nhiều lĩnh vực đầu tư hiệu quả như bất động sản hay chứng khoán nhưng chúng tôi vẫn nghĩ rằng mình chọn ngành nghề sở trường của mình là xây dựng giao thông, trước mắt có những khó khăn rồi đương nhiên sẽ phải được tháo gỡ.

PV: Trong cơn bão giá hiện nay, Cienco 1 đã làm những gì để đảm bảo đời sống cho người lao động?

Ông Cấn Hồng Lai: Thời điểm này, phải nói là rất khó khăn về mặt tài chính, kể cả giá trị thu được từ sản phẩm làm ra cũng rất thấp, vay Ngân hàng cũng rất khó; nên để giữ cho ổn định, trước mắt là ổn định tư tưởng với người lao động, chúng tôi cố gắng duy trì mức lương bằng mức lương trung bình và quan trọng hơn là phải kịp thời. Còn hy vọng những cái lớn hơn thì chờ cơ hội giải quyết từ các cơ chế, hành lang pháp lý của Chính phủ. Hiện tại chúng tôi tìm cách duy trì lương của các bộ công nhân viên là bình quân khoảng 2,5 triệu đồng/tháng, cố gắng trả kịp thời, đầy đủ.

PV: Xin cảm ơn ông.