Việt Nam sẽ có nhà máy điện hạt nhân?

(VOV)_ Trong mấy ngày qua, tại kỳ họp thứ 3, Quốc Hội khoá XII, các đại biểu đang thảo luận lấy ý kiến về Dự thảo Luật năng lượng nguyên tử. Cùng với đó, từ ngày 14/5 đến 17/5, tại Cung văn hoá Hữu Nghị Việt Xô, Viện Khoa học Năng lượng Nguyên tử cũng cho trưng bày triển lãm nhà máy điện hạt nhân nhằm chuẩn bị cho kế hoạch xây dựng nhà máy điện hạt nhân đầu tiên tại Việt Nam.

Nhân dịp này, phóng viên VOV phỏng vấn ông Vương Hữu Tấn, Viện trưởng Viện Khoa học Năng lượng nguyên tử Việt Nam.

PV: Khi phát triển năng lượng nguyên tử, cần phải chú ý những yếu tố gì, thưa ông?

Ông Vương Hữu Tấn: Năng lượng Nguyên tử có đặc thù là đòi hỏi rất cao về vấn đề an toàn. Chính vì vậy cần phải quản lý chặt chẽ kể cả vấn đề con người và khâu vận hành an toàn.

PV: Viện có những đóng góp, kế hoạch gì cho việc phát triển nguồn năng lượng này?

Ông Vương Hữu Tấn: Viện đã trực tiếp tham gia soạn thảo, xây dựng Dự án Luật Năng lượng Nguyên tử để trình Quốc Hội. Quốc Hội cũng đang thảo luận (dự kiến sẽ thông qua ở kỳ họp này) nhằm tạo hành lang pháp lý cho phát triển ứng dụng.

Về phát triển điện hạt nhân có 2 hoạt động quan trọng. Về xây dựng hạ tầng, hiện Viện năng lượng nguyên tử đang ráo riết triển khai. Thứ hai là hoạt động gắn với xây dựng nhà máy điện hạt nhân, Viện cũng đang phối hợp Bộ Công thương thực hiện.

PV: Những điểm đáng quan tâm trong Bộ Luật Năng lượng Nguyên tử sắp thông qua là gì?

Ông Vương Hữu Tấn: Luật Năng lượng Nguyên tử đề cập đến tất cả các hoạt động, không chỉ là nhà máy điện hạt nhân, mà cả ứng dụng bức xạ trong ngành y tế, khai thác khoáng sản, xuất nhập khẩu, quản lý an toàn... bao gồm tất cả các hoạt động liên quan đến phát triển ứng dụng năng lượng nguyên tử và bảo đảm an toàn cho hoạt động này. Khi xây dựng luật này, quan trọng nhất là chúng tôi tham khảo tài liệu hướng dẫn luật của Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế và tham khảo luật của một số nước có điện hạt nhân và không có điện hạt nhân ví dụ như Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ, Pháp, Nga. Thời gian làm dự thảo bắt đầu từ năm 2003. Trong dự thảo luật này có một chương rất quan trọng là chương phát triển năng lượng nguyên tử trong đó có đề cập đến Nhà nước phải có chương trình đào tạo nguồn nhân lực, chương trình nghiên cứu phát triển khoa học công nghệ. Hiện, chúng tôi đang đề xuất thành lập trung tâm đào tạo, theo kinh nghiệm các nước Viện Năng lượng Nguyên tử phải có một trung tâm đào tạo. Mặc dù đặt ở Viện Năng lượng nguyên tử nhưng lại mang tính chất đào tạo của quốc gia.

Để đảm bảo nhu cầu năng lượng ngày càng lớn, Việt Nam cần đa dạng hoá các nguồn cung ứng. Một trong những nguồn năng lượng mà Chính phủ Việt Nam đang quan tâm là năng lượng nguyên tử. Năng lượng nguyên tử có hệ số sử dụng cao hơn so với các nguồn năng lượng khác nên thường dùng để chạy đáy. Mặt khác, nó không phát thải và gây ô nhiễm môi trường so với nhiệt điện than, nhiệt điện khí. Vì vậy, trong điều kiện hoạt động bình thường thì năng lượng nguyên tử là một nguồn năng lượng sạch và thân thiện với môi trường.

PV: Ông đánh giá như thế nào về khâu đào tạo và nguồn nhân lực hiện có của Việt Nam cho lĩnh vực này ?

Ông Vương Hữu Tấn: Lực lượng chính còn lại ở Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam khoảng hơn 700 người. Thời gian qua, do xu hướng của thế giới giảm không đào tạo điện hạt nhân, nên ở nước ta cũng vậy. Hiện có 4 trường đào tạo điện hạt nhân là Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Khoa học tự nhiên, Đại học khoa học tự nhiên TP HCM, Đại học Đà Lạt. Mặc dù vậy, nhưng vì nhu cầu không có nên việc đào tạo cũng chung chung, không đi đúng chuyên môn.

PV: Xin ông cho biết lộ trình xây dựng nhà máy điện hạt nhân ở Việt Nam?

Ông Vương Hữu Tấn: Địa điểm xây dựng nhà máy điện hạt nhân đầu tiên là ở tỉnh Ninh Thuận. Việt Nam sẽ xây 2 nhà máy một ở huyện Phước Dinh, một ở Vĩnh Hải. Công suất ban đầu khoảng 4.000 MW. (chiếm 7-8% tổng sản lượng điện). Dự án tiền khả thi đã xong và trình Chính phủ xem xét. Khi Chính phủ có ý kiến chỉ đạo thì Tập đoàn Điện lực Việt Nam sẽ hoàn thiện và trình Trình Chính phủ và Quốc Hội phê duyệt. Dự kiến đến năm 2020, nhà máy điện hạt nhân đầu tiên của Việt Nam sẽ đi vào vận hành và phát điện. Để đạt được theo lộ trình, Việt Nam còn 13 năm cho sự chuẩn bị các bước. Theo kinh nghiệm của các nước thì Việt Nam hàon toàn có thể thực hiện được mục tiêu theo lộ trình đã đề ra. Mức đầu tư hiện nay bình quân khoảng 2000 USD/ KW công suất. như vậy để xây dựng 2 nhà máy này, chúng ta phải đầu tư 8 tỷ USD. Hiện các chuyên gia đã nghiên cứu đánh giá rất nhiều công nghệ nhưng vẫn chưa lựa chọn sử dụng công nghệ của nước nào. Dự kiến 2040, điện hạt nhân sẽ chiếm khoảng từ 25-30%, do đó sẽ phải xây dựng và phát triển thêm nhiều nhà máy chứ không chỉ 2 nhà máy này.

PV: Còn về xử lý nguồn chất thải từ các nhà máy điện hạt nhân?

Ông Vương Hữu Tấn: Về chất thải, nhà máy điện hạt nhân có hai dạng. Dạng thải phóng xạ thấp (phát sinh từ các phin lọc của lò phản ứng, từ các dụng cụ thay ra...), có thời gian bán rã ngắn, dài nhất 30 năm. Để xử lý, người ta sẽ bê tông hóa chúng, đóng vào các container nhỏ rồi chôn xuống đất. Sau một thời gian, chúng sẽ trở lại trạng thái an toàn. Một lò 1.000 MW mỗi năm sẽ thải ra khoảng 800 tấn chất thải loại này, cô đặc lại còn khoảng 10 mét khối. Đấy không là vấn đề khó khăn. Loại chất thải đáng lo ngại nhất là nhiên liệu đã cháy. Một lò 1.000 MW thải ra khoảng 30 tấn mỗi năm. Chúng có cường độ phóng xạ cao, và thời gian bán rã rất lâu. Song, từ khi nhiên liệu được thải ra cho đến khi cần xử lý phải mất 40-50 năm. Như vậy, nếu Việt Nam vận hành nhà máy điện hạt nhân vào năm 2020, thì phải đến năm 2070, chúng ta mới cần tính đến việc này. Trong thời gian đó, chắc chắn công nghệ xử lý của thế giới đã đi rất xa, và có thể áp dụng cho Việt Nam.

PV: Đây có phải thời điểm thích hợp để Việt Nam phát triển điện hạt nhân không, thưa ông?

Ông Vương Hữu Tấn: Như tôi đã nói, thế kỷ 21 là thời kỳ phục hưng điện hạt nhân rất mạnh. Hiện trên thế giới, rất nhiều nước quan tâm đến phát triển điện hạt nhân, nếu Việt Nam không nắm bắt được, chúng ta sẽ bỏ lỡ cơ hội. Trên thế giới có khoảng 30 nước đang phát triển quan tâm đến điện hạt nhân, nhờ Cơ quan Năng lượng nguyên tử (IAEA) giúp đỡ. Trong khi nhiều nước cùng muốn phát triển điện hạt nhân, mà những nước có khả năng cung cấp thì hạn chế do vậy cần nắm được cơ hội này để tranh thủ lợi thế thời điểm./.