Đại biểu Trần Quốc Tuấn - Đoàn ĐBQH tỉnh Trà Vinh
Phóng viên: Theo Chương trình Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, dự án Luật Nhà giáo sẽ được trình Quốc hội vào ngày 9/11 tới đây. Đại biểu có đánh giá như thế nào về sự cần thiết của dự án Luật này?
Đại biểu Trần Quốc Tuấn - Đoàn ĐBQH tỉnh Trà Vinh: Dự án Luật Nhà giáo dự kiến trình Quốc hội lần đầu tại Kỳ họp thứ 8 này đang thu hút sự quan tâm lớn của của tri cả nước, đặc biệt là lực lượng giáo viên. Tôi đánh giá cao nội dung dự thảo Luật và cho rằng việc xây dựng luật dành riêng cho nhà giáo là cấp thiết để giải quyết các bất cập trong các chính sách hiện hành liên quan đến nghề nhà giáo như: Điều kiện làm việc; chế độ đãi ngộ; tiêu chuẩn nghề nghiệp để bảo vệ quyền lợi, nâng cao động lực cống hiến của nhà giáo, góp phần cải thiện chất lượng, tạo nền tảng phát triển tốt hơn cho ngành giáo dục Việt Nam, đóng góp quan trọng cho sự phát triển của đất nước.
Tôi thấy rằng, một trong những trọng điểm của dự thảo Luật Nhà giáo lần này là đảm bảo lương của nhà giáo, đặc biệt cho những người làm việc ở vùng sâu vùng xa, sẽ thuộc mức ưu tiên cao trong hệ thống lương hành chính sự nghiệp; các chính sách khác như phụ cấp đặc biệt và hỗ trợ phát triển năng lực chuyên môn cũng sẽ được điều chỉnh để thu hút nhân tài, nâng cao năng lực ngoại ngữ và áp dụng chuyển đổi số trong giảng dạy nhằm đáp ứng nhu cầu hội nhập quốc tế.
Phóng viên: Theo đại biểu, dự thảo Luật Nhà giáo lần này cần phải tháo gỡ được vấn đề căn cốt nào?
Đại biểu Trần Quốc Tuấn - Đoàn ĐBQH tỉnh Trà Vinh: Trong quá trình xây dựng dự thảo Luật Nhà giáo, ngoài các vấn đề lớn về giáo dục, giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp đã được quy định tại các Luật đã ban hành, tôi cho rằng, có 05 vấn đề căn cốt cần phải được ưu tiên giải quyết trong dự thảo Luật Nhà giáo lần này, nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn và hỗ trợ tốt nhất cho đội ngũ giáo viên như: Tiền lương và chế độ đãi ngộ; định danh và quản lý nhà giáo; phát triển công bằng giữa các khối công lập và ngoài công lập; thúc đẩy năng lực và phẩm chất nghề nghiệp; tăng cường công tác truyền thông. Cụ thể:
Thứ nhất về tiền lương và chế độ đãi ngộ, đây là một trong những vấn đề then chốt mà dự thảo Luật Nhà giáo cần cải thiện cho nhà giáo thông qua các chính sách, đặc biệt phải đảm bảo được mức sống cho nhà giáo và thu hút được sinh viên giỏi vào ngành sư phạm, vì đây là lĩnh vực quan trọng nhất – lĩnh vực đào tạo ra những con người có ích phục vụ cho xã hội.
Thứ hai về định danh và quản lý nhà giáo, cần phải khẳng định, việc xác định rõ vị trí và trách nhiệm của nhà giáo, phân biệt giữa nhà giáo (giáo viên, giảng viên) và nhà quản lý giáo dục (cán bộ quản lý giáo dục và cán bộ quản lý cơ sở giáo dục) là quan trọng để tránh xung đột và nhầm lẫn trong các quy định hiện hành.
Thứ ba về phát triển công bằng giữa các khối công lập và ngoài công lập (dân lập và tư thục), dự thảo Luật cần đảm bảo bình đẳng trong chế độ làm việc và đãi ngộ cho giáo viên giữa các khối trường công lập và tư thục, tạo sự thống nhất trong việc tuyển dụng và sử dụng nguồn nhân lực.
Theo đại biểu Trần Quốc Tuấn, việc xây dựng Luật Nhà giáo cần đảm bảo cần ưu tiên giải quyết những vấn đề căn cốt nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn, tạo điều kiện tốt nhất để đội ngũ nhà giáo phát triển
Thứ tư về thúc đẩy năng lực và phẩm chất nghề nghiệp, dự thảo luật cũng cần phải hướng đến việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu của thời kỳ hội nhập quốc tế và chuyển đổi số.
Thứ năm về tăng cường công tác truyền thông, tôi cho rằng, một chiến lược truyền thông hiệu quả về tầm quan trọng và vai trò của nhà giáo trong xã hội là điều cần thiết để tạo sự đồng thuận, hỗ trợ từ phía công chúng và các bên liên quan khi triển khai Luật.
Các yếu tố trên phản ánh sự cần thiết của dự án Luật Nhà giáo nhằm bảo vệ quyền lợi, nâng cao chất lượng giáo dục, và thúc đẩy phát triển nghề nghiệp cho nhà giáo.
Phóng viên: Nhiều năm qua, vấn đề thừa thiếu giáo viên cục bộ vẫn chưa được giải quyết triệt để ở nước ta? Để có thể giải quyết vấn đề này, dự thảo Luật cần có những quy định như thế nào, thưa đại biểu?
Đại biểu Trần Quốc Tuấn - Đoàn ĐBQH tỉnh Trà Vinh: Để giải quyết vấn đề thừa và thiếu giáo viên cục bộ kéo dài nhiều năm qua, tôi cho rằng dự thảo Luật Nhà giáo cần có các quy định rõ ràng về phân cấp, phân quyền theo cơ chế linh hoạt hơn trong quản lý, tuyển dụng và điều động giáo viên. Việc quản lý nhân sự trong ngành giáo dục cần có cách tiếp cận khác biệt so với các ngành nghề khác, vì cơ chế quản lý hiện tại chủ yếu dựa trên biên chế nhà nước đã tạo ra sự cứng nhắc trong việc phân bổ và điều chuyển giáo viên, đặc biệt là khi cần bổ sung giáo viên tại các vùng khó khăn hoặc chuyên môn mới trong chương trình giảng dạy.
Do vậy, cần có cơ chế phân quyền cho Bộ Giáo dục và Đào tạo (trong phạm vi toàn quốc) hay Sở Giáo dục và Đào tạo (trong phạm vi nội tỉnh) được tự chủ hơn, thoả thuận với lãnh đạo các địa phương trong việc điều động và biệt phái giáo viên giữa các khu vực thiếu và thừa giáo viên (tất nhiên là phải đảm bảo công bằng, hài hoà lợi ích, xem xét yếu tố hoàn cảnh, ưu tiên cho các trường hợp tự nguyện…) nhằm giảm áp lực cho những vùng có nhu cầu cao về giáo viên cho từng cấp học, từng môn học theo từng năm học….
Phóng viên: Trong dự thảo Luật Nhà giáo lần này có đề xuất khá nhiều chính sách tôn vinh, đãi ngộ đối với nhà giáo, đại biểu có đánh giá như thế nào về tính phù hợp cũng như tính khả thi của các quy định này?
Đại biểu Trần Quốc Tuấn - Đoàn ĐBQH tỉnh Trà Vinh: Tôi nhận thấy, dự thảo Luật Nhà giáo lần này đang đưa ra nhiều chính sách nhằm tôn vinh và nâng cao đãi ngộ cho nhà giáo, bao gồm các chế độ về làm việc, lương và phụ cấp. Một trong những đề xuất quan trọng là quy định lương nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp, thể hiện quan điểm giáo dục là “quốc sách hàng đầu”. Điều này được xem là phù hợp để thu hút và giữ chân các giáo viên giỏi, đáp ứng nhu cầu phát triển giáo dục bền vững của Việt Nam.
Tuy nhiên, để đảm bảo khả thi, tôi cho rằng, dự thảo Luật cần quy định cơ chế giám sát cụ thể cho các chính sách này, tránh tình trạng các quy định chỉ tồn tại trên văn bản mà không thực hiện được trong thực tế. Các quy định về lương và phụ cấp của nhà giáo cũng cần phải rõ ràng, cụ thể hơn, như mức phụ cấp thâm niên và phụ cấp vùng miền, để đảm bảo công bằng và hiệu quả trong phân bổ ngân sách.
Phóng viên: Để tiếp tục hoàn thiện dự thảo Luật, đại biểu còn có góp ý cho những nội dung nào?
Đại biểu Trần Quốc Tuấn - Đoàn ĐBQH tỉnh Trà Vinh: Để hoàn thiện dự thảo Luật Nhà giáo, tôi cho rằng, Cơ quan chủ trì soạn thảo cần phải rà soát lại các nội dung đã quy định trong các luật khác rồi thì không nên quy định trong dự thảo Luật này… để tránh tình trạng mâu thuẫn giữa các điều khoản trong Luật Nhà giáo với các luật khác như: Luật Giáo dục, Luật Giáo dục Đại học, Luật Giáo dục nghề nghiệp, Luật Công chức, Luật Viên chức và Bộ luật Lao động…
Dự thảo Luật cũng cần quan tâm đến các quy định về nhà giáo là người nước ngoài để đồng bộ với các luật liên quan; nghiên cứu bổ sung chính sách thu hút, chính sách ưu tiên đặc thù trong đào tạo, tuyển dụng, sử dụng nhà giáo là người dân tộc thiểu số công tác ở vùng đồng bào dân tộc, giáo viên dạy tiếng nói, chữ viết dân tộc thiểu số hay chính sách phát triển, tạo nguồn giáo viên người dân tộc thiểu số; chế độ tuyển dụng ưu tiên đối với diện cử tuyển là người dân tộc thiểu số… Đồng thời, cần xây dựng cơ chế đánh giá, tôn vinh, và đảm bảo quyền lợi phù hợp cho nhà giáo, nhất là về lương, điều kiện làm việc và chính sách bảo vệ danh dự nghề nghiệp.
Một điểm đáng chú ý là dự thảo Luật trình Quốc hội lần này đã loại bỏ yêu cầu về chứng chỉ hành nghề – vốn được xem là gây khó khăn và tạo thêm “giấy phép con” cho giáo viên. Điều này được kỳ vọng sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho nhà giáo trong quá trình giảng dạy và cống hiến. Ngoài ra tôi cũng đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo không chủ quan đưa vào dự thảo Luật những nội dung thiếu cơ sở thuyết phục gây dư luận không tốt cho ngành, như dự thảo trước đây (khi đề xuất “miễn học phí với con đẻ và con nuôi hợp pháp của nhà giáo đang trong thời gian công tác từ mầm non đến đại học”, đề xuất này đã nhanh chóng thu hút sự quan tâm và phản ứng không đồng tình từ dư luận, cuối cùng dự thảo Luật mới nhất đã bỏ nội dung đề xuất này).
Phóng viên: Trân trọng cảm ơn đại biểu!