LUẬT GIÁ NĂM 2023: ĐẢM BẢO NGUYÊN TẮC QUẢN LÝ GIÁ THEO CƠ CHẾ THỊ TRƯỜNG CÓ SỰ ĐIỀU TIẾT CỦA NHÀ NƯỚC
QUỐC HỘI BIỂU QUYẾT THÔNG QUA LUẬT GIÁ (SỬA ĐỔI) VỚI 92,91% SỐ PHIẾU TÁN THÀNH
Thay đổi về ban hành danh mục mặt hàng bình ổn giá
Uỷ ban Tài chính Ngân sách cho biết, điểm mới của Luật Giá (sửa đổi) về cơ bản đã điều chỉnh toàn diện các vấn đề liên quan đến quản lý, điều tiết giá, thẩm định giá, trừ một số trường hợp rất đặc thù đã có luật riêng điều chỉnh toàn diện mới thực hiện theo quy định tại luật chuyên ngành. Đáng chú ý, đối với danh mục hàng hóa, dịch vụ do nhà nước định giá, bên cạnh 3 tiêu chí hiện hành, Luật Giá bổ sung thêm tiêu chí: "Hàng hóa, dịch vụ thiết yếu có tính chất độc quyền trong mua bán hoặc có thị trường cạnh tranh hạn chế và ảnh hưởng lớn đến kinh tế xã hội, đời sống người dân, sản xuất kinh doanh”, để phù hợp với thực tiễn hiện nay. Trên cơ sở đó, danh mục hàng hóa, dịch vụ do nhà nước định giá được cập nhật tại Luật Giá với các luật chuyên ngành để quy định đồng bộ tại Luật Giá (sửa đổi). Điểm khác nữa so với luật hiện hành là tại luật sửa đổi đã ban hành kèm theo Danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá gắn với thẩm quyền và hình thức định giá được quy định cụ thể, minh bạch, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác tổ chức thực hiện.
Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính và Ngân sách Lê Quang Mạnh
Theo đánh giá của thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách, việc quy định rõ danh mục các mặt hàng bình ổn giá trong Luật Giá (sửa đổi) là cần thiết nhằm tạo sự công khai, minh bạch, đồng thời giúp khắc phục tình trạng “luật khung, luật ống”. Cụ thể công tác bình ổn giá cũng được củng cố, kiện toàn phù hợp với thực tế hiện nay. Cụ thể, danh mục hàng hóa bình ổn giá đã bổ sung mặt hàng thức ăn chăn nuôi; đưa ra khỏi danh mục các mặt hàng điện, muối ăn, đường ăn.
Danh mục hàng hóa, dịch vụ bình ổn giá gồm 9 mặt hàng là: Xăng, dầu thành phẩm; Khí dầu mỏ hóa lỏng; Sữa dành cho trẻ em dưới 6 tuổi; Thóc tẻ, gạo tẻ; Phân đạm, phân DAP, phân NPK; Thức ăn chăn nuôi; Vaccine phòng bệnh cho gia súc, gia cầm; Thuốc bảo vệ thực vật theo quy định của pháp luật; Thuốc thuộc danh mục thuốc thiết yếu sử dụng tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.
Quy định rõ hơn về các biện pháp bình ổn giá, quy trình triển khai bảo đảm thuận lợi, phù hợp với thực tiễn. Bên cạnh đó, trường hợp phát sinh tình huống đặc biệt như tình trạng khẩn cấp, sự cố, thảm họa, dịch bệnh, thiên tai, luật cũng bổ sung cơ chế triển khai bình ổn giá ngay đối với các hàng hóa, dịch vụ ngoài danh mục Quy định này tạo sự linh hoạt cho việc triển khai bình ổn giá trong các tình trạng cấp bách, cần triển khai gấp, kịp thời.
Phân cấp thẩm quyền, trách nhiệm định giá hàng hoá dịch vụ theo từng ngành, lĩnh vực đến từng Bộ quản lý chuyên nghành
Một điểm đáng chú ý khác, Bộ Tài chính cho biết, Luật Giá (sửa đổi), thẩm quyền và trách nhiệm định giá, ban hành phương pháp định giá đã bám sát định hướng chính sách về việc tăng cường phân công, phân cấp trong quản lý nhà nước về giá nói chung cũng như định giá nhà nước nói riêng. Theo đó, luật bỏ cấp định giá là Chính phủ. Như vậy, vai trò của Chính phủ sẽ chỉ định hướng các mục tiêu quản lý, điều hành giá chung, ban hành hoặc chỉ đạo các bộ ban hành các văn bản dưới luật nhằm tạo hành lang pháp lý đầy đủ, thuận lợi cho công tác tổ chức thực hiện. Từ đó, thẩm quyền, trách nhiệm định giá các hàng hóa, dịch vụ cụ thể sẽ cơ bản được giao cho cấp bộ theo lĩnh vực quản lý hàng hóa, dịch vụ và cấp ủy ban nhân dân tỉnh theo phạm vi địa bàn quản lý.
Đại biểu Hoàng Văn Cường, Uỷ viên Uỷ ban Tài chính Ngân sách Quốc hội
Đánh gía về đổi mới này, đại biểu Hoàng Văn Cường, Uỷ viên Uỷ ban Tài chính Ngân sách Quốc hội cho biết, việc phân cấp như vậy là phù hợp với công tác tổ chức thực hiện trong thực tiễn, phân định rõ ràng giữa nhiệm vụ của các bộ, ngành, địa phương để thuận lợi triển khai, tránh sự đùn đẩy trách nhiệm.
Cụ thể về phương pháp định giá, luật quy định hai nhóm phương pháp ứng với từng trường hợp cụ thể. Trong đó, Bộ Tài chính ban hành phương pháp định giá chung đối với hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá. Trường hợp khi áp dụng phương pháp định giá chung có nội dung đặc thù cần hướng dẫn, các bộ quản lý ngành, lĩnh vực, ủy ban nhân dân cấp tỉnh xây dựng đề xuất cụ thể, có văn bản gửi Bộ Tài chính xem xét, ban hành văn bản hướng dẫn thực hiện. Còn bộ quản lý ngành, lĩnh vực chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính ban hành phương pháp riêng trong trường hợp pháp luật có quy định về phương pháp định giá riêng ví dụ như giá đất; giá dịch vụ khám chữa bệnh; giá dịch vụ giáo dục; một số mặt hàng theo Luật Sở hữu trí tuệ…
Đại biểu Quốc hội thông qua Luật Giá (sửa đổi) tại kỳ họp thứ 5
Quản lý chặt chẽ hoạt động thẩm định giá của doanh nghiệp
Nhiều đại biểu cho rằng, Luật Giá 2023 đã tiếp thu tối đa ý kiến đại biểu Quốc hội tại các phiên thảo luận, nên các nguyên tắc trong thẩm định gía đã được quy định theo hướng chặt chẽ hơn, tạo điều kiện cho quản lý hoạt động thẩm định giá hiệu quả hơn so trước. Luật Giá 2023 đã khẳng định rõ tính chất của hoạt động thẩm định giá, Luật cũng quy định rõ nghĩa vụ phải bảo đảm tuân thủ các quy định về đạo đức, chuyên môn tại Chuẩn mực Thẩm định giá Việt Nam của thẩm định viên và doanh nghiệp thẩm định giá trong việc cung cấp dịch vụ tư vấn của mình. Trường hợp có sai phạm sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật các quy định này nhằm hướng đến quyền đi đối với trách nhiệm, cũng như nâng cao chất lượng hoạt động cung cấp dịch vụ thẩm định giá. Luật củng cố, hoàn thiện các điều kiện về thi, cấp thẻ thẩm định viên về giá, hành nghề thẩm định giá để bảo đảm phát triển nguồn nhân lực, thúc đẩy ngành nghề phát triển. Quản lý chặt chẽ hơn hoạt động thẩm định giá của doanh nghiệp, hạn chế sai phạm trong quá trình thực hiện.
Quy định chuyên môn hóa hoạt động của thẩm định viên theo lĩnh vực tài sản. Theo đó, thẻ thẩm định viên về giá được chuyên môn hóa theo 2 lĩnh vực gồm: thẩm định giá tài sản (bất động sản, động sản và các hàng hóa dịch vụ thông thường) và thẩm định giá doanh nghiệp (doanh nghiệp, tài sản tài chính…). Điều này cũng góp phần nâng cao chất lượng thẩm định viên theo lĩnh vực chuyên sâu, tiết kiệm nguồn lực xã hội trong học tập, bồi dưỡng kiến thức và thi cấp Thẻ thẩm định viên về giá.
Quang cảnh họp báo công bố lệnh cuả Chủ tịch nước về Luật Giá (sửa đổi)
Khắc phục những bất cập về biện pháp kê khai giá
Một điểm mới quan trọng tại Luật Giá năm 2023 là quy định việc kê khai giá được tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ thực hiện sau khi quyết định giá, tạo thuận lợi hơn cho thực tiễn triển khai tại đơn vị. Trước đó, Luật Giá năm 2012 là phải kê khai trước khi quyết định giá.
Theo cơ quan soạn thảo, đối với biện pháp kê khai giá, nhằm khắc phục những bất cập hiện hành, tại Luật cũng đã quy định việc kê khai được tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ thực hiện sau khi quyết định giá nhằm tạo thuận lợi cho thực tiễn triển khai tại đơn vị thay cho quy định hiện hành là việc kê khai phải được thực hiện trước khi tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ quyết định giá. Đây là một trong những thay đổi căn bản trong biện pháp kê khai giá nhằm tạo thuận lợi cho các đơn vị thực hiện kê khai. Theo đó, quy định về công tác kiểm tra việc chấp hành pháp luật về giá, thẩm định giá với các quy định, qua đó tăng cường cơ sở pháp lý cho khâu giám sát, hậu kiểm việc chấp hành của các tổ chức, cá nhân trong tuân thủ quy định của pháp luật về giá.
Luật Giá (sửa đổi) với nhiều điểm mới có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2024
Luật Giá có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2024. Bộ Tài chính đang phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương và các cơ quan khẩn trương ban hành kế hoạch triển khai thi hành Luật Giá năm 2023. Trong đó, tập trung triển khai ngay việc soạn thảo các văn bản quy phạm pháp luật quy định chi tiết các nội dung được giao trong Luật, qua đó đưa Luật sớm đi vào cuộc sống; Rà soát các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành để kiến nghị, sửa đổi bổ sung cho phù hợp với các quy định tại Luật Giá năm 2023; Tổ chức quán triệt việc thực hiện, phổ biến, tập huấn Luật Giá năm 2023 và các văn bản quy phạm pháp luật quy định chi tiết.