Trên thị trường tự do, tỷ giá mua bán USD/VND cũng biến động tăng, hiện phổ biến ở mức 16.170 - 16.220 đồng/USD, tăng 3% so với ngày 20-3.
Những diễn biến này cho thấy tình trạng dư cung ngoại tệ không còn, cầu ngoại tệ trên thị trường có dấu hiệu tăng. Nguyên nhân chính là do các ngân hàng thương mại (NHTM) đang tích cực mua ngoại tệ trên thị trường để tăng mức trạng thái ngoại tệ nắm giữ, đáp ứng nhu cầu ngoại tệ tăng.
Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Ðồng Tiến cho rằng, diễn biến tỷ giá trong những ngày qua là bình thường theo cung cầu của thị trường. Giá USD trên thế giới đang có dấu hiệu phục hồi và nhu cầu ngoại tệ của nền kinh tế Việt Nam hiện nay cũng cao.
Lãi suất huy động USD của các ngân hàng thương mại đồng loạt tăng mạnh, với đỉnh lãi suất lên tới 6,9%/năm. Còn nguyên nhân tỷ giá tăng đột biến là do các ngân hàng thương mại quản trị chưa được tốt, chạy theo kinh doanh trước mắt, không bền vững.
Khi USD mất giá, các ngân hàng đòi bán USD cho Ngân hàng Nhà nước, dìm giá mua vào USD đối với doanh nghiệp, đến lúc nhu cầu USD tăng cao, không kịp trở tay.
Trước ý kiến lo ngại về tính thanh khoản USD của các ngân hàng, hiện dự trữ ngoại tệ lớn, đồng thời chính sách điều hành tỷ giá thông thoáng hơn đã giúp thị trường ngoại hối đến nay đã có những thay đổi theo hướng tích cực.
Một loạt biện pháp trong thời gian qua bước đầu phát huy tác dụng như điều chỉnh giảm mạnh tỷ giá bình quân liên ngân hàng, hiện giảm 0,94% so với đầu năm, giảm 0,19% so với ngày 20-3; NHNN mua ngoại tệ hỗ trợ các tổ chức tín dụng (TCTD), trong đó chủ yếu nhằm hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu; triển khai chủ trương cho phép các TCTD được thực hiện mua bán ngoại tệ mặt theo tỷ giá do Tổng giám đốc TCTD tự quyết định.
Theo một số chuyên gia biến động tỷ giá cho thấy, việc nới lỏng biên độ để cho tỷ giá vận hành theo đúng bản chất của nó thì sẽ tốt hơn cho nền kinh tế và cho thị trường. Bản chất của tỷ giá là có biến động, các doanh nghiệp phải chuẩn bị ứng phó biến động đó, phải tìm các công cụ phòng ngừa rủi ro. Nếu cứ tạo cho doanh nghiệp, nhà đầu tư thấy rằng cố định tỷ giá theo một chiều, khi áp lực không chịu nổi, phải đảo chiều, thì rủi ro sẽ lớn hơn rất nhiều.
Tỷ giá tăng trở lại đang giúp hạn chế những thiệt hại của các doanh nghiệp xuất khẩu, qua đó cũng giảm bớt áp lực nhập siêu. Nhìn nhận xu hướng tỷ giá trong ngắn hạn tới cuối năm nay, các chuyên gia cho rằng, tỷ giá VND/USD sẽ chịu nhiều tác động của dòng vốn đầu tư ngắn hạn từ nước ngoài. Nếu dòng vốn này tiếp tục đổ mạnh vào Việt Nam thì khả năng đồng Việt Nam sẽ tăng giá. Còn nếu áp lực dòng vốn đổ vào giảm đi, thì có thể tỷ giá sẽ vượt lên trên mức 16.000 đồng/USD.