NHIỀU ĐỊA PHƯƠNG CÒN KHÓ KHĂN VỀ CƠ SỞ HẠ TẦNG, THIẾU HỤT CÁC DỊCH VỤ XÃ HỘI CƠ BẢN

Nhiều huyện nghèo, xã vùng bãi ngang ven biển và hải đảo chưa thoát khỏi tình trạng “lõi nghèo”

Toàn cảnh cuộc làm việc

Nhiều địa phương còn khó khăn về cơ sở hạ tầng, thiếu hụt các dịch vụ xã hội cơ bản

Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025 được thực hiện trên phạm vi cả nước, trọng tâm là các huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo. Mục tiêu tổng quát của Chương trình là thực hiện giảm nghèo đa chiều, bao trùm, bền vững, hạn chế tái nghèo và phát sinh nghèo; hỗ trợ người nghèo, hộ nghèo vượt lên mức sống tối thiểu, tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản theo chuẩn nghèo đa chiều quốc gia, nâng cao chất lượng cuộc sống; hỗ trợ các huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo thoát khỏi tình trạng nghèo, đặc biệt khó khăn.

Vừa qua, Ủy ban Xã hội đã có cuộc làm việc với Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội về kết quả và phương hướng thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 – 2025. Tại cuộc làm việc, Thứ trưởng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội Lê Văn Thanh cho biết, năm 2021, tiếp tục áp dụng chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều giai đoạn 2016-2020, kết quả thực hiện các chỉ tiêu giảm nghèo như sau: Tỷ lệ hộ nghèo là 2,23%; giảm 0,52% so với năm 2020; Tỷ lệ hộ cận nghèo là 3,11%; giảm 0,6% so với năm 2020. Dự kiến kết quả thực hiện mục tiêu giảm nghèo năm 2022, tỷ lệ nghèo đa chiều giảm 1,2% cuối năm 2022 (giảm từ 9,35 xuống còn 8,15%), trong đó: Tỷ lệ hộ nghèo giảm 1% cuối năm 2022 (giảm từ 5,2% xuống còn 4,2%); Tỷ lệ hộ cận nghèo giảm 0,2% cuối năm 2022 (giảm từ 4,15 xuống còn 3,95%).

Thảo luận tại cuộc làm việc, các đại biểu Quốc hội, chuyên gia, nhà quản lý cho rằng, về ban hành các văn bản hướng dẫn thực hiện Chương trình, các văn bản hướng dẫn thuộc thẩm quyền ban hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã hoàn thành đúng tiến độ; các văn bản hướng dẫn thuộc thẩm quyền của các bộ cơ bản hoàn thành quy định tại Quyết định số 1705/QĐ-TTg ngày 12/10/2021 của Thủ tướng Chính phủ. Các địa phương hiện đang triển khai xây dựng, ban hành theo thẩm quyền các văn bản hướng dẫn thực hiện Chương trình.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Lâm Văn Đoan phát biểu tại cuộc làm việc

Về giao vốn thực hiện Chương trình, các đại biểu cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã phân bổ ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025 và năm 2022 cho các bộ, cơ quan trung ương và địa phương thực hiện 03 chương trình mục tiêu quốc gia (Nghị quyết số 517/NQ-UBTVQH15 ngày 22/5/2022 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội). Thủ tướng Chính phủ giao kế hoạch vốn đầu tư phát triển nguồn ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025 cho các địa phương thực hiện 03 chương trình mục tiêu quốc gia (Quyết định số 652/QĐ-TTg ngày 28/5/2022 của Thủ tướng Chính phủ) và giao dự toán ngân sách trung ương năm 2022 thực hiện 03 chương trình mục tiêu quốc gia (Quyết định số 653/QĐ-TTg ngày 28/5/2022 của Thủ tướng Chính phủ).

Cùng với đó, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã có văn bản hướng dẫn các địa phương về phạm vi, đối tượng phân bổ vốn của các dự án thành phần thuộc Chương trình, làm cơ sở cho các địa phương tiến hành các thủ tục giao vốn thực hiện Chương trình (Công văn số 2006/LĐTBXH-VPQGGN ngày 15/6/2022). Các địa phương đã và đang trình Hội đồng nhân dân cùng cấp phê duyệt phương án phân bổ vốn để thực hiện Chương trình.

Theo đánh giá của các đại biểu, nhà quản lý, hệ thống cơ chế, chính sách giảm nghèo đã tạo điều kiện cho người thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo tiếp cận đầy đủ các dịch vụ xã hội cơ bản, góp phần giảm nghèo bền vững, hạn chế tác động tiêu cực của đại dịch Covid-19. Chính sách hỗ trợ được triển khai đầy đủ, toàn diện, đồng bộ, đáp ứng cơ bản nhu cầu thiết yếu của người thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo khu vực không bị giãn cách xã hội, góp phần giải quyết những khó khăn, tác động của đại dịch Covid-19.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành quả đạt được, các đại biểu, nhà quản lý cũng cho biết, công tác này còn một số tồn tại, hạn chế như: Nguồn vốn sự nghiệp trung ương chưa được xác định theo kế hoạch trung hạn hoặc xác định mức trần hằng năm nên các bộ, ngành, địa phương gặp khó khăn, lúng túng khi xây dựng kế hoạch và đề xuất kinh phí thực hiện. Nguồn vốn sự nghiệp được bố trí thực hiện Chương trình năm 2022 thấp. Nhiều huyện nghèo, xã vùng bãi ngang ven biển và hải đảo chưa thoát khỏi tình trạng đặc biệt khó khăn. Các địa phương này là vùng “lõi nghèo”, có địa hình hiểm trở, kinh tế - xã hội và cơ sở hạ tầng còn khó khăn, có tỷ lệ hộ nghèo cao. Phần lớn hộ nghèo, hộ cận nghèo thiếu sinh kế, việc làm, thu nhập thấp, không ổn định; thiếu hụt các dịch vụ xã hội cơ bản như y tế, giáo dục, nhà ở, nước sạch và vệ sinh, thông tin; thiếu kỹ năng nghề nghiệp, chất lượng nguồn nhân lực thấp, khó tiếp cận việc làm. Đại dịch Covid-19, biến đổi khí hậu, xu thế đô thị hoá, già hóa dân số, chênh lệch về thu nhập và mức sống, tình trạng di cư lao động đặt ra những thách thức rất lớn đối với người nghèo và công tác giảm nghèo.

Xác định rõ mục tiêu, phương hướng triển khai Chương trình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững

Làm rõ phương hướng triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 trong giai đoạn 6 tháng cuối năm 2022, Thứ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Lê Văn Thanh cho biết, mục tiêu đặt ra của Chương trình là tỷ lệ nghèo đa chiều duy trì mức giảm 1,2%/năm; tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số giảm trên 3%/năm; tỷ lệ hộ nghèo ở các huyện nghèo giảm từ 4-5%/năm.

Thứ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Lê Văn Thanh

Để đạt được mục tiêu này, nhiệm vụ hàng đầu cần thực hiện là xây dựng, hoàn thiện thể chế, cơ chế thực hiện Chương trình. Cụ thể, cần xây dựng văn bản thuộc thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ: Quyết định của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt một số nội dung hỗ trợ 22 huyện nghèo thuộc 17 tỉnh thoát khỏi tình trạng nghèo, đặc biệt khó khăn giai đoạn 2022 – 2025; các văn bản thuộc thẩm quyền hướng dẫn của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội và các bộ, ngành liên quan như: Thông tư của Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội hướng dẫn thực hiện một số nội dung, hoạt động về giáo dục nghề nghiệp thuộc các chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025; Quyết định của Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo, cơ quan giúp việc Ban Chỉ đạo Trung ương và trực tiếp giúp việc cho Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội; Thông tư của Bộ trưởng Bộ Tài chính quy định quản lý, sử dụng và quyết toán kinh phí sự nghiệp thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025.

Bên cạnh đó, cần thực hiện tốt Chương trình công tác năm 2022 của Ban Chỉ đạo Trung ương các chương trình mục tiêu quốc gia. Cụ thể, cần hướng dẫn các bộ, ngành, địa phương triển khai kế hoạch thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025; Hướng dẫn các bộ, ngành, địa phương triển khai dự toán ngân sách 5 năm và năm 2022 thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025. Tổng hợp đề xuất của các bộ, ngành, địa phương và gửi Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổng hợp, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án phân bổ vốn năm 2023 thực hiện Chương trình.

Các đại biểu, nhà quản lý cho rằng, cần tăng cường hiệu quả công tác truyền thông, vận động, huy động tối đa nguồn lực, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị, mọi tầng lớp nhân dân tham gia hoàn thành và hoàn thành vượt các chỉ tiêu về giảm nghèo đã đề ra. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát thực hiện Chương trình, trong đó, tập trung vào phân bổ, sử dụng nguồn vốn ngân sách trung ương và đối ứng ngân sách địa phương; hiệu quả thực hiện chương trình, chính sách giảm nghèo; xác định đối tượng hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ có mức sống trung bình; hoàn thiện và vận hành hiệu quả hệ thống giám sát, đánh giá đồng bộ, toàn diện, đáp ứng yêu cầu quản lý Chương trình. Tham mưu Ban Chỉ đạo phối hợp chặt chẽ với Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Ban Thi đua Khen thưởng Trung ương, các tổ chức chính trị - xã hội các cấp phát động và tổ chức thực hiện hiệu quả phong trào thi đua “Vì người nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau” giai đoạn 2021-2025.

Về công tác rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo định kỳ năm 2022, Thứ trưởng Lê Văn Thanh nhấn mạnh Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cần chỉ đạo địa phương rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo định kỳ cuối năm 2022 theo chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2022-2025; hướng dẫn, hỗ trợ các địa phương ứng dụng công nghệ thông tin trong tổ chức rà soát xác định hộ nghèo, hộ cận nghèo; hộ làm nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp và diêm nghiệp có mức sống trung bình.

Ngoài ra, về tổ chức thực hiện Chương trình, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cần chỉ đạo, đôn đốc các bộ, ngành và địa phương xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo giai đoạn 2021-2025 với mục tiêu giảm nghèo đa chiều, bao trùm, bền vững, hạn chế tái nghèo và phát sinh nghèo; hỗ trợ người nghèo, hộ nghèo vượt lên mức sống tối thiểu, tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản theo chuẩn nghèo đa chiều quốc gia, nâng cao chất lượng cuộc sống; hỗ trợ các huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo thoát khỏi tình trạng nghèo, đặc biệt khó khăn.