HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA QUỐC HỘI TIẾP TỤC THỂ HIỆN TINH THẦN ĐỔI MỚI, VÌ LỢI ÍCH NHÂN DÂN
Giám sát là một trong ba chức năng quan trọng của Quốc hội
Cùng với chức năng lập pháp và quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước, giám sát là một trong ba chức năng cơ bản của Quốc hội nước ta. Chất lượng của hoạt động giám sát có tác động lớn đến chất lượng của hoạt động lập pháp và quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước. Chủ thể giám sát bao gồm: Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội, Hội đồng dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội, đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân, Thường trực Hội đồng nhân dân, các Ban của Hội đồng nhân dân, Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân, đại biểu Hội đồng nhân dân. Hiệu quả giám sát của Quốc hội được bảo đảm bằng hiệu quả giám sát tối cao của Quốc hội, giám sát của Ủy ban thường vụ Quốc hội, Hội đồng dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội và các đại biểu Quốc hội.
Trong đó, Hội đồng dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình giám sát việc thực hiện Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội; giám sát hoạt động của Chính phủ, bộ, cơ quan ngang bộ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Kiểm toán nhà nước và cơ quan khác do Quốc hội thành lập; giám sát văn bản quy phạm pháp luật của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Tổng Kiểm toán nhà nước; giám sát nghị quyết liên tịch giữa Chính phủ với Đoàn Chủ tịch Ủy ban trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, thông tư liên tịch giữa Chánh án Tòa án nhân dân tối cao với Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, thông tư liên tịch giữa Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ với Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao thuộc lĩnh vực Hội đồng dân tộc, Ủy ban phụ trách; giúp Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội thực hiện quyền giám sát theo sự phân công của Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội.
Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội triển khai đa dạng các hình thức giám sát
Hình thức giám sát được đa dạng hóa
Trên cơ sở Chương trình giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội năm 2023, Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội đã chủ động xây dựng Chương trình giám sát nhằm thực hiện có hiệu quả các yêu cầu, nhiệm vụ được giao. Hình thức giám sát được đa dạng hóa, có sự kết hợp hài hòa giữa hoạt động giám sát thường xuyên qua việc xem xét các báo cáo với giám sát, khảo sát chuyên đề và hoạt động giải trình.
Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội đã chủ động tiến hành xem xét các báo cáo về tình hình thực hiện nhiệm vụ kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước; thẩm tra các báo cáo của Chính phủ thực hiện các quy định của luật và các nghị quyết của Quốc hội; xem xét báo cáo công tác của các cơ quan, hoạt động của các bộ, ngành; chủ động đưa hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật thuộc lĩnh vực phụ trách vào chương trình giám sát hàng năm.
Chất lượng các báo cáo thẩm tra ngày càng được nâng lên với nhiều ý kiến sắc sảo, tính phản biện rõ ràng, qua đó, thể hiện sự cố gắng, nỗ lực của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban. Các kết quả giám sát, khảo sát đã giúp các cơ quan có thêm nhiều thông tin hữu ích, làm phong phú thêm các nhận định, đánh giá trong các báo cáo thẩm tra, giúp các vị đại biểu Quốc hội có thêm cơ sở quan trọng khi xem xét, quyết định các nội dung tại kỳ họp.
Bên cạnh các Ủy ban chủ trì tham mưu nội dung chuyên đề giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, có nhiều cơ quan mặc dù đảm nhận khối lượng công việc lớn nhưng cũng rất tích cực, cố gắng triển khai nhiều chuyên đề giám sát theo thẩm quyền và bám sát những vấn đề bức xúc của thực tiễn để tổ chức giải trình kịp thời. Một số Ủy ban đã tổ chức giám sát chuyên đề về các lĩnh vực phụ trách, tập trung vào các nội dung quan trọng, mang tính cấp thiết, thời sự.
Hoạt động giải trình được đẩy mạnh
Đồng thời, hoạt động giải trình cũng được quan tâm đẩy mạnh, quá trình triển khai phiên giải trình tại Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội được tiến hành theo đúng quy định, thu hút được sự tham gia đông đảo của đại diện Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, các Đoàn đại biểu Quốc hội, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và đại diện một số cơ quan liên quan. Nội dung được yêu cầu giải trình đều là những vấn đề liên quan đến những vướng mắc, bất cập về áp dụng pháp luật, đang gây bức xúc trong xã hội hoặc làm ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của các cơ quan nhà nước có liên quan; qua đó, góp phần cung cấp thông tin, làm rõ các khó khăn, vướng mắc để có giải pháp tháo gỡ giúp cho ổn định xã hội, đảm bảo cuộc sống của người dân, đáp ứng nguyện vọng của cử tri và Nhân dân.
Phiên giải trình về “Việc thực hiện các kết luận, kiến nghị của Kiểm toán nhà nước đến hết niên độ NSNN năm 2021"
Hoạt động giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo luôn được quan tâm, chú trọng, xử lý kịp thời với nhiều hình thức như: xem xét, đánh giá việc trả lời giải quyết đơn, thư khiếu nại, tố cáo của cơ quan, người có thẩm quyền; thẩm tra Báo cáo về công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo của Chính phủ; thẩm tra Báo cáo công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo của ngành Kiểm sát nhân dân, ngành Tòa án nhân dân; tổ chức nghiên cứu hồ sơ một số vụ án cụ thể để theo dõi, xem xét việc các cơ quan có thẩm quyền giải quyết; phối hợp với các cơ quan có liên quan nghiên cứu, đề xuất phương án xử lý đối với một số kiến nghị của các địa phương…
Ngoài các hoạt động do Hội đồng Dân tộc, Ủy ban chủ trì, Thường trực Hội đồng Dân tộc, Thường trực các Ủy ban đã phân công và tạo điều kiện để thành viên tham gia các Đoàn giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Tiếp tục đổi mới, đề xuất cách thức thẩm tra các báo cáo
Trên cơ sở những kết quả đạt được, năm 2024, căn cứ chương trình giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đến nay Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội đã ban hành Nghị quyết, Kế hoạch tổ chức hoạt động giám sát năm 2024 bao gồm các hoạt động theo quy định tại Điều 37 Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân đó là: Thẩm tra báo cáo, giám sát văn bản quy phạm pháp luật, giám sát chuyên đề, tổ chức hoạt động giải trình, giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân và thực hiện các hoạt động giám sát khác theo phân công của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Trong đó, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội tập trung thực hiện một số nội dung như: Tiếp tục đổi mới, đề xuất cách thức thẩm tra các báo cáo để nâng cao chất lượng các báo cáo thẩm tra, bảo đảm giảm bớt các quy trình, thủ tục. Nâng cao trách nhiệm của cơ quan chủ trì thẩm tra, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội trước khi trình Quốc hội; chủ động và tăng cường công tác phối hợp thẩm tra đối với các nội dung thuộc lĩnh vực Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội phụ trách.
Hình ảnh tại Hội nghị triển khai Nghị quyết số 560/NQ-UBTVQH15 ngày 22/7/2022 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về Hướng dẫn việc tổ chức thực hiện hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội
Đồng thời, thực hiện nghiêm quy định tại Nghị quyết số 560/NQ-UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hướng dẫn việc tổ chức thực hiện hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội, bảo đảm chất lượng, tiến độ; tập trung giám sát thực chất về nội dung, tránh hình thức, giám sát có trọng tâm, trọng điểm, trong đó tập trung giám sát một số nội dung theo chỉ đạo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội .
Ngoài ra, tiếp tục chủ động theo dõi, đánh giá, bám sát tình hình để tổ chức các phiên giải trình và các hoạt động giám sát khác phù hợp nhằm tăng cường giám sát về kinh tế vĩ mô, thị trường tài chính, tiền tệ, chứng khoán, bất động sản, trái phiếu doanh nghiệp, lĩnh vực ngân hàng; xem xét, làm rõ trách nhiệm, biện pháp xử lý đối với những vấn đề “nóng”, cấp bách nổi lên trong thực tiễn. Đổi mới phương thức tổ chức các phiên giải trình theo hướng tăng cường kết hợp giữa họp trực tiếp và kết nối trực tuyến, ban hành kết luận cụ thể, rõ ràng sau phiên giải trình và giám sát chặt chẽ việc thực hiện kết luận này. Thực hiện nghiêm các quy định của Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hướng dẫn về hoạt động giải trình tại phiên họp Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội sau khi được ban hành;..../.