Tham dự phiên họp có: Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường, Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam Lại Xuân Môn, cùng đại diện một số bộ, ngành có liên quan.
Báo cáo về tình hình thực hiện chính sách, pháp luật đối với cá nhân, tổ chức khai thác, nuôi trồng, chế biến hải sản trong phát triển kinh tế biển gắn với đảm bảo quốc phòng, an ninh, Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường cho biết, trong giai đoạn 2011- 2016, các cấp, các ngành từ Trung ương đến địa phương đã triển khai kịp thời nhiều chính sách để phát triển khai thác, nuôi trồng, chế biến hải sản, như: chính sách hỗ trợ vay vốn tín dụng để đóng mới tàu cá khai thác xa bờ; chính sách hỗ trợ chi phí nhiên liệu; chính sách hỗ trợ bảo hiểm; chính sách hỗ trợ giảm tổn thất sau thu hoạch; chính sách hộ trợ thiết bị thông tin, giám sát của tàu cá trên biển… Nhờ đó, đội tàu đánh bắt xa bờ đã phát triển nhanh, mở rộng quy mô nuôi trồng thủy hải sản, tăng nhanh sản lượng; cơ sở hạ tầng được quan tâm đầu tư xây dựng. Tính đến ngày 31/12/2016, tổng tàu cá trên toàn quốc có khoảng 109.762 tàu cá, với cơ cấu theo hướng giảm dần tàu công suất nhỏ khai thác vùng biển ven bờ, tăng tàu công suất lớn vươn khơi xa. Hiện tại, cả nước đã đầu tư, xây dựng, nâng cấp và mở rộng 83 cảng cá, đáp ứng cho khoảng 82.000 tàu cá cập cảng, với lượng hàng thủy sản đạt khoảng 1,6 triệu tấn… Về diện tích nuôi trồng thủy sản, tính đến năm 2016 cả nước có 1,3 triệu ha, sản lượng đạt khoảng 3 triệu tấn, với 2.422 cơ sở sản xuất tôm giống nước lợ, 466 cơ sở sản xuất giống cá tra, cá rô phi… Cũng trong giai đoạn 2011- 2016, chế biến, tiêu thụ, xuất khẩu thủy sản tiếp tục phát triển mạnh mẽ, không ngừng tăng nhanh và đã có bước phát triển về số lượng cũng như chất lượng; bảo đảm tiêu thụ gần hết sản phẩm khai thác, nuôi trồng, bảo đảm điều kiện ngư dân yên tâm bám biểm. Giá trị xuất khẩu thủy sản giai đoạn 2011- 2016 giá trị xuất khẩu thủy sản đạt 40,34 tỷ USD, trung bình đạt 6,7 tỷ/năm…
Về xây dựng khu kinh tế quốc phòng trên biển đảo; lực lượng vũ trang tham gia phát triển kinh tế biển gắn với bảo đảm quốc phòng, an ninh thời gian qua cũng đã được triển khai quyết liệt, góp phần quan trọng trong phát triển kinh tế biển và nâng cao năng lực thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng của các đơn vị và doanh nghiệp. Việc xây dựng các lực lượng trên biển và phối hợp thực hiện chức năng, nhiệm vụ của các lực lượng trên biển đều thực hiện tốt, bảo đảm điều kiện cho các hoạt động tuần tra, kiểm tra, kiểm soát giữ gìn an ninh, trật tự trên biển, khu vực cảng biển…
Tuy nhiên, Báo cáo của Chính phủ cũng chỉ rõ, thực tế việc triển khai thực hiện chính sách, pháp luật đối với cá nhân, tổ chức khai thác, nuôi trồng, chế biến hải sản trong phát triển kinh tế biển gắn với bảo đảm quốc phòng, an ninh ở một số địa phương còn thiếu tính thống nhất, đồng bộ, chưa sát với tình hình thực tế. Công tác quản lý, giám sát, kiểm tra của chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng còn bộc lộ nhiều sơ hở. Việc tái tạo nguồn lợi thủy sản tại nhiều địa phương chưa được quan tâm đúng mức, chưa được thực hiện định kỳ và thường xuyên...
Để ngành thủy sản tiếp tục phát triển trong thời gian tới, phát huy được vai trò trong nền kinh tế quốc gia, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường kiến nghị, Quốc hội sớm thông qua đề nghị xây dựng Dự án Luật Cảnh sát biển Việt Nam trong Chương trình xây dựng Luật, Pháp lệnh năm 2018; xem xét, sớm thông qua Dự án Luật Thủy sản Chính phủ đã trình Quốc hội tháng 3/2017; đẩy mạnh thực hiện quyền giám sát tối cao đối với các dự án, nhiệm vụ liên quan đến quốc phòng, an ninh trong các lĩnh vực; ưu tiên các nguồn lực để thực hiện các chính sách hỗ trợ đối với cá nhân, tổ chức khai thác, nuôi trồng, chế biến hải sản trong phát triển kinh tế biển gắn với bảo đảm quốc phòng, an ninh…
Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Võ Trọng Việt phát biểu tại phiên họp Ảnh: Đình Nam
Thảo luận tại buổi làm việc nhiều đại biểu nhận định, mặc dù nước ta có các vùng biển và thềm lục địa rộng lớn, chứa đựng nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú, đa dạng nhưng ngành thủy, hải sản vẫn gặp nhiều khó khăn; điều kiện vật chất để khai thác, nuôi trồng thủy, hải sản còn nghèo nàn; đào tạo lao động nghề biển còn chưa được chú trọng… Theo các đại biểu, để khắc phục những khó khăn này, trong thời gian tới, chúng ta cần phải đầu tư đúng mức cho phát triển kinh tế biển vì đây không chỉ là là nhiệm vụ kinh tế, mà còn là nhiệm vụ quốc phòng, an ninh. Bên cạnh việc đẩy mạnh phát triển sản lượng thủy, hải sản theo hướng chuyên nghiệp, các đại biểu đề nghị Chính phủ cũng cần đưa ra những giải pháp cụ thể để khuyến khích hoạt động khai thác xa bờ, nâng cao năng lực bám biển của ngư dân nhằm đảm bảo phát triển kinh tế biển gắn liền với bảo vệ chủ quyền biển, đảo quốc gia
Phát biểu tại buổi làm việc, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Võ Trọng Việt đánh giá cao nỗ lực của Chính phủ trong việc ban hành và thực hiện các chính sách pháp luật nhằm phát triển ngành thủy sản gắn với bảo đảm quốc phòng, an ninh trong thời gian qua. Tuy nhiên, qua giám sát ở một số địa phương, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh cho rằng, hiện nay tính đa dạng sinh học biển và nguồn lợi thủy hải sản đang ngày càng giảm sút; nguồn lợi thủy sản vùng biển ven bờ và nước ngọt bị khai thác quá giới hạn cho phép; đánh bắt xa bờ mặc dù đã đẩy mạnh nhưng vẫn còn rất thấp; dịch vụ nghề cá nhỏ lẻ, chưa phát triển tương xứng với tiềm năng; vẫn còn tình trạng tàu cá vi phạm các quy định về khai thác thủy sản…
Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Võ Trọng Việt đề nghị trong thời gian tới, để phát triển kinh tế biển thực sự gắn chặt với nhiệm vụ bảo vệ quốc phòng, an ninh quốc gia, cả nước cần phải tập trung đẩy mạnh tăng sản sản lượng thủy sản dựa trên việc tăng sản lượng nuôi trồng ở quy mô phù hợp; tăng cường khuyến khích, đầu tư cho ngư dân khai thác xa bờ, viễn dương trên cơ sở xây dựng đội tàu hiện đại, phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế, gắn khai thác với dịch vụ hậu cần trên biển đảo. Đồng thời, đổi mới công tác khuyến ngư theo hướng xã hội hóa, áp dụng công nghệ mới vào sản xuất, đặc biệt là công nghệ sinh học, nhằm tăng năng suất, sản lượng và chất lượng sản phẩm; bên cạnh đó hình thành các Trung tâm dịch vụ hậu cần nghề cá ở khu vực biển đảo, gắn kết hoạt động bảo tồn với du lịch và các ngành kinh tế khác để khai thác lợi thế tiềm năng, bảo vệ môi trường, nguồn lợi và đặc biệt góp phần bảo vệ an ninh quốc phòng vùng biển đảo của tổ quốc.