UBTVQH CHO Ý KIẾN VỀ BÁO CÁO CỦA CHÍNH PHỦ ĐÁNH GIÁ TỔNG THỂ VIỆC THỰC HIỆN NGHỊ QUYẾT 66/2013/QH13 NHẰM TIẾP TỤC TRIỂN KHAI HIỆU QUẢ CHỦ TRƯƠNG XÂY DỰNG ĐƯỜNG HỒ CHÍ MINH

Toàn cảnh Phiên họp

Dự án đường Hồ Chí Minh vẫn chưa hoàn thành nối thông toàn tuyến theo yêu cầu của Nghị quyết 66/2013/QH13

Báo cáo tại Phiên họp, Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Duy Lâm cho biết, Dự án đường Hồ Chí Minh là Dự án quan trọng quốc gia (gọi là Dự án), được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư theo Nghị quyết số 38/2004/QH11 năm 2004. Dự án có điểm đầu tại Pác Bó (Cao Bằng), điểm cuối tại Đất Mũi (Cà Mau), dài 3.183 km, tuyến chính dài 2.499 km, nhánh phía tây dài 684 km; đi qua 28 tỉnh, thành phố. Dự án dự định sẽ thông tuyến vào năm 2010. Tuy nhiên, để phù hợp với nguồn lực và thực tế triển khai, năm 2013, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 66/2013/QH13 để điều chỉnh một số nội dung và giải pháp nhằm tiếp tục thực hiện có hiệu quả chủ trương đầu tư xây dựng đường Hồ Chí Minh.

Theo Bộ giao thông Vận tải, việc tiếp tục đầu tư hoàn chỉnh đường Hồ Chí Minh theo quy hoạch mạng lưới đường bộ Việt Nam thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 cũng là mục tiêu hết sức quan trọng để khai thác tiềm năng, phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh, hỗ trợ xóa đói, giảm nghèo khu vực phía Tây; căn cứ nhu cầu vận tải và điều kiện nguồn lực của quốc gia để phân kỳ đầu tư đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng an ninh khu vực, Chính phủ xác định các nhiệm vụ và giải pháp cơ bản để hoàn thành các mục tiêu trên.

Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Duy Lâm báo cáo tại Phiên họp

Đồng thời, Bộ giao thông Vận tải kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các Ủy ban của Quốc hội và các Đoàn đại biểu Quốc hội tiếp tục quan tâm, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát để kịp thời tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai Dự án. Để đến năm 2025 hoàn thành đầu tư các đoạn Chợ Chu - Ngã ba Trung Sơn và Rạch Sỏi - Bến Nhất, Gò Quao - Vĩnh Thuận nhằm nối thông tuyến đường Hồ Chí Minh, đề nghị cho phép sớm sử dụng nguồn vốn dự phòng chung kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025  để đầu tư 02 dự án này; Chuyển đổi hình thức đầu tư các dự án trong giai đoạn tiếp theo thuộc đoạn Đoan Hùng - Chợ Bến sang hình thức đầu tư công; Giao Chính phủ triển khai cụ thể các dự án trong giai đoạn sau năm 2020 theo quy hoạch, phù hợp nhu cầu vận tải, khả năng cân đối nguồn lực và hiệu quả đầu tư.

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy cho biết, Dự án đường Hồ Chí Minh là Dự án quan trọng quốc gia được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư theo Nghị quyết số 38/2004/QH11 năm 2004. Dự án dự định sẽ thông tuyến vào năm 2010. Tuy nhiên, để phù hợp với nguồn lực và thực tế triển khai, năm 2013, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 66/2013/QH13 để điều chỉnh một số nội dung và giải pháp nhằm tiếp tục thực hiện có hiệu quả chủ trương đầu tư xây dựng đường Hồ Chí Minh. Đây là các nghị quyết của Quốc hội về tuyến đường được mang tên Chủ tịch Hồ Chí Minh, tuyến đường có ý nghĩa hết sức quan trọng về chính trị, kinh tế - xã hội, góp phần làm nên thắng lợi của cuộc chiến tranh chống Mỹ cứu nước, gắn liền với lịch sử xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.

Qua quá trình giám sát, Ủy ban Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường nhận thấy Chính phủ đã tích cực chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương có liên quan nỗ lực tổ chức triển khai thực hiện Nghị quyết. Công trình đường Hồ Chí Minh đã từng bước phát huy hiệu quả, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng và an ninh, góp phần xóa đói, giảm nghèo. Tuy nhiên, cho đến nay, theo Báo cáo của Chính phủ, Dự án vẫn chưa hoàn thành nối thông toàn tuyến theo yêu cầu của Nghị quyết. Tính đến thời điểm hiện tại, để nối thông toàn tuyến đường Hồ Chí Minh còn lại 171 km của 03 đoạn: Chợ Chu - Ngã ba Trung Sơn; Đoan Hùng - Chợ Bến và Rạch Sỏi - Bến Nhất - Gò Quao - Vĩnh Thuận chưa bố trí vốn để triển khai thực hiện.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy trình bày báo cáo thẩm tra

Chủ nhiệm Ủy ban Lê Quang Huy cũng cho biết, theo quy định tại khoản 5 Điều 2 của Nghị quyết, cơ cấu nguồn vốn và dự toán từng dự án thành phần do Chính phủ thẩm định, phê duyệt và báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội theo kế hoạch năm. Tuy nhiên, qua giám sát Ủy ban thấy rằng, nhiệm vụ này chưa được thực hiện đầy đủ và cụ thể. Ngoài ra, Báo cáo của Chính phủ chưa nêu bật được: cơ sở xác định tổng nhu cầu vốn đầu tư để nối thông toàn tuyến, trong khi Nghị quyết của Quốc hội không quy định tổng mức đầu tư của toàn bộ Dự án; việc tuân thủ các nguyên tắc theo quy định của Luật Đầu tư công và các Nghị quyết của Quốc hội .

Về kiến nghị giao Chính phủ triển khai cụ thể các dự án trong giai đoạn sau năm 2020 tùy theo nhu cầu vận tải và khả năng cân đối nguồn lực, Ủy ban chỉ ra rằng, dự kiến tổng nhu cầu vốn đầu tư trong giai đoạn này là rất lớn trong khi mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp giai đoạn này chưa được xác định rõ ràng cụ thể, cần được tiếp tục nghiên cứu, xem xét. Hơn nữa, kiến nghị này chưa phù hợp với khoản 5 Điều 3 Nghị quyết số 66/2013/QH13. Theo đó, Chính phủ có trách nhiệm “dự toán tổng mức đầu tư và kế hoạch triển khai Dự án giai đoạn sau năm 2020 để báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định”.

Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cũng đề nghị Chính phủ xem xét, cân đối nguồn lực, bố trí nguồn vốn thích hợp và quyết tâm chỉ đạo hoàn thành các dự án thành phần còn lại trong giai đoạn 2021-2025, trong đó đề nghị Chính phủ bố trí đủ và kịp thời nguồn vốn để hoàn thành 03 dự án đoạn Chợ Chu - Ngã Ba Trung Sơn, Cổ Tiết - Chợ Bến và Rạch Sỏi - Bến Nhất - Gò Quao - Vĩnh Thuận. Đồng thời, chỉ đạo rà soát, hoàn thiện và phê duyệt các quy hoạch có liên quan. Tiếp tục đầu tư nâng cấp đường Hồ Chí Minh theo quy mô tại Quy hoạch mạng lưới đường bộ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1454/QĐ-TTg ngày 01/9/2021.

Cần đề xuất mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp cụ thể để quyết tâm hoàn thành thông toàn tuyến đường Hồ Chí Minh

Thảo luận tại Phiên họp, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá đây là tuyến đường được mang tên Chủ tịch Hồ Chí Minh, tuyến đường có ý nghĩa hết sức quan trọng về chính trị, kinh tế - xã hội, gắn liền với lịch sử xây dựng, bảo vệ Tổ quốc. Chính phủ đã tích cực chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương có liên quan nỗ lực tổ chức triển khai thực hiện Nghị quyết. Công trình đường Hồ Chí Minh đã từng bước phát huy hiệu quả, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng và an ninh, góp phần xóa đói, giảm nghèo. Tuy nhiên, Dự án vẫn chưa hoàn thành nối thông toàn tuyến từ Pác Bó (Cao Bằng) đến Đất Mũi (Cà Mau) theo yêu cầu của Nghị quyết. Do đó, cần đề xuất mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp cụ thể để tiếp tục thực hiện Dự án trong giai đoạn tiếp theo.

Đi vào nội dung cụ thể, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính và Ngân sách Nguyễn Phú Cường thống nhất cao với Báo cáo của Chính và Báo cáo thẩm tra. Đồng thời, để đảm bảo tiết kiệm và hiệu quả, cần khảo sát lại và báo cáo Quốc hội đối với các dự án thành phần tiếp theo. Đối với phân kỳ đầu tư sau năm 2020, một số đoạn đường Hồ Chí Minh được quy hoạch là đường cao tốc Bắc - Nam phía Tây; một số đoạn đi trùng cao tốc Bắc - Nam phía Đông, triển khai đầu tư một số đoạn theo giai đoạn phân kỳ; một số đoạn tuyến khác đã được đưa vào kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 – 2025… Do đó, cần rà soát để đảm bảo không bị chồng chéo, trùng lặp các dự án.

Phát biểu tại Phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Lê Tấn Tới chỉ rõ, Chính phủ cần tập trung vào những việc cụ thể cần làm để kết thúc dự án. Đặc biệt, sau 18 năm triển khai dự án, nhiều đoạn đường đã xuống cấp, nhất là đất nền yếu ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, do đó phải có kế hoạch trùng tu; khảo sát đặc điểm của từng vùng, đoạn đường để có kế hoạch triển khai cụ thể.

Tham gia ý kiến thảo luận, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho rằng cần tách bạch đối với các dự án đã quy hoạch là đường cao tốc Bắc - Nam phía Tây; một số đoạn đi trùng cao tốc Bắc - Nam phía Đông; chú trọng vào những đoạn chưa được đầu tư. Đồng thời, giai đoạn tiếp theo Chính phủ cần có báo cáo chi tiết, cụ thể hơn để Quốc hội chủ động trong công tác giám sát về phân kỳ đầu tư, hình thức đầu tư, vốn, tiến độ đảm bảo của các dự án thành phần còn lại.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải kết luận nội dung làm việc 

Kết luận nội dung làm việc, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ghi nhận nỗ lực của Chính phủ và các cơ quan, đơn vị có nhiều cố gắng trong việc đầu tư xây dựng đường Hồ Chí Minh, tuyến đường có ý nghĩa lịch sử hết sức quan trọng, to lớn liên quan đến việc phát triển kinh tế xã hội, an ninh quốc phòng. Việc cơ bản hoàn thành dự án đã đóng góp phần quan trọng vào yêu cầu phát triển của đất nước, nhất là khu vực miền núi phía Bắc, miền Trung, Tây Nguyên và đồng bằng Nam Bộ. Tuy nhiên, đề nghị Chính phủ rút kinh nghiệm trong việc triển khai thực hiện dự án, không đáp ứng tiến độ và yêu cầu theo Nghị quyết của Quốc hội vì đến nay vẫn chưa đạt được mục tiêu trồng toàn tuyến với quy mô tối thiểu hai làn xe; cần xem xét tổng thể các nguyên nhân chủ quan khách quan về trách nhiệm của địa phương, của Trung ương để đánh giá một cách toàn diện cho việc thực hiện dự án này.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cũng nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất trình Quốc hội xem xét, thảo luận và quyết định về Báo cáo tổng thể Nghị quyết của Quốc hội tại Kỳ họp thứ Ba. Đề nghị Chính phủ tiếp thu ý kiến thẩm tra và ý kiến tham gia của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để hoàn chỉnh báo cáo theo hướng chỉ thực hiện tiếp các đoạn, tuyến đang dở dang; tổng kết kết thúc dự án, thực hiện quyết toán dự án theo quy định; rà soát nhu cầu, hiệu quả đầu tư trong điều kiện có nhiều tuyến đường đã và đang triển khai, sự phù hợp quy hoạch giao thông và khả năng cân đối ngân sách, khả năng huy động nguồn lực của xã hội để thực hiện từng đoạn tuyến đáp ứng yêu cầu phát triển của từng thời kỳ; báo cáo cấp thẩm quyền quyết định theo từng đoạn tuyến.

Cổng Thông tin điện tử Quốc hội trân trọng giới thiệu một số hình ảnh: