Ủy ban Tư pháp họp Phiên toàn thể lần thứ 7
Báo cáo của Chánh án TANDTC về cơ bản phản ánh toàn diện các mặt công tác của các Tòa án
Thẩm tra Báo cáo công tác của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao (TANDTC) tại Phiên họp toàn thể lần thứ 7 của Ủy ban Tư pháp, đại diện Tiểu ban III, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Hoàng Văn Liên nêu rõ, các Tòa án thực hiện nhiệm vụ công tác năm nay trong bối cảnh: (1) Dịch bệnh Covid-19 trong một số thời gian có tác động tiêu cực đến công tác xét xử của Tòa án (2) Một số loại án tiếp tục tăng; (3) Tòa án phải thực hiện thêm nhiều nhiệm vụ mới được giao, như: Tổ chức phiên tòa trực tuyến; tổ chức các phiên họp để đưa người nghiện từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi đi cai nghiện bắt buộc; (4) Đây cũng là năm phải tổ chức xét xử nhiều vụ án lớn, nhiều vụ án thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo dõi chỉ đạo. Trước tình hình đó, các Tòa án đã triển khai nhiều giải pháp lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt để hoàn thành các chỉ tiêu Quốc hội giao.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Hoàng Văn Liên nhấn mạnh, Báo cáo của Chánh án TANDTC về cơ bản đã phản ánh toàn diện các mặt công tác của các Tòa án. Tiểu ban III cơ bản tán thành nội dung Báo cáo và đánh giá cao sự nỗ lực của các Tòa án để hoàn thành nhiệm vụ được giao, đặc biệt là kết quả nhiều mặt công tác năm nay cao hơn năm 2021 và vượt chỉ tiêu Quốc hội giao. Tuy nhiên, cũng còn có mặt công tác chưa được báo cáo rõ, như: (1) Việc thụ lý, giải quyết vụ việc yêu cầu tuyên bố phá sản; (2) Kết quả xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm… Do đó, đại diện Tiểu ban III của Ủy ban Tư pháp đề nghị TANDTC bổ sung các nội dung này vào Báo cáo trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 4 tới.
Đề cập đến công tác giải quyết, xét xử các loại án, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Hoàng Văn Liên cho biết, các Tòa án thụ lý 514.233 vụ việc, đã giải quyết 365.499 vụ việc, đạt 71,07%. Tỷ lệ án bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan của Tòa án là 0,88%, đạt yêu cầu của Quốc hội (không vượt quá 1,5%).
Việc xét xử các vụ án hình sự, kinh tế, tham nhũng, chức vụ bảo đảm nghiêm minh, nhất là những vụ án gây ra thiệt hại đặc biệt lớn
Về xét xử các vụ án hình sự, Tiểu ban III cơ bản tán thành với đánh giá của TANDTC về kết quả đạt được và nhận thấy: Năm 2022, các Tòa án triển khai nhiều giải pháp quyết liệt, đồng bộ, nên đã được giải quyết đạt 85,2% các vụ án hình sự, tăng 3,79%. Về cơ bản các vụ án được đưa ra xét xử đúng hạn luật định. Các hình phạt được áp dụng về cơ bản bảo đảm nghiêm minh, đúng pháp luật. Việc quyết định các bị cáo được hưởng án treo, cải tạo không giam giữ, áp dụng các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ được cân nhắc kỹ, chặt chẽ. Tranh tụng tại phiên tòa được bảo đảm thực chất. Đã tổ chức 6.627 phiên tòa rút kinh nghiệm để nâng cao chất lượng xét xử. Tỷ lệ trả hồ sơ để điều tra bổ sung được Viện kiểm sát chấp nhận đạt cao. Chưa phát hiện được trường hợp nào kết án oan người vô tội hoặc bỏ lọt tội phạm. Tỷ lệ án bị hủy do nguyên nhân chủ quan là 0,51% (giảm 0,02% so với cùng kỳ năm trước); bị sửa do nguyên nhân chủ quan là 0,21%, đáp ứng yêu cầu của Nghị quyết Quốc hội (thấp hơn 1,5%). Tiểu ban III nhận thấy, nhìn chung, công tác xét xử các vụ án hình sự đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận; chất lượng xét xử được bảo đảm tốt hơn.
Đối với các vụ án kinh tế, tham nhũng, chức vụ, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Hoàng Văn Liên cho biết, các Tòa án đã thụ lý 2.815 vụ với 6.636 bị cáo (trong đó có 498 vụ với 1.235 bị cáo phạm các tội về tham nhũng); đã xét xử sơ thẩm 2.055 vụ với 4.280 bị cáo. Các Tòa án đã áp dụng hình phạt nghiêm khắc đối với người chủ mưu, cầm đầu, lợi dụng chức vụ chiếm đoạt tài sản lớn của Nhà nước; chú trọng tịch thu tài sản do phạm tội mà có, áp dụng các biện pháp kê biên tài sản, các biện pháp tư pháp và các hình phạt bổ sung nhằm đảm bảo thu hồi tài sản của Nhà nước đã bị chiếm đoạt hoặc thiệt hại; tuyên thu hồi tiền, tài sản trong các vụ án kinh tế, tham nhũng với số tiền hơn 1.700 tỷ đồng và các tài sản khác. Các vụ án thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo được đưa ra xét xử kịp thời, đúng tiến độ. Việc xét xử các vụ án kinh tế, tham nhũng, chức vụ bảo đảm nghiêm minh, nhất là những vụ án gây ra thiệt hại đặc biệt lớn, được dư luận xã hội rất quan tâm.
Bên cạnh đó, các vụ án về xâm hại trẻ em, các vụ án về ma túy, nhìn chung đã được đưa ra xét xử kịp thời, áp dụng hình phạt nghiêm minh đối với người phạm tội.
Đại diện Tiểu ban III của Ủy ban Tư pháp, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Hoàng Văn Liên
Tuy nhiên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Hoàng Văn Liên cũng chỉ rõ, công tác xét xử các vụ án hình sự vẫn còn một số hạn chế: Tỷ lệ xét xử, giải quyết án hình sự chưa đạt chỉ tiêu của Quốc hội (trên 88%). Còn có một số trường hợp vi phạm về nghiệp vụ cần khắc phục, như: vi phạm về thời hạn gửi bản án cho Viện kiểm sát; áp dụng sai tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ ; vi phạm về thời hạn xét xử, áp dụng không đúng khung hình phạt; áp dụng án treo không đúng; xét xử sai tội danh đối với hành vi phạm tội…
Về công tác giải quyết, xét xử các vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại và lao động; giải quyết về phá sản, Tiểu ban III cơ bản tán thành với đánh giá của TANDTC về kết quả đạt được và nhận thấy: Các Tòa án quan tâm khắc phục có hiệu quả một số thiếu sót, tồn tại từ các năm trước. Tiến độ và chất lượng giải quyết án được nâng lên, nhất là các vụ án kinh doanh - thương mại. Tỷ lệ giải quyết các vụ việc dân sự đạt trên 68%; đã hạn chế đến mức thấp việc để án quá hạn luật định hoặc tạm đình chỉ giải quyết vụ án không đúng pháp luật; cơ bản khắc phục tình trạng hủy án nhiều lần không có căn cứ dẫn tới việc giải quyết vụ án kéo dài. Tỷ lệ hòa giải thành đạt cao. Tỷ lệ án bị hủy do nguyên nhân chủ quan 0,37%, sửa do nguyên nhân chủ quan 0,49%, đáp ứng yêu cầu của Quốc. Đã tổ chức 3.293 phiên tòa rút kinh nghiệm, góp phần nâng cao chất lượng xét xử ; giảm tình trạng án tuyên không rõ ràng, khó thi hành án .
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Hoàng Văn Liên nhận định, nhìn chung, công tác giải quyết các vụ việc dân sự đạt kết quả đáng ghi nhận; chất lượng xét xử được bảo đảm; quyền và lợi ích hợp pháp của các bên đương sự được bảo đảm tốt hơn.
Bên cạnh những kết quả đạt được, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Hoàng Văn Liên cho rằng, tỷ lệ giải quyết vụ việc dân sự chưa đạt chỉ tiêu của Quốc hội (trên 78%); còn 43 vụ việc dân sự quá hạn giải quyết do nguyên nhân chủ quan. Vẫn còn một số trường hợp thu thập, đánh giá chứng cứ chưa đầy đủ dẫn tới bản án, quyết định bị hủy, sửa. Một số trường hợp còn có vi phạm về nghiệp vụ cần khắc phục như: vi phạm về thời hạn chuyển giao bản án, quyết định, thông báo thụ lý vụ việc cho Viện kiểm sát cùng cấp; về chuyển hồ sơ vụ án cho Viện kiểm sát cùng cấp; về trả lại đơn khởi kiện, về nghị án…; về thu thập, đánh giá chứng cứ…
Do đó, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Hoàng Văn Liên đề nghị TANDTC báo cáo về việc giải quyết các yêu cầu tuyên bố phá sản doanh nghiệp, hợp tác xã.
Đề nghị TANDTC nâng cao chất lượng giải quyết các loại vụ án và giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm
Liên quan đến công tác giải quyết, xét xử án hành chính, Tiểu ban III của Ủy ban Tư pháp cơ bản tán thành với đánh giá của TANDTC về kết quả đạt được và nhận thấy: Các Tòa án đã có nhiều cố gắng trong việc giải quyết các vụ án hành chính, trong đó chú trọng thu thập tài liệu, chứng cứ và tổ chức đối thoại giữa các bên; do đó, tỷ lệ đối thoại thành (theo Luật Tố tụng hành chính) được 249 vụ, đạt 6,7% trên tổng số các vụ án hành chính đã giải quyết theo thủ tục sơ thẩm; không có vụ án hành chính nào quá thời hạn xét xử do nguyên nhân chủ quan; đã khắc phục cơ bản việc tuyên bản án không rõ, gây khó khăn cho công tác thi hành án. Các Tòa án đã ban hành 138 quyết định buộc thi hành bản án (tăng 42 quyết định so với cùng kỳ năm trước). Đây là cố gắng của các Tòa án, cần được ghi nhận.
Tuy nhiên, đại diện Tiểu ban III cho rằng, tỷ lệ giải quyết các vụ án hành chính mới đạt 49%, chưa đạt chỉ tiêu do Quốc hội giao (từ 60% trở lên). Tỷ lệ án bị hủy do nguyên nhân chủ quan là 3,08%, bị sửa do nguyên nhân chủ quan là 2,77%, chưa đạt yêu cầu của Quốc hội (không vượt quá 1,5%). Một số trường hợp còn có vi phạm về nghiệp vụ trong giải quyết án…
Về thi hành Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Hoàng Văn Liên nhận thấy, việc hòa giải thành, đối thoại thành góp phần giảm áp lực trong công tác xét xử; giúp cho vụ việc, khiếu kiện được giải quyết nhanh chóng, không phải xét xử, tiết kiệm thời gian, chi phí,…Tuy nhiên, còn một số lượng lớn các vụ việc dân sự và các khiếu kiện hành chính, các đương sự không đồng ý hòa giải, đối thoại. Do đó, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Hoàng Văn Liên đề nghị các Tòa án cần tiếp tục làm tốt hơn nữa việc vận động, tuyên truyền để các đương sự lựa chọn nhiều hơn phương thức hòa giải, đối thoại tại Tòa án nhân dân.
Về công tác giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm và xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm, Tiểu ban III nhận thấy, chất lượng trả lời đơn được bảo đảm tốt hơn, cơ bản đã khắc phục tình trạng trả lời không có căn cứ kháng nghị, nhưng sau đó lại kháng nghị do phát hiện có vi phạm nghiêm trọng. Tuy nhiên, đại diện Tiểu ban III của Ủy ban Tư pháp cho rằng, tỷ lệ giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm trong 10 tháng qua mới đạt 41,5%, chưa đạt chỉ tiêu Quốc hội giao (từ 60% trở lên), giảm so với cùng kỳ năm trước 1,3%. Do đó, đại diện Tiểu ban III đề nghị TANDTC bổ sung nội dung đánh giá về chất lượng kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm.
Trên cơ sở thẩm tra Báo cáo công tác của Chánh án TANDTC, đại diện Tiểu ban III, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Hoàng Văn Liên đề nghị TANDTC tập trung thực hiện các kiến nghị tại các Báo cáo thẩm tra của Uỷ ban Tư pháp về nâng cao chất lượng giải quyết các loại vụ án và giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm. Đồng thời đề nghị TANDTC tiếp tục có biện pháp đẩy mạnh giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm; giao chỉ tiêu công tác cho từng cán bộ; xác định trách nhiệm của cá nhân, tổ chức trong việc giải quyết đơn; bảo đảm hoàn thành chỉ tiêu giải quyết đơn do Quốc hội giao. Đề nghị Quốc hội, Chính phủ quan tâm, bố trí kinh phí để bảo đảm cho các Tòa án tổ chức phiên tòa trực tuyến có hiệu quả./.