TỔNG THUẬT CHIỀU 09/11: QUỐC HỘI THẢO LUẬN VỀ DỰ ÁN LUẬT PHÒNG THỦ DÂN SỰ
Toàn cảnh phiên họp
Không chồng chéo phạm vi với các Luật hiện hành
Phát biểu giải trình ý kiến của các đại biểu Quốc hội tại phiên thảo luận về Dự án Luật Phòng thủ dân sự, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phan Văn Giang cảm ơn những ý kiến tâm huyết, trách nhiệm của các đại biểu Quốc hội. Cơ quan soạn thảo sẽ tiếp thu tối đa, hoàn thiện dự án Luật, đảm bảo tính thống nhất của hệ thống pháp luật, đáp ứng cao nhất yêu cầu phòng thủ dân sự.
Giải trình ý kiến của các đại biểu Quốc hội về phạm vi điều chỉnh của dự án Luật, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng cho biết, Dự thảo Luật Phòng thủ dân sự đã có sự phân định về phạm vi điều chỉnh đảm bảo không chồng chéo với phạm vi điều chỉnh của các luật hiện hành.
Thứ nhất, dự thảo Luật Phòng thủ dân sự chỉ điều chỉnh về phòng ngừa, ứng phó, khắc phục đối với thảm họa và sự cố có nguy cơ dẫn đến thảm họa. Việc phòng ngừa, ứng phó, khắc phục đối với sự cố, những loại hình thiên tai, dịch bệnh thông thường thực hiện theo quy định của luật hiện hành (Luật Phòng, chống thiên tai, Luật Đê điều, Luật Phòng cháy và chữa cháy, Luật Phòng chống bệnh truyền nhiễm, Luật Thú y, Luật Bảo vệ và kiểm dịch thực vật, Luật Bảo vệ môi trường, Luật Hóa chất, Luật Năng lượng nguyên tử,…).
Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phan Văn Giang phát biểu giải trình
Theo Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, các luật hiện hành đã điều chỉnh hoạt động phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả sự cố, thiên tai, thảm họa, dịch bệnh theo từng lĩnh vực cụ thể. Tuy nhiên, khi các sự cố, thiên tai, dịch bệnh có tính chất nghiêm trọng, có tính thảm họa, vượt quá khả năng của lực lượng chuyên trách, cần sự vào cuộc quyết liệt của chính quyền, của lực lượng vũ trang và của đông đảo người dân thì cần thiết triển khai các biện pháp quy định tại dự thảo Luật Phòng thủ dân sự. Thực tiễn cho thấy trong các tình huống thảm họa, dù ở bất kỳ lĩnh vực nào thì cơ chế chỉ huy, điều hành từ Trung ương đến địa phương và việc áp dụng các biện pháp ứng phó trên phạm vi rộng đều có nét tương đồng nên cần được luật hóa để thực hiện thống nhất, chính vì vậy Luật Phòng thủ dân sự điều chỉnh vấn đề này.
Thứ hai, dự thảo Luật Phòng thủ dân sự là thể chế hóa Nghị quyết số 22-NQ/TW ngày 30/8/2022 của Bộ Chính trị về phòng thủ dân sự đến năm 2030 và những năm tiếp theo. Quán triệt quan điểm phòng thủ dân sự phải từ sớm, từ xa, từ trước khi xảy ra sự cố, thảm họa, dự thảo Luật có quy định về hoạt động phòng thủ dân sự trước khi xảy ra sự cố, thảm họa. Đây là các quy định có tính nguyên tắc và chung cho các loại hình sự cố, thiên tai, dịch bệnh. Đồng thời, dự thảo Luật bổ sung vấn đề mới là hoạt động phòng thủ dân sự trên các vùng biển Việt Nam không thuộc phạm vi quản lý của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh (khoản 4 Điều 24).
Thứ ba, để tạo cơ sở cho việc triển khai các biện pháp phòng thủ dân sự phù hợp với mức độ thảm họa, sự cố, bảo đảm không chồng chéo với luật chuyên ngành thì dự thảo Luật Phòng thủ dân sự đã quy định cụ thể tiêu chí đánh giá mức độ rủi ro của sự cố (Điều 6) và các cấp độ phòng thủ dân sự (Điều 21), cũng như các biện pháp trong từng cấp độ phòng thủ dân sự (các Điều 25, 26, 27, 28, 30).
Bộ trưởng Bộ Quốc phòng nhấn mạnh, phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật Phòng thủ dân sự không chồng chéo với phạm vi điều chỉnh của các luật hiện hành; đồng thời, bảo đảm tính liên kết chặt chẽ với các luật khác liên quan đến phòng thủ dân sự, tạo thành cơ chế đồng bộ, thống nhất trong phòng thủ dân sự.
Quy định rõ về phân loại cấp độ thảm họa, sự cố
Đối với nội dung quy định về phân loại cấp độ thảm họa, sự cố, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng cho biết, hiện nay, một số văn bản quy phạm pháp luật đã quy định cách thức, tiêu chí phân loại, đánh giá mức độ rủi ro do các loại hình thiên tai, dịch bệnh, sự cố, như: Rủi ro thiên tai được phân loại theo cường độ, nguy cơ và phạm vi thiệt hại; sự cố môi trường biển quy định 3 cấp độ sự cố: Cấp cơ sở, cấp khu vực và cấp quốc gia; sự cố bức xạ, sự cố hạt nhân chia thành 5 nhóm tình huống có thể xảy ra và quy định 7 mức sự cố để thông báo trên phương tiện thông tin đại chúng khi xảy ra sự cố hạt nhân; bệnh truyền nhiễm phân loại theo 3 nhóm A, B, C; sự cố hóa chất quy định 02 loại: Sự cố hóa chất nói chung và sự cố hóa chất nghiêm trọng; sự cố hóa chất độc quy định 03 cấp: Cấp cơ sở, cấp tỉnh, cấp quốc gia; tai nạn giao thông đường sắt phân thành 4 loại: Tai nạn giao thông đường sắt ít nghiêm trọng, nghiêm trọng, rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng.
Ngoài ra, một số văn bản quy phạm pháp luật không quy định về mức độ rủi ro của sự cố, như: Luật Lâm nghiệp chỉ quy định “cháy rừng trên diện rộng”; Luật Đê điều chỉ quy định sự cố đê điều mà không quy định cấp độ.
Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phan Văn Giang
Theo Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, dự thảo Luật Phòng thủ dân sự quy định tiêu chí đánh giá mức độ rủi ro của thảm họa, sự cố gồm: Phạm vi ảnh hưởng, khả năng lan rộng của thảm hoạ, sự cố; Đặc điểm địa lý tự nhiên, kinh tế - xã hội của địa bàn chịu ảnh hưởng của thảm họa, sự cố; Diễn biến, khả năng gây thiệt hại và thiệt hại của thảm họa, sự cố; Khả năng ứng phó với thảm họa, sự cố của chính quyền địa phương và lực lượng tham gia phòng thủ dân sự.
Bộ trưởng Phan Văn Giang nêu rõ, dự thảo Luật Phòng thủ dân sự bổ sung tiêu chí “Khả năng ứng phó với thảm họa, sự cố của chính quyền địa phương và lực lượng tham gia phòng thủ dân sự” thể hiện năng lực ứng phó của chủ thể (chính quyền, lực lượng chức năng, nhân dân) và trang bị, phương tiện phòng thủ dân sự. Đây là tiêu chí hết sức quan trọng và cần thiết để xác định mức độ rủi ro, thiệt hại mà các luật khác chưa quy định. Ví dụ: Cùng chịu ảnh hưởng của bão có cấp độ như nhau, nhưng điều kiện tự nhiên, khả năng ứng phó của địa phương khác nhau thì hậu quả thiệt hại do cơn bão khác nhau đối với từng địa phương.
Bộ trưởng Bộ Quốc phòng nhấn mạnh, dự thảo Luật đã thể hiện mối quan hệ chặt chẽ giữa đánh giá cấp độ sự cố trong luật chuyên ngành với đánh giá mức độ rủi ro của thảm họa, sự cố tại dự thảo Luật làm căn cứ để xác định cấp độ phòng thủ dân sự.
Đối với nội dung về Quỹ phòng thủ dân sự, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng cho rằng, việc thành lập Quỹ phòng thủ dân sự là cần thiết để hỗ trợ cho các hoạt động cứu trợ khẩn cấp về củng cố, sửa chữa các công trình hạ tầng cơ sở của Nhà nước và Nhân dân, công trình phòng thủ, lương thực, thực phẩm, nước uống, thuốc chữa bệnh và các nhu cầu cấp thiết khác do hậu quả của thảm họa, sự cố.
Dự thảo Luật quy định: Quỹ Phòng thủ dân sự được thành lập ở Trung ương và địa phương cấp tỉnh; nguồn tài chính của quỹ phòng thủ dân sự được hình thành trên cơ sở hỗ trợ, đóng góp tự nguyện của tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước; điều tiết từ các quỹ ngoài ngân sách có liên quan đến thảm họa, sự cố. Ví dụ, trong phòng, chống dịch Covid-19, khi cần huy động kinh phí để mua số lượng lớn vắc-xin bảo đảm cấp bách cho phòng, chống dịch thì Quỹ phòng, chống bệnh truyền nhiễm chưa đáp ứng kịp thời, trong khi một số quỹ khác thuộc lĩnh vực phòng thủ dân sự có khả năng đáp ứng nhưng do vướng về cơ chế nên không thể chi cho công tác phòng chống dịch Covid-19. Vì vậy, rất cần thiết phải thành lập Quỹ Phòng thủ dân sự.
Bộ trưởng Bộ Quốc phòng nêu rõ, Dự thảo Luật quy định điều tiết từ các quỹ ngoài ngân sách có liên quan đến phòng thủ dân sự là phù hợp, bảo đảm linh hoạt, đáp ứng yêu cầu cấp thiết trong khắc phục hậu quả thảm họa, sự cố.