THƯỜNG TRỰC ỦY BAN PHÁP LUẬT THẨM TRA SƠ BỘ DỰ THẢO NGHỊ QUYẾT VỀ LẤY PHIẾU TÍN NHIỆM, BỎ PHIẾU TÍN NHIỆM TẠI QUỐC HỘI, HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN
Dự thảo Nghị quyết đã thể chế Quy định số 96-QĐ/TW ngày 02/02/2023 của Bộ Chính trị về việc lấy phiếu tín nhiệm đối với chức danh, chức vụ lãnh đạo, quản lý trong hệ thống chính trị thay thế cho Quy định số 262-QĐ/TW. So với Quy định số 262-QĐ/TW, điểm mới quan trọng nhất, đó là hệ quả pháp lý của việc lấy phiếu tín nhiệm. Nội dung chủ yếu của Nghị quyết bao gồm: Phạm vi điều chỉnh; mục đích, yêu cầu, nguyên tắc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm; căn cứ đánh giá mức độ tín nhiệm; trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân; thời hạn và thời điểm tổ chức lấy phiếu tín nhiệm; quy trình, thủ tục lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm; hệ quả đối với người được lấy phiếu tín nhiệm; các trường hợp bỏ phiếu tín nhiệm; phiếu sử dụng trong lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm và việc xác định phiếu hợp lệ; kết quả lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm.
Về những điểm mới của dự thảo Nghị quyết, dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung các trường hợp không lấy phiếu tín nhiệm; thể chế các nội dung của Quy định số 96-QĐ/TW về hệ quả của việc lấy phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, Hội đồng nhân dân bầu hoặc phê chuẩn; bổ sung các quy định về nguyên tắc và căn cứ lấy phiếu tín nhiệm, việc công khai kết quả lấy phiếu tín nhiệm trên các phương tiện thông tin đại chúng.
Hội thảo "Nghị quyết về việc lấy phiếu tín nhệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, Hội đồng nhân dân bầu hoặc phê chuẩn – những vấn đề cần hoàn thiện"
Tại các hội thảo cho ý kiến về dự thảo Nghị quyết này, các đại biểu tán thành cao với việc sửa đổi Nghị quyết về việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, Hội đồng nhân dân bầu hoặc phê chuẩn để cụ thể hóa Quy định số 96-QĐ/TW ngày 2/2/2023 của Bộ Chính trị về việc lấy phiếu tín nhiệm đối với chức danh, chức vụ lãnh đạo, quản lý trong hệ thống chính trị. Đồng thời, khắc phục một số hạn chế, bất cập trong quy định và thực tiễn thực hiện, cũng như để bảo đảm thống nhất với quy định của Luật Tổ chức Quốc hội và Luật Tổ chức chính quyền địa phương...
Bên cạnh đó, các đại biểu cũng đã tập trung thảo luận, góp ý kiến cụ thể về: Phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng; Căn cứ đánh giá mức độ tín nhiệm đối với người được lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm;Trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức cá nhân trong việc lấy phiếu tín nhiệm; Các trường hợp bỏ phiếu tín nhiệm; Quy trình bỏ phiếu tín nhiệm;...
Để hoàn thiện Dự thảo Nghị quyết, các ý kiến lưu ý, cần bảo đảm tính kế thừa, tính hợp hiến, hợp pháp và tính thống nhất đồng bộ trong các văn bản về việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm; khắc phục những hạn chế, vướng mắc trong thực tiễn thi hành Nghị quyết số 85/2014/QH13 tập trung sửa đổi, bổ sung những điều, khoản chưa phù hợp. Ngoài ra, phải rà soát các quy định của Hướng dẫn số 321/HD-UBTVQH14 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về tổ chức lấy phiếu tín nhiệm tại Hội đồng nhân dân các cấp đã được kiểm nghiệm trong thực tiễn lấy phiếu tín nhiệm là đúng, hợp lý để bổ sung vào Nghị quyết.
Thảo luận tại phiên họp thẩm tra dự thảo Nghị quyết này, các đại biểu cơ bản nhất trí với sự cần thiết sửa đổi Nghị quyết số 85/2014/QH13 với những lý do như đã thể hiện tại dự thảo Tờ trình; đồng thời đề nghị Ban soạn thảo khẩn trương hoàn thiện hồ sơ theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật để phục vụ Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định việc trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 5 (tháng 5/2023), trong đó lưu ý việc tổng hợp, tiếp thu, giải trình ý kiến góp ý của Chính phủ và các cơ quan, tổ chức có liên quan, sớm có tài liệu để Ủy ban Pháp luật thẩm tra chính thức theo quy định.
Các đại biểu cũng nhất trí với việc trình Quốc hội xem xét, thông qua dự thảo Nghị quyết tại Kỳ họp thứ 5 theo trình tự, thủ tục rút gọn nhằm bảo đảm việc tổ chức lấy phiếu tín nhiệm tại Quốc hội, Hội đồng nhân dân theo quy định mới sẽ được thực hiện tại kỳ họp cuối năm 2023, đáp ứng yêu cầu tại Quy định số 96-QĐ/TW. Do đó, thống nhất đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, bổ sung dự thảo Nghị quyết này vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023 theo quy định tại Điều 58 của Nội quy kỳ họp Quốc hội.
Ủy ban Pháp luật thẩm tra dự thảo Nghị quyết
Ngoài ra, các đại biểu cũng cơ bản tán thành với việc xác định tên gọi của Nghị quyết là “Nghị quyết về việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm tại Quốc hội, Hội đồng nhân dân” để bảo đảm phù hợp với phạm vi các chức danh được lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm.
Cùng với việc sửa đổi tên gọi của Nghị quyết, có ý kiến đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, xác định cụ thể phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng của Nghị quyết này trong trường hợp bổ sung chức danh Chủ tịch Ủy ban nhân dân quận, phường ở những nơi thực hiện mô hình chính quyền đô thị vào đối tượng được lấy phiếu tín nhiệm tại Hội đồng nhân dân thành phố hoặc Hội đồng nhân dân quận, thị xã để có cách thể hiện cho phù hợp. có thể nghiên cứu thêm phương án lồng ghép, tích hợp phạm vi đối tượng được Quốc hội, Hội đồng nhân dân lấy phiếu tín nhiệm vào trong dự thảo Nghị quyết này.
Tại các Điều 10, 15 và 18 dự thảo Nghị quyết quy định về hệ quả đối với người được lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm theo hướng: Người được lấy phiếu tín nhiệm có quá nửa đến dưới 2/3 tổng số đại biểu đánh giá tín nhiệm thấp hoặc người được bỏ phiếu tín nhiệm có quá nửa tổng số đại biểu đánh giá không tín nhiệm thì có thể xin từ chức; nhưng đối với trường hợp người được lấy phiếu tín nhiệm có từ 2/3 tổng số đại biểu trở lên đánh giá tín nhiệm thấp thì dự thảo Nghị quyết lại không quy định về việc xin từ chức.
Để quán triệt và cụ thể hóa yêu cầu của Quy định số 96-QĐ/TW, Thường trực Ủy ban Pháp luật đề nghị nghiên cứu, chỉnh lý quy định về cách thức và thời điểm xử lý trong trường hợp người được lấy phiếu đạt tín nhiệm thấp. Trong đó, cần thống nhất nguyên tắc có cho người được lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm quyền xin từ chức trước khi tiến hành các quy trình tiếp theo hay không.