NGHIÊN CỨU, THẨM TRA VỀ VIỆC RÚT BẢO HIỂM XÃ HỘI 1 LẦN
BỔ SUNG TRỢ CẤP HƯU TRÍ XÃ HỘI: CẦN NGHIÊN CỨU SỬA ĐỔI LUẬT NGƯỜI CAO TUỔI
Thực hiện Phiên họp thứ 26, Ủy ban Thường vụ Quốc hội vừa cho ý kiến (lần 2) về dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi). Tại Phiên họp, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã bày tỏ sự quan tâm đến các nội dung như: Quy định rút bảo hiểm xã hội 1 lần; Hội đồng quản lý quỹ; bảo hiểm gia đình, bảo hiểm bắt buộc trong lĩnh vực việc làm…
Phiên họp thứ 26 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến (lần 2) về dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi).
Giải trình, làm rõ hơn về những nội dung trên, Bộ trưởng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung khẳng định: Một trong những nội dung quan trọng trong dự án Luật Bảo hiểm Xã hội (sửa đổi) là về quy định rút bảo hiểm xã hội 1 lần. Về nội dung này, Chính phủ đề xuất hai phương án. Phương án 1, quy định việc hưởng bảo hiểm xã hội 1 lần đối với hai nhóm người lao động khác nhau. Nhóm thứ nhất là người lao động đã tham gia bảo hiểm xã hội trước khi Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi có hiệu lực, sau 12 tháng nghỉ việc, có nhu cầu thì được nhận bảo hiểm xã hội 1 lần.
Nhóm thứ hai là người lao động bắt đầu tham gia bảo hiểm xã hội từ ngày Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi có hiệu lực (dự kiến 1/7/2025) trở đi thì không được nhận bảo hiểm xã hội 1 lần. Các trường hợp ngoại trừ vẫn được rút bảo hiểm là: người đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ năm đóng để hưởng lương hưu; người ra nước ngoài để định cư hoặc bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng theo quy định tại Điều 60 Luật Bảo hiểm xã hội hiện hành.
Phương án 2 được thiết kế là sau 12 tháng không thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, không tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện và có thời gian đóng bảo hiểm xã hội chưa đủ 20 năm mà người lao động có yêu cầu thì được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng bảo hiểm xã hội còn lại được bảo lưu để người lao động tiếp tục tham gia và hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội.
Bộ trưởng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung.
Bộ trưởng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung cho rằng, rút bảo hiểm xã hội 1 lần là vấn đề hệ trọng, chấm dứt ngay lập tức có thể gây dư luận xã hội, đặc biệt với người dân đang được hưởng quyền lợi theo Nghị quyết 93. Nguyên tắc sửa Luật Bảo hiểm xã hội là để làm tốt hơn, đảm bảo tốt hơn quyền lợi cho người tham gia, từ đó thu hút, khuyến khích người lao động bước vào hệ thống an sinh, mở rộng diện bao phủ bảo hiểm xã hội.
Về Hội đồng quản lý quỹ bảo hiểm xã hội, Bộ trưởng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung cho biết, trước đây trong Tờ trình của Chính phủ về Hội đồng quản lý quỹ thì có 2 phương án. Sau khi tiếp thu ý kiến Thường vụ và trao đổi với Bộ Tài chính, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội tiếp thu theo phương án Chủ tịch Hội đồng quỹ tiếp tục là đồng chí Bộ trưởng Bộ Tài chính theo phân công của Chính phủ. Như thế phù hợp hơn và cũng thuận lợi hơn trong quá trình quản lý, điều hành. Còn những vấn đề lớn sau khi Hội đồng họp mà thuộc thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ thì báo cáo Thủ tướng Chính phủ và Chính phủ theo quy định.
Đối với bảo hiểm gia đình, Bộ trưởng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung cho rằng, hiện nay chúng ta đang tham gia 8/9 loại hình bảo hiểm. Bảo hiểm gia đình là tập trung chủ yếu hỗ trợ trẻ em và người già. Sau khi xem xét và trao đổi với Bộ Tài chính, trong Tờ trình cũng đã nêu rõ phương án của mình. Chính phủ bàn ở thời điểm này nếu đưa thêm chính sách này sẽ phát sinh thêm rất nhiều nội dung liên quan, đặc biệt là vấn đề về tài chính, ngân sách. Trong khi đó, chúng ta chưa thực hiện chính sách này, nhưng trên thực tiễn những vấn đề liên quan đến trẻ em, gia đình thì cũng đã có những chính sách khác để bao phủ.
Đối với vấn đề người tham gia bảo hiểm bắt buộc trong lĩnh vực việc làm, trong cơ chế, thị trường hiện nay, Bộ trưởng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung khẳng định, việc làm là rất năng động, linh hoạt. Nếu như quy định cứng tất cả các đối tượng phải do Quốc hội xem xét, quyết định nhưng trong quá trình thực tiễn phát sinh các hộ kinh doanh cá thể nhưng phải chờ Quốc hội sửa luật thì rất khó khăn. Do đó, để linh hoạt hơn, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội đề nghị ngoài những đối tượng mà Quốc hội quy định cụ thể thì khi phát sinh những đối tượng khác mà thấy có tính khả thi, đề nghị Quốc hội có thể đưa ra một điều hoặc một khoản nào đó giao quyền này cho Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định trên cơ sở đề xuất của Chính phủ. Ví dụ như khi sửa một luật nào đó, phát sinh những đối tượng mới thì giao cho Thường vụ Quốc hội nhưng Thường vụ sẽ xem xét trên cơ sở đề xuất của Chính phủ.
Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh.
Liên quan đến bảo hiểm xã hội 1 lần (điểm đ khoản 1 Điều 70 và điểm đ khoản 1 Điều 102 của dự thảo Luật), Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh khẳng định: Thường trực Ủy ban Xã hội thấy rằng, tại Báo cáo số 1888, Thường trực Ủy ban Xã hội đã nêu 05 loại ý kiến về vấn đề này.
Tại Phiên họp thứ 25, Chủ tịch Quốc hội đã chỉ đạo “nghiên cứu tích hợp, sử dụng những mặt tốt nhất của 2 phương án và các ý kiến của Thường trực Ủy ban Xã hội này để ra một phương án tối ưu”. Có ý kiến đề nghị kết hợp hai phương án Chính phủ trình thành 01 phương án thống nhất và nghiên cứu nên có lộ trình giảm phần trăm mức hưởng khi nhận bảo hiểm xã hội một lần (tương tự như vấn đề tăng tuổi nghỉ hưu) để vừa tuyên truyền, vừa áp dụng chính sách tín dụng ưu đãi để giữ chân người tham gia bảo hiểm xã hội. Nếu thực hiện ngay và giảm mức hưởng xuống 50% sẽ có thể gây ra phản ứng chính sách; Báo cáo số 442 và Tờ trình số 457, Chính phủ vẫn đưa ra hai phương án, không có sự thay đổi. Chính vì vậy, trong Báo cáo thẩm tra số 1984/BC-UBXH15, Ủy ban Xã hội tiếp tục nêu lại toàn bộ các ý kiến về nội dung này để Chính phủ tiếp tục nghiên cứu, xem xét.
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh, Thường trực Ủy ban cho rằng, đây là vấn đề phức tạp, nhạy cảm, có ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động và vấn đề an sinh xã hội lâu dài, tác động nhất định đến tâm lý xã hội, người lao động. Do đó, cần phải tiếp tục đánh giá tác động, cân nhắc kỹ lưỡng, bao quát đối với nội dung sửa đổi, bổ sung quy định về hưởng bảo hiểm xã hội một lần, tham vấn công chúng rộng rãi hơn về các phương án dự kiến sửa đổi, bổ sung. Bên cạnh đó, cần hết sức lưu ý quan tâm việc tăng cường hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật về bảo hiểm xã hội, đặc biệt là quy định về bảo hiểm xã hội một lần, để thống nhất nhận thức về mục tiêu của chính sách, đó là khi có việc làm thì người lao động và người sử dụng lao động có trách nhiệm hằng tháng trích một phần tiền lương, thu nhập (người lao động 8%, người sử dụng lao động 14%) để đóng vào quỹ bảo hiểm hưu trí để khi đến tuổi nghỉ hưu hoặc suy giảm khả năng lao động thì người lao động được hưởng lương hưu hằng tháng (rút từ tiền của người lao động, người sử dụng lao động đã đóng và tích lũy).
Thường trực Ủy ban Xã hội cho rằng, phải “chặt chẽ hơn trong quy định hưởng chế độ bảo hiểm xã hội một lần” như Nghị quyết số 28 đã xác định, hướng tới việc hạn chế tối đa việc người lao động hưởng bảo hiểm xã hội một lần thì mới có thể thực hiện được mục tiêu mở rộng độ bao phủ của chính sách bảo hiểm xã hội, bảo đảm an sinh xã hội lâu dài cho người dân sau độ tuổi lao động./.