Được sự đồng ý của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Diễn đàn Kinh tế - Xã hội Việt Nam năm 2023 lựa chọn xác định chủ đề “Tăng cường năng lực nội sinh, kiến tạo động lực cho tăng trưởng và phát triển bền vững". Tham gia đóng góp tham luận tại diễn đàn, TS.Bùi Sỹ Lợi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội khóa XII, XIII và XIV bày tỏ quan tâm đến vấn đề hoàn thiện chính sách bảo hiểm xã hội, ổn định việc làm, bảo đảm an sinh xã hội.
Theo đó, TS.Bùi Sỹ Lợi cho biết, trong quá trình hội nhập Luật BHXH phải bảo đảm phù hợp với các công ước và điều ước Quốc tế mà Việt Nam ký kết. Tuy nhiên, vẫn chưa có chế độ trợ cấp gia đình, trẻ em là một trong 9 chế độ BHXH tối thiểu quốc gia cần cung cấp. Nếu qui định chế độ trợ cấp trẻ em sẽ đóng một vai trò quan trọng trong khuyến khích người lao động tham gia BHXH. Bảo đảm xây dựng hệ thống hưu trí đa tầng có liên kết chặt chẽ là cơ sở để xây dựng một hệ thống hưu trí toàn dân và đầy đủ, bền vững về tài chính trong xu hướng già hóa dân số. Trên cơ sở bảo đảm nguyên tắc đóng - hưởng nhưng phải tính đến quá trình chia sẻ và phân phối lại vì BHXH là trụ cột cơ bản của an sinh xã hội.
TS.Bùi Sỹ Lợi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội khóa XII, XIII và XIV
Bên cạnh đó, cần hiết kế luật bảo đảm thống nhất quản lý chung cho cả lương hưu BHXH, trợ cấp hưu trí xã hội và hưu trí bổ sung, đồng thời, tuân thủ các nguyên tắc của tiêu chuẩn lao động quốc tế nhằm đạt được mục tiêu dài hạn là bảo đảm an sinh xã hội cho tất cả mọi người. Điều này sẽ giúp hình thành ba lớp đảm bảo thu nhập cho người già gồm trợ cấp xã hội từ ngân sách, hưu trí cơ bản từ quỹ bảo hiểm xã hội theo nguyên tắc đóng - hưởng và hưu trí bổ sung theo tài khoản cá nhân.
Hưu trí bổ sung nằm cùng một hệ thống với bảo hiểm xã hội do nhà nước quản lý là cách nhiều nước vẫn thực hiện; điều quan trọng là làm rõ số tiền đóng góp được đầu tư như thế nào, kiểm soát rủi ro, cam kết lợi nhuận ra sao. Khi thấy có lợi và an toàn doanh nghiệp, người lao động sẽ tham gia. Để làm được điều này số tiền đóng góp vào quỹ hưu trí bổ sung cần tách bạch kênh đầu tư với quỹ bảo hiểm xã hội.
Phải bảo đảm cân bằng quỹ, đầu tư quỹ an toàn, hiệu quả, chi phí quản lý phù hợp; Chi phí quản lý BHXH tính trên % số thu hoặc % số thu cộng (+) số chi, bản chất là một. Vì đều trên cơ sở tính toán quỹ tiền lương theo chế độ trên tổng biên chế được giao. Đây là vấn đề rất cần cân nhắc trong sửa đổi lần này vừa đảm bảo quỹ tiền lương cho CB, CC, VC, NLĐ tương đồng với các ngành cùng nhóm như: thuế, hải quan.. vì thực chất tiền lương ngành BHXH được trích từ chi phí quản lý. Cơ chế tài chính của cơ quan BHXH dựa trên cơ sở tinh giản biên chế, giảm đầu mối và tiết kiệm nâng cao năng lực quản lý Nhà nước, các quỹ trích lập công khai, minh bạch, theo dõi, hạch toán độc lập. Cần có giải pháp tính toán đầu tư quỹ hiệu quả hơn, cụ thể nên dành một phần quỹ kết dư đầu tư thí điểm các công trình quan trọng quốc gia do QH và CP xem xét quyết định trên cơ sở hiệu quả và không thể rủi ro.
Cùng với đó, cần nâng cao năng lực, hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước và phát triển hệ thống thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội tinh gọn, chuyên nghiệp, hiện đại, tin cậy và minh bạch phải dựa trên nền tảng công nghệ số, kết nối cơ sở dữ liệu quốc gia và kết nối các qui trình của chính phủ với mục tiêu nhằm thực hiện BHXH số, cải cách thủ tục hành chính, tạo sự hấp dẫn và tin cậy của người dân. Tăng cường sự kết nối dữ liệu quốc gia trên cơ sở cập nhập số liệu người lao động tính đủ 15 tuổi trở lên có tham gia lao động có thu nhập đều thuộc đối tượng tham gia BHXH; để giảm thiểu thủ tục hành chính có thể tích hợp việc đóng thuế và BHXH thành khoản thanh toán duy nhất; phương pháp này cũng bao gồm các chính sách khuyến khích tài chính và đăng ký BHXH có thể được kết hợp với quy trình đăng ký kinh doanh.
Dự thảo Luật BHXH cần xây dựng đồng bộ trên nền tảng cơ sở hạ tầng Công nghệ thông tin của ngành BHXH (VSSID) đã được đầu tư và áp dụng hiệu quả trên thực tế, từ đó làm chủ công nghệ khai thác tối đa lợi ích, kết nối, chia sẻ Phát triển công nghệ thông tin và BHXH số, xem xét quy định phù hợp hoặc có lộ trình thực hiện để tránh phải sửa luật. Cần làm rõ nhiệm vụ, quyền hạn chỉ đạo, giám sát hoạt động cơ quan BHXH của Hội đồng quản lý và cơ cấu của bộ phận tham mưu giúp việc. Thiết kế các điều luật phải cụ thể, đơn giản dễ hiểu tránh cách hiểu khác nhau. Bảo đảm kỹ thuật văn bản luật và hạn chế giao CP và các bộ ngành hướng dẫn.