GÓP Ý DỰ THẢO BÁO CÁO TỔNG HỢP ĐỀ TÀI KHOA HỌC “PHÁP LUẬT VỀ ĐIỆN ẢNH VIỆT NAM – THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP”

Toàn cảnh Hội thảo

Tham dự hội thảo có: TS.Hoàng Thị Hoa nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội, TS. Ngô Tự Nam nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật, PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, đại diện Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Thông tin và truyền thông, các chuyên gia trong lĩnh vực điện ảnh,…

Phát biểu khai mạc hội thảo TS.Lê Hải Đường, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp cho biết, việc nghiên cứu để đánh giá một cách khách quan, khoa học và toàn diện về thực trạng pháp luật về điện ảnh Việt Nam để đưa ra các kiến nghị giải pháp hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật về điện ảnh là cấp thiết.

Nhấn mạnh đây là lĩnh vực quan trọng, nhận được sự quan tâm đặc biệt, nội dung nghiên cứu không chỉ có ý nghĩa lý luận mà còn có tính thực tiễn cao, Phó Viện trưởng đề nghị các đại biểu tham dự hội thảo tập trung thảo luận, trao đổi sâu kỹ những vấn đề chưa rõ; giúp Ban Chủ nhiệm đề tài hoàn thiện báo cáo tổng hợp đảm bảo nội dung cô đọng, đưa ra những nhận định, kết luận thiết thực trong hoàn thiện chính sách pháp luật.

Phục vụ thiết thực cho sửa đổi Luật Điện ảnh

Báo cáo tóm tắt kết quả nghiên cứu của Đề tài, Phó Vụ trưởng Vụ Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Thị Sáu cho biết, đề tài nhằm phục vụ thiết thực cho sửa đổi Luật Điện ảnh. Bên cạnh đó, xây dựng, hiện thực hóa một công trình nghiên cứu mang tính hệ thống và chuyên sâu, đáp ứng các yêu cầu khách quan và khoa học trong khảo sát, phân tích, khái quá hóa, hệ thống hóa vấn đề về thực trạng và giải pháp đối với pháp luật về điện ảnh Việt Nam.

Phó Vụ trưởng Vụ Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Thị Sáu đại diện Ban Chủ nhiệm đề tài trình bày dự thảo Báo cáo tóm tắt 

Nội dung nghiên cứu của Đề tài bao gồm: Những vấn đề lý luận chung về chính sách, pháp luật về điện ảnh; Kinh nghiệm trong xây dựng pháp luật về điện ảnh ở một số nước trong khu vực và trên thế giới; Hệ thống chính sách, pháp luật về điện ảnh và những bất cập trong các quy định hiện hành; Thực trạng thực thi pháp luật về quản lý  nhà nước về điện ảnh ở Việt Nam và giải pháp hoàn thiện; Thực trạng thực thi pháp luật về hoạt động điện ảnh ở Việt Nam và giải pháp hoàn thiện; Vấn đề bảo hộ quyền tác giả trong lĩnh vực điện ảnh; Định hướng phát triển điện ảnh Việt Nam trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế gắn với giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc; Vấn đề xã hội hóa và thu hút nguồn lực trong lĩnh vực điện ảnh; Đề xuất giải pháp hoàn thiện chính sách, pháp luật để thúc đẩy nền điện ảnh Việt Nam phát triển.

Phó Vụ trưởng Vụ Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Thị Sáu cũng cho biết, từ kết quả nghiên cứu của Đề tài, nhóm tác giả đưa ra 12 kết luận cụ thể:

(1) Hội nghị văn hóa toàn quốc 2021 (24/11/2021) đã đặt ra kỳ vọng văn hóa ghi dấu mốc mới. Việc hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, trong đó có sửa đổi Luật Điện ảnh, chính là nằm trong nhiệm vụ hoàn thiện chính sách, pháp luật về điện ảnh nói riêng và hoàn thiện thể chế về văn hóa điện ảnh nói chung.

(2) Luật Điện ảnh là thể chế hóa quan điểm, đường lối của Đảng. Nhu cầu thể chế hóa các quan điểm, đường lối của Đảng về phát triển điện ảnh trong tình hình hiện nay là hết sức cần thiết, đặc biệt là xây dựng và sớm thông qua Luật Điện ảnh (sửa đổi) bảo đảm thực sự phù hợp với thực tiễn, có tính khả thi cao, trên tinh thần vừa là công cụ quản lý nhà nước vừa là cơ sở pháp lý để thúc đẩy hoạt động điện ảnh phát triển.

(3) Việc sửa đổi Luật Điện ảnh cần đạt các mục đích sau: Cần nhìn nhận điện ảnh dưới góc độ vừa là ngành nghệ thuật sáng tạo, vừa là ngành kinh tế, đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước; Cần đặt ngành công nghiệp điện ảnh trong tổng hòa mối quan hệ với nhiều ngành nghề khác (du lịch, vui chơi giải trí, thời trang,…) và tạo hành lang pháp lý để phát triển công nghiệp điện ảnh Việt Nam trong môi trường công nghệ số, tiên tiến, hội nhập quốc tế; Luật cần bao quát toàn diện các vấn đề liên quan đến điện ảnh, không chỉ sản xuất, phát hành, phổ biến phim, mà cần đề cập thêm: phim trường, rạp chiếu phim; tổ chức, cá nhân tham gia các hoạt động dịch vụ hỗ trợ sản xuất phim ; nghiên cứu khoa học về phim…; Luật cần quy định cụ thể các nội dung đã được kiểm chứng trong thực tiễn, có tính ổn định cao; Các chính sách đề xuất mới phải được đánh giá kỹ lưỡng, bảo đảm phù hợp, đồng bộ, khả thi;….

(4) Nhà nước cần phải có chính sách đầu tư cho điện ảnh thích đáng và phù hợp, từ đó tăng cường khả năng kích cầu, phát huy tối đa trách nhiệm thực thi chính sác - pháp luật điện ảnh, năng lực quản lý nhà nước về điện ảnh và khả năng, tài năng sáng tạo tác phẩm đỉnh cao của các nghệ sĩ điện ảnh. Nhà nước phải tài trợ đúng mức cho điện ảnh để làm những bộ phim có giá trị cao về nội dung và nghệ thuật; không đặt mục đích thương mại, nhưng có thể mang lại những giá trị nhân văn, những tìm tòi thể nghiệm vì sự phát triển của điện ảnh nước nhà.

(5) Chiến lược và Quy hoạch phát triển điện ảnh đã cụ thể hóa được từng bước đi cho ngành điện ảnh trong sáng tác, sản xuất, phát hành và phổ biến phim, phát triển nguồn nhân lực, đầu tư chuyển đổi công nghệ kỹ thuật, đầu tư tài chính, hợp tác quốc tế, xã hội hóa hoạt động điện ảnh… theo hướng “củng cố và phát triển nền điện ảnh Việt Nam hiện đại và mang đậm bản sắc dân tộc; hiện đại hoá công nghiệp điện ảnh”…

(6) Khẳng định nhu cầu cấp thiết và khách quan của việc sửa đổi Luật Điện ảnh. Việc xây dựng Luật Điện ảnh (sửa đổi) với những thay đổi căn bản, cập nhật và mang tính dự báo cho những bước tiến về công nghệ và thị hiếu thẩm mỹ trong thời gian tới, là yêu cầu cấp thiết đối với nền điện ảnh Việt Nam hiện nay.

(8) Việc nghiên cứu, học tập, tham khảo kinh nghiệm xây dựng pháp luật về điện ảnh của một số quốc gia trong khu vực và thế giới là một nhiệm vụ có ý nghĩa quan trọng.

(9) Năm 2016, Chính phủ đã ban hành Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030, trong đó công nghiệp điện ảnh được xác định như một ngành mũi nhọn. Trên tinh thần đó, việc xây dựng nền công nghiệp điện ảnh Việt Nam là phù hợp với xu thế phát triển trên thế giới, không ai có thể đi ngược lại quy luật. Muốn phát triển công nghiệp điện ảnh Việt, phải đổi mới quan niệm - từ nhà quản lý đến nhà làm phim - rằng điện ảnh không chỉ là ngành nghệ thuật, phim không chỉ là tác phẩm mà còn là hàng hóa đặc biệt, sản phẩm của sáng tạo và công nghệ, đem lại giá trị tinh thần và giải trí cho công chúng đồng thời có khả năng thu lợi để tái sản xuất và phát triển. Trên con đường xây dựng nền công nghiệp điện ảnh Việt Nam, cần sự đổi mới đồng bộ từ tư duy đến hành động và sự đồng lòng của các cấp, các ngành và những người làm điện ảnh.

(10) Những năm gần đây, việc xã hội hóa điện ảnh phát triển mạnh, nhiều thành phần kinh tế, xã hội tham gia hoạt động điện ảnh. Việc tổ chức các sự kiện điện ảnh như liên hoan phim quốc gia và quốc tế, liên hoan phim chuyên ngành, ngày phim Việt Nam ở nước ngoài cũng đã thu hút nguồn lực xã hội hóa. Việc xã hội hóa cũng giúp cơ quan quản lý nhà nước giảm tải, tập trung vào nhiệm vụ quản lý, hơn là phải lo tổ chức liên hoan phim định kỳ.

(11) Trong điều kiện Việt Nam phát triển kinh tế tri thức và xu thế hội nhập quốc tế hiện nay, việc thực thi bảo vệ quyền tác giả, quyền liên quan nói chung, quyền tác giả đối với tác phẩm điện ảnh nói riêng đóng vai trò rất quan trọng nhằm đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho các tác giả, khuyến khích đầu tư sáng tạo, cân bằng lợi ích của tác giả, người khai thác sử dụng và công chúng hưởng thụ. Làm tốt công tác bảo vệ quyền tác giả, quyền liên quan sẽ góp phần bảo đảm việc phát triển công nghiệp văn hóa, góp phần thúc đẩy quá trình hợp tác và hội nhập kinh tế quốc tế, thu hút các nhà đầu tư, sáng tạo trong nước và quốc tế.

(12) Xuất phát từ thực tiễn, đề nghị sửa đổi Luật Điện ảnh lần này cần quy định Bộ VHTTDL cấp phép cho các tổ chức có chuyên môn, năng lực được phép tổ chức và hợp tác tổ chức và giám sát việc tổ chức các sự kiện điện ảnh tuân thủ quy định của Luật Điện ảnh và các luật có liên quan. Mặt khác, cần luật hóa việc gắn kết điện ảnh và du lịch nhằm tăng cường sự phối hợp giữa hai ngành kinh tế, tạo điều kiện hỗ trợ lẫn nhau cùng phát triển, qua đó thu hút sự quan tâm của quốc tế, góp phần quan trọng quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam, nâng cao vị thế, thương hiệu của điện ảnh Việt Nam.

Một số kết quả của Đề tài được thể hiện ở Luật Điện ảnh (sửa đổi) qua các bản Dự thảo

Cho ý kiến về dự thảo Báo cáo tổng hợp, đa số ý kiến đại biểu đánh giá cao nỗ lực, quá trình nghiên cứu kỹ lưỡng, công phu của Ban Chủ nhiệm Đề tài “Pháp luật về điện ảnh Việt Nam – Thực trạng và giải pháp”. Các ý kiến phát biểu cho rằng, đề tài đã hệ thống và đánh giá được thực trạng pháp luật và thực thi pháp luật về điện ảnh ở Việt Nam và đề xuất một số giải pháp, kiến nghị cụ thể, đóng góp thiết thực vào việc sửa đổi Luật Điện ảnh cũng như gợi mở nhiều vấn đề trong thực tiễn hoạt động điện ảnh của nước ta, tổng hợp nhiều kinh nghiệm phát triển điện ảnh và xây dựng pháp luật về điện ảnh ở một số nowcs trong khu vực và trên thế giới. Đề tài cũng đưa ra một số giải pháp mới, có thể nghiên cứu để tiếp tục đưa vào hoàn thiện dự thảo Luật Điện ảnh sửa đổi như việc đổi mới công tác phổ biến phim và một số chính sách cần thiết để phát triển điện ảnh. Với diện nghiên cứu rất rộng và chuyên sâu, đề tài là một tài liệu tham khảo có giá trị cho những nhà quản lý, làm chính sách và nghiên cứu, giảng dạy.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục cho ý kiến tại hội thảo

Phát biểu tại hội thảo, PGS.TS Bùi Hoài Sơn nhấn mạnh, đề tài có ý nghĩa thực tiễn trong bối cảnh Quốc hội xem xét thông qua Luật Điện ảnh (sửa đổi), một số nội dung nghiên cứu được chuyển tải thành chất liệu trong quá trình xây dựng dự án Luật Điện ảnh (sửa đổi),… Tuy nhiên, để hoàn thiện dự thảo báo cáo tổng hợp của đề tài, Ban Chủ nhiệm cần lưu ý, bổ sung khái niệm pháp luật về điện ảnh, làm rõ hơn mạch liên kết giữa các chương, đảm bảo tính logic;… Ngoài ra, các giải pháp kiến nghị đưa ra đều phải xuất phát từ đánh giá thực trạng.

Theo TS.Trần Thị Thanh Lan, Phó Vụ trưởng Vụ Văn hóa – Văn nghệ, Ban Tuyên giáo Trung ương, đề tài có giá trị khoa học và thực tiễn, phục vụ thiết thực cho công tác sửa đổi Luật Điện ảnh; Hệ thống các vấn đề có tính lý luận và thực tiễn trong việc thực thi pháp luật về điện ảnh Việt Nam và kinh nghiệm quốc tế. Các phương pháp nghiên cứu cụ thẻ mà nhóm nghiên cứu sử dụng như phương pháp lịch sử, hệ thống, so sách, thống kê, phỏng vấn và các thao tác tiếp cận, khai thác văn bản như tổng hợp, phân tích,… là thích hợp để xử lý các vấn đề đặt ra của đề tài.

Góp ý cụ thể vào dự thảo báo cáo, TS.Trần Thị Thanh Lan cho rằng, dự thảo báo cáo cần thể hiện đầy đủ thông tin hơn nữa về tổng thể đề tài. Nội dung nghiên cứu là những nội dung cơ bản nhưng cũng chưa thể hiện được hết các nội dung mà đề tài đã triển khai, hoặc có nội dung triển khai chưa thể hiện được rõ nét. Ngoài ra, hệ thống pháp luật, chính sách điều chỉnh lĩnh vực điện ảnh cần được hệ thống đầy đủ hơn, không chỉ những quy định pháp luật trực tiếp đến điện ảnh, không chỉ là hệ thống chính sách của riêng điện ảnh.

TS.Trần Thị Thanh Lan cũng lưu ý, một số vấn đề trong kiến nghị đã có trong dự thảo cần hệ thống, đưa vào kiến nghị những vấn đề còn tiếp tục nghiên cứu, trao đổi, những vấn đề luật mới có thể khó giải quyết được triệt để trong thực tiễn hoạt động điện ảnh.

Cũng tại hội thảo, một số ý kiến đại biểu đề nghị Ban Chủ nhiệm đề tài rà soát lại dự thảo báo cáo tránh các lỗi kỹ thuật về hình thức, nội dung; làm rõ các mô hình quản lý, chính sách khuyến khích phát triển điện ảnh độc đáo trong quá trình nghiên cứu kinh nghiệm từ các quốc gia; khi đánh gái thực trạng pháp luật và thực thi pháp luật quản lý nhà nước về điện ảnh cần sắp xếp rõ các phần đánh giá thành công, tồn tại, từ đó xác định những vấn đề đặt ra cần sửa đổi, bổ sung cho dự thảo Luật mới; làm rõ vai trò của đối tượng sáng tạo; …

 TS.Lê Hải Đường, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp phát biểu tại hội thảo

Kết luận hội thảo, TS.Lê Hải Đường, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp ghi nhận và đánh giá cao các ý kiến phát biểu thảo luận. Để hoàn thiện báo cáo tổng hợp đề tài khoa học cấp Bộ “pháp luật về điện ảnh Việt Nam – thực trạng và giải pháp”, Phó Viện trưởng đề nghị, Ban Chủ nhiệm đề tài khẩn trương tổng hợp, nghiên cứu đầy đủ các ý kiến góp ý.

Đánh giá cao đề tài khoa học có tính thực tiễn cao, một số kết luận của nhóm nghiên cứu có đóng góp xác thực trong quá trình sửa đổi Luật Điện ảnh, Phó Viện trưởng lưu ý, Ban Chủ nhiệm đề tài rà soát kỹ lưỡng về mặt bố cục, cấu trúc thể hiện, đảm bảo đúng quy định; nội dung cơ bản phải bám sát theo đề cương đã được phê duyệt, tập trung đánh giá những vấn đề mới, đóng góp trực tiếp vào kiến nghị nội dung sửa đổi Luật Điện ảnh; kết luận đưa ra phải trên cơ sở có lập luận đầy đủ, số liệu chứng minh cũng lý giải rõ ràng,…/.

*** Cổng Thông tin điện tử Quốc hội trân trọng giới thiệu một số hình ảnh tại hội thảo:

Hội thảo khoa học Góp ý dự thảo báo cáo tổng hợp đề tài ”pháp luật về điện ảnh Việt Nam – thực trạng và giải pháp” được theo hình thức trực tuyến

kết hợp với trực tiếp tại Hà Nội

TS.Lê Hải Đường, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp đề nghị Ban Chủ nhiệm đề tài rà soát kỹ lưỡng về mặt bố cục, cấu trúc thể hiện phải đảm bảo đúng quy định; nội dung cơ bản phải bám sát theo đề cương đã được phê duyệt, tập trung đánh giá những vấn đề mới, đóng góp trực tiếp vào kiến nghị nội dung sửa đổi Luật Điện ảnh; kết luận đưa ra phải trên cơ sở có lập luận đầy đủ, số liệu chứng minh cũng lý giải rõ ràng,..

Các đại biểu tham dự hội thảo và đóng góp nhiều ý kiến sâu sắc, trách nhiệm vào dự thảo Báo cáo tổng hợp của Đề tài nghiên cứu cấp Bộ ”pháp luật về điện ảnh Việt Nam – thực trạng và giải pháp” 

TS.Trần Thị Thanh Lan, Phó Vụ trưởng Vụ Văn hóa – Văn nghệ, Ban Tuyên giáo Trung ương, đề tài có giá trị khoa học và thực tiễn, phục vụ thiết thực cho công tác sửa đổi Luật Điện ảnh; Hệ thống các vấn đề có tính lý luận và thực tiễn trong việc thực thi pháp luật về điện ảnh Việt Nam và kinh nghiệm quốc tế. Các phương pháp nghiên cứu cụ thẻ mà nhóm nghiên cứu sử dụng như phương pháp lịch sử, hệ thống, so sách, thống kê, phỏng vấn và các thao tác tiếp cận, khai thác văn bản như tổng hợp, phân tích,… là thích hợp để xử lý các vấn đề đặt ra của đề tài.

TS.Ngô Tự Nam nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật đánh giá việc lựa chọn nội dung nghiên cứu và giá trị thực tiễn của đề tài. Theo TS Ngô Tự Nam nhiều nội dung nghiên cứu, kết luận của đề tài đã được sử dụng, chuyển hóa trong quá trình xây dựng dự án Luật Điện ảnh (sửa đổi). Tuy nhiên, dự thảo báo cáo cần tiếp tục hoàn thiện, đảm bảo cô đọng, kiến nghị có trọng tâm hơn,...

Ông Nguyễn Tuấn Linh, Luật sư Công ty Luật Baker McKenzie Việt Nam kiến nghị, bổ sung thêm một nội dung mới là "Pháp luật điện ảnh và những thách thức từ công nghệ mới"; cần có sự kết nối giữa phần giải thích về "điện ảnh" và phần lý luận về "chính sách và pháp luật",...

Bà Nguyễn Thị Hồng Ngát, nguyên Giám đốc Hãng phim truyện Việt Nam cơ bản đồng tình với nhiều nội dung trọng tâm tại dự thảo báo cáo, tuy nhiên dự thảo cũng cần lưu ý có đánh giá kỹ lưỡng, sâu sắc hơn về thực trạng phim truyện Việt Nam, kiến nghị Nhà nước phải tài trợ đúng mức cho điện ảnh để làm những bộ phim có giá trị cao về nội dung và nghệ thuật, chú trọng đến đối tượng sáng tác,...