.jpg)
Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường tổ chức hội nghị thẩm tra sơ bộ Đề án Bảo đảm an ninh nguồn nước và an toàn đập, hồ chứa nước nước giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045
Vấn đề an ninh nguồn nước và an toàn hồ đập là một trong những nội dung quan trọng, liên quan đến phát triển bền vững và ổn định chính trị, đến chủ quyền quốc gia. Cùng với quá trình phát triển kinh tế - xã hội, quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa, sự gia tăng của dân số và nhu cầu sử dụng nước phục vụ sản xuất, đời sống ngày càng tăng nhanh, trong khi việc sử dụng, quản lý nguồn nước và xử lý ô nhiễm chưa được xử lý tốt. Điều này đặt ra cho Việt Nam những thách thức không nhỏ, cần có tư duy, tầm nhìn và hành động đem lại hiệu quả trong bảo đảm an ninh nguồn nước và an toàn hồ đập.
Trước tính cấp thiết của vấn đề, năm 2020, Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa XIV đã giao Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường chủ trì, phối hợp với các Bộ ngành tổ chức giám sát về vấn đề này để có đánh giá đúng tình hình về an ninh nguồn nước và an toàn hồ đập, từ đó có các kiến nghị, giải pháp tới Trung ương, Quốc hội, Chính phủ, các bộ ngành và địa phương gắn với việc xây dựng định hướng chiến lược phát triển đất nước, phát triển kinh tế- xã hội đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045.
Tại Kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XIV, các đại biểu Quốc hội đã xem clip báo cáo kết quả giải trình về “An ninh nguồn nước phục vụ sản xuất, sinh hoạt và quản lý an toàn hồ, đập” và lồng ghép nội dung này vào phần thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội trong phiên thảo luận toàn thể tại hội trường.
Qua thảo luận, các đại biểu đã chỉ rõ các yếu tố chủ yếu tác động đến an ninh nguồn nước của Việt Nam như sự phụ thuộc vào nguồn nước các sông từ nước ngoài; nguồn nước phân bố không đều theo thời gian và không gian; phân chia nguồn nước còn bất cập; hạ tầng ngành nước xuống cấp trầm trọng, năng lực chưa đáp ứng nhu cầu; áp lực từ phát triển kinh tế, đô thị hóa, gia tăng dân số dẫn đến nhu cầu dùng nước tăng, làm suy giảm nguồn nước, ô nhiễm môi trường trầm trọng; thách thức từ biến đổi khí hậu, nước biển dâng; suy giảm thảm thực vật nghiêm trọng, đặc biệt là rừng đầu nguồn và rừng ngập mặn, làm gia tăng các loại hình thiên tai liên quan đến nước; công tác quản lý và khai thác, sử dụng tài nguyên nước còn bất cập, ý thức trách nhiệm về sử dụng hiệu quả và tiết kiệm nước chưa cao.
Các đại biểu cho rằng, để nâng cao hơn nữa hiệu quả khai thác, sử dụng nước đáp ứng được các yêu cầu của cuộc sống hiện tại và tương lai cần xây dựng chiến lược dài hạn về an ninh nguồn nước với các giải pháp căn cơ, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước. Đảm bảo an ninh nguồn nước cũng đòi hỏi nâng cao năng lực cho tất cả các bên liên quan từ nhà quản lý đến người sử dụng nước, doanh nghiệp và cộng đồng.
Trong phiên thảo luận toàn thể hội trường về tình hình kinh tế - xã hội tại Kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XIV, Quốc hội xem clip báo cáo kết quả giải trình về “An ninh nguồn nước phục vụ sản xuất, sinh hoạt và quản lý an toàn hồ, đập”
Do đó, trong Nghị quyết số 124/2020/QH14 ngày 11/11/2020 của Quốc hội về Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội năm 2021, Quốc hội đã giao nhiệm vụ cho Chính phủ xây dựng Đề án Bảo đảm an ninh nguồn nước và an toàn đập, hồ chứa nước nước giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045 trình Quốc hội xem xét tại kỳ họp cuối năm 2021.
Mặt khác, an ninh nguồn nước liên quan đến nhiều ngành, nhiều lĩnh vực và có tác động sâu rộng, lâu dài đến sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, đến sự an toàn môi trường và cuộc sống của nhân dân. Phát triển hạ tầng thuỷ lợi theo hướng đa mục tiêu, bảo đảm an ninh nguồn nước, gắn với phòng, chống thiên tai và xây dựng chiến lược an ninh nguồn nước quốc gia là một trong số các nhiệm vụ nêu tại Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng.
Thực hiện Nghị quyết số 124/2020/QH14 của Quốc hội, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường và các bộ, ngành xây dựng Đề án. Đến nay, Chính phủ đã có Tờ trình số 317/TTr-CP ngày 01 tháng 9 năm 2021 về đề án này gửi đến Quốc hội.
.jpg)
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Hoàng Hiệp trình bày Tờ trình của Chính phủ về Đề án Bảo đảm an ninh nguồn nước và an toàn đập, hồ chứa nước giai đoạn 2021-2025, tầm nhìn đến năm 2045
Tại hội nghị thẩm tra sơ bộ Đề án Bảo đảm an ninh nguồn nước và an toàn đập, hồ chứa nước giai đoạn 2021-2025, tầm nhìn đến năm 2045 do Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường tổ chức, trình bày Tờ trình của Chính phủ, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Hoàng Hiệp cho biết, Đề án xác định mục tiêu đến năm 2030 đảm bảo cân đối đủ nguồn nước phục vụ cho sinh hoạt, công nghiệp, dịch vụ và các ngành kinh tế quan trọng; 100% dân cư thành thị, 65% dân số nông thôn, 100% các đảo có đông dân cư được cấp nước sạch đạt quy chuẩn; 30% diện tích cây trồng được thực hiện phương thức canh tác tiên tiến và tưới tiết kiệm nước; 50% tổng lượng nước thải sinh hoạt đô thị được thu gom và xử lý đạt quy chuẩn kỹ thuật môi trường; kiểm soát 100% các nguồn thải vào nguồn nước, công trình thuỷ lợi; duy trì tỷ lệ che phủ rừng toàn quốc đạt 42%...
Đến năm 2045, hoàn thành xây dựng các công trình lớn điều tiết mặn, ngọt, dâng nước, trữ nước trên các hệ thống sông, hoàn thành xây dựng các hồ chứa nước lớn. Hình thành mạng lưới liên kết, chuyển nước vùng, quốc gia; 100% dân số nông thôn được sử dụng nước sạch đạt quy chuẩn; cơ bản 100% các nguồn nước bị ô nhiễm, suy thoái, cạn kiệt được xử lý, phục hồi; 100% các cơ sở khai thác, sử dụng nước và xả nước thải vào nguồn nước trên phạm vi cả nước được kiểm soát…
Trên cơ sở các mục tiêu trên, Đề án đề ra các nhóm nhiệm vụ, giái pháp về hoàn thiện thể chế, chính sách, huy động nguồn lực, công tác quy hoạch, điều tra cơ bản, chủ động cấp, tưới, tiêu, thoát nước, giao thông thủy, bảo đảm chất lượng môi trường nước, an toàn đập, hồ chứa nước, phòng, chống, giảm thiểu tác động bất lợi do thiên tai và biến đổi khí hậu, bảo vệ, phát triển rừng, xây dựng hệ thống theo dõi, đánh giá an ninh nguồn nước, phát triển, ứng dụng các giải pháp khoa học và công nghệ, hợp tác quốc tế, truyền thông, nâng cao nhận thức.
Nhất trí với sự cần thiết xây dựng Đề án, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Nguyễn Lâm Thành cho rằng Quốc hội nên có nghị quyết riêng về vấn đề này và cho rằng cần khoanh đúng trọng tâm để có giải pháp phù hợp tránh mở rộng phạm vi, dàn trải. Nội dung của Đề án nên tập trung vào bảo vệ nguồn sinh thuỷ; an toàn hồ đập và vấn đề điều phối. Trong đó, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Nguyễn Lâm Thành cho rằng nguồn sinh thủy là yếu tố cần đặc biệt quan tâm, phải giải quyết bảo đảm nguồn nước nội sinh để có giải pháp sử dụng hiệu quả, tăng nguồn dự trữ, cải tạo môi trường.
.jpg)
Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Nguyễn Lâm Thành phát biểu tại hội nghị thẩm tra sơ bộ Đề án
Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc cho rằng các nhiệm vụ, giải pháp của Đề án cần được cụ thể hơn như trong nhóm giải pháp về hoàn thiện thể chế cần chỉ rõ xây dựng, sửa đổi, bổ sung luật nào, xây dựng kế hoạch, dự án nào hay các giải pháp về công trình liên quan đến an toàn hồ đập cần chỉ rõ tình hình dự kiến lộ trình thực hiện. Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc cho rằng, các giải pháp về nguồn sinh thủy cần tăng và bảo vệ nguồn sinh thủy gắn với tăng độ che phủ và nâng cao chất lượng rừng, bởi đây là giải pháp căn cơ để tăng trữ lượng nước.
Nhấn mạnh rừng và phát triển rừng liên quan chặt chẽ với nguồn nước và bảo vệ nguồn nước, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc cho rằng phải có chính sách và nguồn vốn để người dân sống được từ giữ rừng, bảo vệ rừng, bảo về nguồn nước. Đây là chủ trương đa mục tiêu bởi nó còn góp phần giải quyết xóa đói giảm nghèo, bảo đảm đời sống cho dân tộc thiểu số, miền núi.
Liên quan đến nguồn nước, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Đoàn Thị Thanh Mai chỉ rõ, nguồn nước của Việt Nam chủ yếu phụ thuộc vào nước ngoài. Thống kê sơ bộ, nước ta có trên 200 sông, suối lớn, nhỏ là sông xuyên biên giới. Phần diện tích nằm ngoài lãnh thổ của các lưu vực sông chiếm hơn 70% tổng diện tích của toàn bộ các lưu vực sông của Việt Nam. Hơn nữa nguồn nước phân bổ không cân đối giữa các vùng, các lưu vực sông, không đồng theo thời gian. Do đó, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Đoàn Thị Thanh Mai cho rằng chủ động về nguồn nước trong mọi tình huống phải là quan điểm cốt lõi của Đề án.
.jpg)
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Đoàn Thị Thanh Mai phát biểu tại hội nghị
Khẳng định an ninh nguồn nước, an toàn đập, hồ chứa nước có vai trò đặc biệt quan trọng trong phát triển nhanh và bền vững đất nước, Ủy viên Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Quang Huân đề nghị Đề án nên tập trung vào bảo đảm an ninh nguồn nước gắn với phát triển nhanh và bền vững giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2045.
Chỉ ra nguy cơ 20-30 năm nữa thế hệ sau sẽ không có nước sạch để dùng nếu như không vào cuộc khắc phục các vấn đề ngay từ bây giờ, Ủy viên Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Quang Huân cho rằng đề án cần quan tâm hơn đến giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng nước và xác định rõ lộ trình thực hiện; nhấn mạnh tầm nhìn dài hạn của các chính sách được đề ra để tạo cơ sở cho sự phát triển bền vững.
Ngoài ra, tại hội nghị thẩm tra sơ bộ, các đại biểu đều thống nhất rằng bảo đảm an ninh nguồn nước quốc gia phải tuân theo quy luật tự nhiên, lấy tài nguyên nước làm cốt lõi để xây dựng quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch các ngành lĩnh vực có khai thác, sử dụng nước, hoạch định chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển đất nước góp phần nâng cao đời sống nhân dân, cải thiện môi trường. Chủ động giải quyết căn bản vấn đề về an ninh nguồn nước, bảo đảm quản lý đồng bộ từ tạo nguồn, hạ tầng khai thác đến cấp nước cho các hộ sử dụng; bảo đảm khai thác, sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả; bố trí nguồn lực đầu tư dài hạn, có trọng tâm, trọng điểm, theo thứ tự ưu tiên.
Theo dự kiến tại phiên họp thứ 3, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ cho ý kiến về Đề án này./.