Năm 2017 là năm sôi động và nhiều dấu ấn trong hoạt động đối ngoại của Quốc hội với việc đón 39 đoàn Quốc hội các nước đến thăm Quốc hội Việt Nam, trong đó có đến 15 đoàn cấp chủ tịch Quốc hội. Với hàng loạt các hoạt động thăm chính thức song phương của Chủ tịch Quốc hội và các Phó Chủ tịch Quốc hội cùng việc tổ chức và tham dự các diễn dàn liên nghị viện khu vực và thế giới càng khẳng định vai trò và vị trí quan trọng của Quốc hội Việt Nam trên trường Quốc tế.
Năm 2017, Hợp tác song phương giữa Quốc hội Việt Nam với Nghị viện các nước diễn ra rất sôi động, ở nhiều cấp độ khác nhau, tạo ra tính lịch sử trong quan hệ song phương với Việt Nam và nhiều đối tác mà Chủ tịch Quốc hội đến thăm; Đưa quan hệ Việt Nam và các đối tác lên tầm cao mới, cũng như tạo thế chân kiềng vững chắc, góp phần tạo lập môi trường quốc tế thuận lợi cho sự phát triển của đất nước, bảo vệ độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, củng cố hình ảnh, vị thế quốc tế của Việt Nam.
Thành công trong đối ngoại song phương
Năm 2017, hợp tác song phương giữa Quốc hội Việt Nam với Nghị viện các nước diễn ra rất sôi động, ở nhiều cấp độ khác nhau. Quốc hội Việt Nam có quan hệ đối ngoại với hầu hết Nghị viện các nước mà Việt Nam đã có quan hệ ngoại giao.
Năm 2017, chuyến thăm chính thức ba nước Vương quốc Thụy Điển, Hung-ga-ri và Cộng hòa Séc tháng 4/2017 của Chủ tich Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đạt kết quả thiết thực, làm sâu sắc hơn nữa quan hệ hợp tác, giữa Quốc hội Việt Nam với Cơ quan lập pháp nước bạn trong tổng thể quan hệ hữu nghị truyền thống và hợp tác nhiều mặt giữa Việt Nam với Thụy Điển, Hung-ga-ri và Séc. Lãnh đạo cấp cao của Nghị viện và Nhà nước của ba quốc gia đều dành tình cảm và đánh giá tốt đẹp đối với Việt Nam; khẳng định luôn coi trọng việc phát triển quan hệ hữu nghị truyền thống và hợp tác nhiều mặt với Việt Nam; cam kết tích cực thúc đẩy và luôn sẵn sàng hỗ trợ và chia sẻ kinh nghiệm với Việt Nam trên nhiều lĩnh vực.
Với Kazakhstan, trong chuyến thăm chính thức của Chủ tịch Quốc hội vào tháng 10/2017, Kazakhstan đánh giá cao ý nghĩa chuyến thăm lần đầu tiên của một nữ Chủ tịch Quốc hội Việt Nam, thể hiện bước phát triển mới trong quan hệ hữu nghị truyền thống giữa hai nước, hai Quốc hội, giữa Đảng Cộng sản Việt Nam với các đảng chính trị Kazakhstan. Chuyến thăm của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đến Kazakhstan đã mở ra nhiều cơ hội mới cho doanh nghiệp của cả hai nước, cũng như tạo điều kiện phát huy lợi thế, tiềm năng giữa hai nước trong thương mại hai chiều.
Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội Nguyễn Văn Giàu nêu rõ: “Hoạt động của Chủ tịch chúng ta với các nhà lãnh đạo Kazakhstan rất thành công cởi mở và chân thành. Đặc biệt nước bạn đã thể hiện sự trọng thị với đoàn, nước bạn cử Phó Chủ tịch Hạ viện tháp tùng tất cả các hoạt động của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, tất cả việc bàn bạc chân thành cởi mở. Kazakhstan hiện là nền kinh tế số 1 của Trung Á và lãnh thổ thứ 9 thế giới còn rất nhiều tiềm năng để hợp tác”.
Cũng trong năm 2017, chuyến thăm kết thúc 1 năm hoạt động đối ngoại sôi nổi và thành công của Quốc hội Việt Nam là chuyến thăm Singapore và Australia. Chuyến thăm không chỉ tăng cường mối quan hệ giữa Quốc hội Việt Nam và Quốc hội hai nước, mà còn mở ra chương mới mạnh mẽ hơn cho sự phát triển trong quan hệ hữu nghị và "Đối tác chiến lược", tiếp tục đưa các mối quan hệ song phương đi vào chiều sâu vì lợi ích của Việt Nam và các nước bạn. Đây là dấu mốc mới quan trọng trong quan hệ giữa Việt Nam với hai nước, tạo khuôn khổ chính trị và pháp lý cho việc thúc đẩy mạnh mẽ hợp tác trong những lĩnh vực có ý nghĩa chiến lược, tạo thêm các điều kiện thuận lợi cho công cuộc phát triển kinh tế, xã hội và phát huy những thành tựu của quá trình đổi mới toàn diện ở Việt Nam.
Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội Nguyễn Văn Giàu khẳng định: “Đây là chuyến thăm kết thúc một năm hoạt động đối ngoại rất sôi nổi và rất thành công của Quốc hội. Các hoạt động đối ngoại trong năm của Quốc hội nước ta đã góp phần thúc đẩy phát triển quan hệ giữa Quốc hội nước ta với Quốc hội/Nghị viện các nước trên thế giới, góp phần thực hiện mục tiêu chung về quan hệ giữa Việt Nam với các nước bạn bè trên toàn thế giới”.
Bên cạnh đó, kết quả chuyến thăm của các Phó Chủ tịch Quốc hội trong năm qua cũng mang lại những thành công ngoài mong đợi. Chuyến thăm Cộng hòa Cuba của Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng; tham dự một số hoạt động đa phương, gặp trao đổi với một số chuyên gia, học giả, bạn bè tại Mỹ tháng 2/2017 đã thành công tốt đẹp với chương trình và nội dung đạt và vượt dự kiến. Lãnh đạo các nước luôn dành cho đoàn sự đón tiếp trọng thị, nồng hậu, chân tình và trao đổi ý kiến, nhấn mạnh quan hệ tốt đẹp giữa hai nước trên tất cả các lĩnh vực chính trị, kinh tế, quan hệ Đảng.
Chuyến thăm Hàn Quốc, Nhật Bản của Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu khẳng định chủ trương nhất quán của Việt Nam coi trọng quan hệ đối tác chiến lược toàn diện với Hàn Quốc và đối tác chiến lược sâu rộng với Nhật Bản.
Chuyến thăm Vương quốc Marốc của Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển góp phần tăng cường hơn nữa quan hệ hữu nghị hợp tác nhiều mặt giữa Việt Nam với Ma-rốc, nhất là trên các lĩnh vực hợp tác nghị viện và trên các lĩnh vực kinh tế, thương mại-đầu tư, giáo dục-đào tạo.
Đánh giá về thành công của đối ngoại Quốc hội trong năm vừa qua, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Hà Kim Ngọc cho biết: “Đối ngoại Quốc hội tham gia hiệu quả vào hội nhập quốc tế, tranh thủ các nguồn lực bên ngoài cho phát triển đất nước, không chỉ thể hiện trong trong việc xây dựng, thẩm tra các dự án luật, pháp lệnh có yếu tố nước ngoài, giám sát việc đàm phán, ký kết và triển khai các hiệp định, hiệp ước quốc tế quan trọng về liên kết, hợp tác kinh tế; mà còn thúc đẩy các đối tác thông qua các chính sách thuận lợi về thương mại, đầu tư, ODA… cho Việt Nam. Với những lợi thế của mình, đối ngoại Quốc hội cũng đóng góp tích cực trong bảo vệ độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của đất nước, bảo đảm ổn định chính trị, an ninh. Trong các vấn đề liên quan đến dân chủ, nhân quyền, đối ngoại Quốc hội đã góp phần tăng cường hiểu biết, giảm bớt khác biệt thông qua đối thoại, trao đổi thẳng thắn, xây dựng và chân thành với các đối tác."
Kỷ lục số Đoàn Nghị viện các nước đến Việt Nam
Năm 2017, chưa khi nào Quốc hội Việt Nam đón số lượng đoàn Nghị viện các nước đến Việt Nam nhiều đến như vậy. Trong số 39 đoàn Nghị viện đến Việt Nam, Quốc hội nước ta đã đón 15 đoàn Chủ tịch Quốc hội từ các châu lục, chiếm gần một nửa tổng số đoàn cấp cao vào thăm Việt Nam, trong đó có nhiều đối tác chiến lược, góp phần đẩy mạnh và làm sâu sắc hơn quan hệ với các đối tác, trong đó có các nước láng giềng, khu vực, các nước lớn, các nước bạn bè truyền thống. Quốc hội Việt Nam đã đón tiếp nhiều các nước láng giềng truyền thống như Lào, Campuchia, Nga, Cuba, các đối tác chiến lược như Nhật Bản, Hàn Quốc.
Trong mỗi chuyến thăm, Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quốc hội và Chính phủ Việt Nam đã dành cho các Đoàn sự đón tiếp trọng thị; thể hiện sự coi trọng, tình cảm, quan hệ hữu nghị và hợp tác. Mỗi chuyến thăm đều để lại tình cảm tốt đẹp với mỗi đoàn. Nhiều hoạt động thiết thực, hiệu quả như các hội đàm, hội kiến, nhiều văn bản hợp tác được ký kết cho thấy các mối quan hệ song phương giữa Việt Nam nói chung, Quốc hội Việt Nam nói riêng ngày càng thực chất và hiệu quả.
Chủ tịch hội đồng Liên Bang Nga V.I.Mát-vi-en-co thăm Việt Nam đã góp phần thúc đẩy quan hệ đối tác chiến lược toàn diện giữa hai nước.
Chủ tịch Quốc hội Cu-ba thăm chính thức Việt Nam được các đồng chí lãnh đạo Đảng và Nhà nước dành cho sự đón tiếp trọng thị và chân tình. Đoàn đã hội đàm, hội kiến các đồng chí lãnh đạo cao cấp nhất của Đảng và nhà nước ta, thăm tỉnh Sơn La và trại bò được đồng chí Fidel tặng cho nhân dân Việt Nam trong thời ký chiến tranh; thăm tỉnh Bến Tre và tham dự lễ đổi tên một trường tiểu học thành trường tiểu học Moncada.
Chuyến thăm của Chủ tịch Hạ viện Nhật Bản Oshima Tadamori thăm chính thức Việt Nam thể hiện quyết tâm của Nhật Bản thúc đẩy mối quan hệ toàn diện giữa hai nước nói chung, giữa hai cơ quan lập pháp hai nước nói riêng; là bước cụ thể hóa tích cực nội hàm của mối quan hệ “Đối tác chiến lược sâu rộng vì hòa bình và phồn vinh ở châu Á” trên kênh ngoại giao nghị viện giữa hai nước.
Chủ tịch Quốc hội Hàn Quốc nhấn mạnh: mong muốn Việt Nam coi Hàn Quốc là đối tác quan trọng nhất để thực hiện mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa; đánh giá cao quan hệ hai nước phát triển nhanh chưa từng có trong 25 năm qua; bày tỏ tin tưởng sâu sắc quan hệ đối tác chiến lược giữa hai nước sẽ phát triển nhanh chóng trong thời gian tới dựa trên thế mạnh của mỗi nước; sự tin cậy về chính trị và những điểm đồng trong văn hóa và sự gắn kết về xã hội và giao lưu nhân dân.
Trong chuyến thăm Việt Nam đầu tiên của người đứng đầu Quốc hội Bangladesh, Lãnh đạo Quốc hội hai nước đã ký văn bản Thỏa thuận hợp tác, nhất trí tăng cường giao lưu giữa các Nghị sĩ Quốc hội hai nước, các ủy ban chuyên môn, thảo luận về những hình thức hợp tác cụ thể để trao đổi kinh nghiệm hoạt động nghị viện song phương và đa phương.
Năm 2017 cũng là năm Quốc hội Việt Nam phối hợp với Quốc hội Lào tổ chức các sự kiện lớn nhân kỷ niệm 55 năm Ngày Thiết lập quan hệ ngoại giao và 40 năm Ngày ký Hiệp ước Hữu nghị và Hợp tác Việt Nam - Lào, đã khẳng định vị thế của Quốc hội trên trường quốc tế, thực hiện chủ trương hội nhập kinh tế quốc tế và đưa hoạt động ngoại giao nghị viện đi vào chiều sâu.
Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Hà Kim Ngọc khẳng định: “Với những lợi thế của mình, đối ngoại Quốc hội cũng đóng góp tích cực trong bảo vệ độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của đất nước, bảo đảm ổn định chính trị, an ninh. Trong các vấn đề liên quan đến dân chủ, nhân quyền, đối ngoại Quốc hội đã góp phần tăng cường hiểu biết, giảm bớt khác biệt thông qua đối thoại, trao đổi thẳng thắn, xây dựng và chân thành với các đối tác.Có thể nói, những thành tựu đối ngoại to lớn mà chúng ta giành được trong năm 2017 có sự “đoàn kết hiệp đồng, lập công tập thể” của các binh chủng, các kênh đối ngoại, trong đó có sự đóng góp quan trọng, có ý nghĩa của đối ngoại Quốc hội”.
Tích cực chủ động tham gia các Diễn đàn Nghị viện thế giới
Hiện Quốc hội Việt Nam là thành viên của nhiều tổ chức, diễn đàn liên minh nghị viện khu vực và thế giới như IPU; AIPA, APPF, ASEP, APF, APA. Bạn bè thế giới đánh giá Việt Nam thực sự là thành viên chủ động và tích cực có trách nhiệm trong việc giải quyết các vấn đề chung của cộng đồng quốc tế. Điều này giúp thúc đẩy các lợi ích Việt Nam, nâng cao vị thế và uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế.
Năm 2017, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đã đến thành phố Sankt-Peterburg xinh đẹp và cổ kính tham dự Đại hội đồng Liên minh nghị viện thế giới IPU 137. Việc tổ chức Đại hội đồng IPU-137 tại thành phố Sankt-Peterburg mang ý nghĩa quan trọng trong lịch sử ngoại giao Nghị viện với chủ đề "Thúc đẩy sự đa dạng văn hóa và hòa bình thông qua đối thoại giữa các tôn giáo và sắc tộc”. Trong bài phát biểu tại phiên họp của Đại hội đồng, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đã có bài phát biểu nhận được sự đồng thuận và đánh giá cao của lãnh đạo Nghị viện các nước trên thế giới.
Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân: “Đề nghị Nghị viện tập trung tạo khuôn khổ pháp lý về dân tộc và tôn giáo, để qua đó cơ quan hành pháp có chức năng quan trọng giám sát các hoạt động liên quan đến khuôn khổ pháp lý này, nó tạo ra quyền lợi hợp pháp cho mọi người dân, cho mọi thành phần từ các dân tộc, tôn giáo, các nền văn hóa khác nhau. Nhưng mong muốn cao nhất là phải tạo ra sự đoàn kết để xây dựng thế giới hợp tác, hòa bình và phát triển. Nghị viện các nước nên xây dựng bộ tiêu chí để căn cứ vào bộ tiêu chí này làm cơ sở để giám sát các chuẩn mực”.
Có thể nói chưa kỳ đại hội nào,các đại biểu Đoàn Quốc hội Việt Nam tham gia thảo luận sôi nổi và có tiếng nói lớn tại Đại hội đồng như lần IPU 137 này bởi đoàn Việt Nam tham gia thảo luận rất nhiều thảo luận với chủ đề đang là vấn đề đặt ra toàn cầu.
Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội Nguyễn Văn Giàu cho biết: “Kết thúc Diễn đàn Liên minh Nghị viện, chúng ta cũng đã làm được một việc mà Liên minh Nghị viện thế giới đánh giá cao đó là chúng ta thể hiện là một thành viên tích cực và có trách nhiệm. Chủ tịch Liên minh Nghị viện thế giới đánh giá Việt Nam tham gia IPU và có đóng góp cho đại hội mang tính thực chất và có tác dụng lan tỏa mà. Chủ tịch Liên minh Nghị viện thế giới đánh giá cao sự đóng góp của Quốc hội Việt Nam trong những năm gần đây đặc biệt là sau khi Việt Nam đăng cai tổ chức thành công Đại hội đồng Liên minh Nghị viện thế giới 132 tại hà Nội và nhiều hoạt động khác diễn ra tại Việt Nam và trên thế giới”.
Không chỉ sự tham gia của Chủ tịch Quốc hội, sự tham gia của Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng tại Đại hội đồng IPU-136 ở Bangladesh với chủ đề “Giảm thiểu tình trạng bất bình đẳng: Hành động để đảm bảo an sinh cho tất cả mọi người, tham dự Đại hội đồng AIPA lần thứ 38 tại Manila, Philippines với chủ đề“AIPA - ASEAN: Quan hệ đối tác vì sự thay đổi bao trùm”, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển tham dự Cuộc gặp Lãnh đạo cấp cao AIPA-ASEAN từ 27-30/4/2017 tại Manila, Philippines; Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu làm Trưởng đoàn tham dự Hội nghị Chủ tịch Quốc hội Á-Âu (MSEAP) lần thứ 2 tại Hàn Quốc với chủ đề: “Thúc đẩy hợp tác liên nghị viện vì Thịnh vượng chung ở khu vực Á-Âu”. đã góp phần thúc đẩy quá trình hội nhập quốc tế của nước ta sâu rộng hơn nữa.
Việt Nam đã để lại dấu ấn sâu đậm trong trái tim nhiều người đứng đầu nghị viện các nước, bởi thành công sau khi tổ chức Đại hội đồng liên minh Nghị viện thế giới 132 với việc thông qua Tuyên bố Hà Nội và Hội nghị chuyên đề của Liên minh Nghị viện thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương về ứng phó với biến đổi khí hậu- hành động của các nhà lập pháp nhằm thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững”. và sau đó là tổ chức rất thành công APPF- 26 Nguyên Chủ tịch Liên minh Nghị viện thế giới saber Chowdhury đánh giá rằng: "Việt Nam luôn là thành viên có trách nhiệm của IPU và Việt Nam đã đạt đến hình mẫu qua công tác tổ chức Đại hội đồng
IPU, thể hiện sự đóng góp quan trọng của Việt Nam đối với sự phát triển chung của IPU và tạo ra mô hình mẫu cho các nước trên thế giới trong việc tăng cường hợp tác giữa chính phủ và Quốc hội.
Quốc hội Việt Nam đã đăng cai tổ chức thành công Hội nghị khu vực Châu Á-Thái Bình Dương về “Ứng phó với biến đổi khí hậu - Hành động của các nhà lập pháp nhằm thực hiện các Mục tiêu phát triển bền vững” do Quốc hội Việt Nam phối hợp với IPU tổ chức từ ngày 11-13/05/2017 tại Tp. Hồ Chí Minh. Hội nghị đã được tổ chức thành công và để lại ấn tượng sâu sắc, tạo được thiện cảm đặc biệt đối với các đại biểu và các vị khách quý quốc tế và trong nước tham dự. Hội nghị đã truyền tải thông điệp sinh động về biến đổi khí hậu cùng các giải pháp ứng phó, bảo vệ môi trường.
Tiếp nối những thành công trong năm 2017, Quốc hội nước ta đã tổ chức thành công Hội nghị thường niên lần thứ 26 Diễn đàn Nghị viện châu Á-Thái Bình Dương (APPF-26) với chủ đề “Quan hệ đối tác nghị viện vì hòa bình, sáng tạo và phát triển bền vững” được các nghị sỹ các nước đánh giá rất cao. Hội nghị có ý nghĩa quan trọng, là hành động thiết thực của nghị viện, nghị sỹ các nước thành viên ủng hộ Tuyên bố Đà Nẵng về “Tạo động lực mới cùng vun đắp tương lai chung” mà Hội nghị cấp cao APEC lần thứ 25 đã thông qua.
Đánh giá về thành công của APPF-26, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Hà Kim Ngọc khẳng định: “Diễn đàn Nghị viện Châu Á - Thái Bình Dương lần thứ 26 (APPF-26) là một sự kiện quan trọng, mở màn cho các sự kiện đối ngoại đa phương do Việt Nam đăng cai tổ chức trong năm 2018. Hội nghị APPF-26 được kỳ vọng sẽ tạo hiệu ứng “cộng hưởng” với những thành tựu đối ngoại đạt được trong năm 2017, đặc biệt là những kết quả quan trọng của Năm APEC 2017. Trong vai trò chủ nhà, những nội dung, sáng kiến mà Việt Nam đề xuất tại Hội nghị APPF-26 sẽ góp phần duy trì đà hợp tác, liên kết, củng cố hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực Châu Á – Thái Bình Dương, vì sự phát triển bền vững và toàn diện tại khu vực cũng như trên thế giới"
Ngoài ra, hoạt động đối ngoại của Quốc hội còn là hoạt động giám sát, góp phần quan trọng trong việc xây dựng, quy hoạch chính sách đối ngoại. Bởi những cuộc gặp gỡ cán bộ lãnh đạo đại sứ quán và bà con động đồng người việt ở nước ngoài, lắng nghe tâm tư nguyện vọng và những vấn đề đặt ra trong thực tiễn tại nước ngoài để từ đó Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội có căn cứ và cơ sở thực tiễn tiến hành thẩm tra giám sát đối với việc thực hiện chính sách của Nhà nước đối với người Việt Nam định cư ở nước ngoài, công tác lãnh sự bảo hộ công dân; Giám sát việc thực hiện Luật cơ quan đại diện nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và việc thực hiện chính sách đối với người Việt Nam ở nước ngoài và nhiều vấn đề quan trọng khác. Từ đó, đảm bảo cho Quốc hội làm tốt nhiệm vụ cụ thể của mình trong việc hoàn thiện luật pháp Việt Nam liên quan đến công tác đối ngoại; phê chuẩn kịp thời những điều ước quốc tế mà Chính phủ đã ký kết; giám sát thực chất và có hiệu quả hoạt động đối ngoại của Chính phủ; nâng cao chất lượng đối ngoại nghị viện cả về song phương lẫn đa phương, góp phần thúc đẩy quá trình hội nhập quốc tế của nước ta sâu rộng hơn nữa.
Với vị trí là một kênh đối ngoại vừa mang tính nhà nước, vừa mang tính nhân dân, hoạt động đối ngoại của Quốc hội đóng vai trò quan trọng trong quá trình song hành cùng Chính phủ, thúc đẩy liên kết khu vực và hợp tác quốc tế giải quyết các vấn đề khu vực và toàn cầu.
Có thể nói hoạt động đối ngoại của Quốc hội đã trở thành một bộ phận không thể tách rời trong hoạt động đối ngoại của Đảng và Nhà nước, tạo thế chân kiềng vững chắc góp phần quan trọng vào việc thực thi hiệu quả chính sách đối ngoại của Việt Nam, tạo lập môi trường quốc tế thuận lợi cho sự phát triển của đất nước, bảo vệ độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, củng cố hình ảnh, vị thế quốc tế của Việt Nam./.