ỦY BAN PHÁP LUẬT THẨM TRA DỰ ÁN LUẬT THỦ ĐÔ (SỬA ĐỔI): BẢO ĐẢM KẾ THỪA KẾT QUẢ TÍCH CỰC TRONG THỰC HIỆN THÍ ĐIỂM MÔ HÌNH CHÍNH QUYỀN ĐÔ THỊ

ỦY BAN PHÁP LUẬT HỌP PHIÊN TOÀN THỂ LẦN THỨ 18

Ủy ban Pháp luật thẩm tra về dự án Luật Thủ đô (sửa đổi)

Trình bày tóm tắt Tờ trình dự án Luật Thủ đô (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết, thực hiện quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Nghị quyết số 89/2023/QH15 ngày 02/6/2023 của Quốc hội về Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024, điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023, ngày 08/9/2023, Chính phủ có Tờ trình số 439/TTr-CP trình Quốc hội về dự án Luật Thủ đô (sửa đổi).

Trên cơ sở ý kiến kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại Phiên họp lần thứ 26 ngày 20/9/2023, ý kiến thẩm tra của Ủy ban Pháp luật, Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội, Chính phủ đã phối hợp với các cơ quan liên quan chỉnh lý, hoàn thiện dự án Luật Thủ đô (sửa đổi). Chính phủ trình Quốc hội dự án Luật Thủ đô (sửa đổi).

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long trình bày tóm tắt Tờ trình dự án Luật Thủ đô (sửa đổi)

Bộ trưởng Bộ Tư pháp nêu rõ mục tiêu xây dựng dự án Luật nhằm tiếp tục hoàn thiện cơ sở pháp lý; xây dựng cơ chế đặc thù, vượt trội; khắc phục những khó khăn, vướng mắc, bất cập phát sinh trong quá trình thi hành Luật Thủ đô để xây dựng, phát triển Thủ đô với vị trí, vai trò là trung tâm chính trị, hành chính, kinh tế, văn hóa, hướng tới đô thị thông minh, hiện đại, xanh, sạch, đẹp, an ninh, an toàn; phát triển nhanh, bền vững, có sức lan tỏa để thúc đẩy vùng đồng bằng Sông Hồng, vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và cả nước cùng phát triển.

Dự thảo Luật gồm 07 chương, 59 điều (tăng 03 chương, 32 điều so với Luật Thủ đô 2012). Trên cơ sở kế thừa Điều 1 của Luật Thủ đô 2012 và bổ sung các nội dung về tổ chức chính quyền tại Thủ đô, ngân sách, huy động nguồn lực đầu tư phát triển Thủ đô và liên kết, phát triển vùng Thủ đô, dự thảo Luật quy định về vị trí, vai trò; tổ chức chính quyền; tài chính, ngân sách, huy động nguồn lực đầu tư; xây dựng, quản lý, bảo vệ Thủ đô và liên kết vùng Thủ đô.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng điều hành nội dung thảo luận

Điều hành thảo luận, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng ghi nhận hồ sơ dự án Luật Thủ đô (sửa đổi) trên cơ sở tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại phiên họp thứ 26 đã được chuẩn bị công phu, kỹ lưỡng để hoàn thiện trình Quốc hội. Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật đề nghị các đại biểu tập trung cho ý kiến về hồ sơ dự án luật, quan điểm xây dựng luật; quy định về áp dụng Luật Thủ đô.

Về nội dung các quy định về cơ chế, chính sách đặc thù nhằm phát triển Thủ đô, nhấn mạnh đây là nội dung cốt lõi của dự án Luật với nhiều nội dung mới, liên quan đến nhiều lĩnh vực, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng đề nghị cho ý kiến làm rõ sự cần thiết phải có các cơ chế chính sách đặc thù, các nội dung được luật hóa trên cơ sở thực hiện thí điểm chính quyền đô thị và các cơ chế chính sách đặc thù đã quy định áp dụng thí điểm đối với một số địa phương, xem xét đã bảo đảm phù hợp với chủ trương, quan điểm của Đảng, quy định của Hiến pháp, tính khả thi và tác động đến mặt bằng phát triển chung của cả nước.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Phương Thủy trao đổi về ý kiến của Thường trực Ủy ban 

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cũng lưu ý quy định về cơ chế chính sách đặc thù cho Thủ đô cũng gắn với cơ chế phân quyền cho chính quyền Thủ đô, cơ chế kiểm soát việc triển khai thực hiện nhiệm vụ của chính quyền Thủ đô khi được phân quyền mạnh mẽ. Ngoài ra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cũng đề nghị quan tâm đến các nội dung liên quan đến liên kết Vùng Thủ đô, phạm vi Vùng Thủ đô, trách nhiệm của Hội đồng điều phối Vùng, chính sách ưu tiên đầu tư Vùng thủ đô…

Thảo luận tại phiên họp, các đại biểu tán thành với sự cần thiết ban hành, mục đích, quan điểm xây dựng và phạm vi sửa đổi Luật Thủ đô (sửa đổi). Các đại biểu cho rằng hồ sơ dự án Luật đã được Chính phủ chuẩn bị rất công phu, nghiêm túc, với tinh thần cầu thị cao, trong đó, sau phiên họp 26 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ đã chỉ đạo cơ quan soạn thảo phối hợp với cơ quan thẩm tra và chính quyền thành phố Hà Nội nghiêm túc tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến thẩm tra sơ bộ và các ý kiến chuyên gia góp ý. Đến nay, hồ sơ dự án Luật đã bảo đảm đầy đủ theo quy định tại khoản 1 Điều 64 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, đủ điều kiện trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 6.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Đỗ Đức Hồng Hà phát biểu

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Đỗ Đức Hồng Hà cho rằng việc xây dựng dự án Luật không phải làm cho một thành phố mà cho cả đất nước bởi Thủ đô là trái tim của cả nước. Dự thảo Luật sau khi hoàn thiện trên cơ sở ý kiến góp ý của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thể hiện đúng tinh thần đây là dự án luật đặc biệt quan trọng, có ý nghĩa chính trị, xã hội, lịch sử, văn hóa sâu sắc. Việc sửa đổi luật cơ bản đã bám sát cơ sở chính trị, pháp lý, thực tiễn về xây dựng, bảo vệ và phát triển Thủ đô, đã thể chế hóa kịp thời các chủ trương, yêu cầu nhiệm vụ đặt ra theo các nghị quyết của Đảng. Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Đỗ Đức Hồng Hà cũng cho rằng các vấn đề đưa ra trong dự thảo Luật góp phần giải quyết được những bức xúc, vướng mắc mà thực tiễn đặt ra đối với Thủ đô thời gian qua, góp phần xây dựng phát triển Thủ đô tốt hơn.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Đỗ Đức Hồng Hà cũng đề nghị Chính phủ tiếp tục quan tâm thể hiện rõ hơn các cơ chế, chính sách ưu đãi, đặc thù, đặc biệt, vượt trội thể hiện sự phân quyền mạnh mẽ, giao trách nhiệm lớn cho chính quyền Thủ đô để bảo đảm tính khả thi. Những quy định chưa rõ về phạm vi, lĩnh vực phân quyền cần tiếp tục nghiên cứu rà soát bảo đảm toàn diện, có trọng tâm trọng điểm.

Ủy viên Ủy ban Pháp luật Phạm Văn Hòa - Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp phát biểu

Các đại biểu dành nhiều sự quan tâm đến quy định về mô hình chính quyền đô thị tại Thủ đô. Theo đó các đại biểu bày tỏ cơ bản tán thành việc tổ chức chính quyền đô thị tại thành phố Hà Nội như đề xuất trong dự thảo Luật. Đây là sự kế thừa mô hình đang được thí điểm theo Nghị quyết số 97/2019/QH14 của Quốc hội và qua sơ kết cho thấy nhiều kết quả tích cực, phù hợp với tình hình, đặc điểm của thành phố Hà Nội.

Nhiều đại biểu cũng cho rằng, thay vì đề nghị tăng số lượng đại biểu Hội đồng nhân dân Thành phố thì cần phấn đấu tăng tỷ lệ đại biểu Hội đồng nhân dân Thành phố hoạt động chuyên trách và tập trung vào việc đổi mới phương thức, cách thức làm việc, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Hội đồng nhân dân Thành phố.

Về liên kết vùng Thủ đô, có ý kiến còn băn khoăn với việc xác định vùng Thủ đô trong dự thảo Luật bởi đang có sự đan xen, chồng lấn với phạm vi của một số vùng phát triển kinh tế - xã hội hiện có. Theo đại biểu Lê Xuân Thân – Đoàn ĐBQH tỉnh Khánh Hòa, quy định về Vùng Thủ đô thực chất là liên kết vùng tương tự như nhiều vùng đang triển khai trong cả nước. Do đó trong dự thảo Luật này cần làm cơ sở pháp lý của việc thiết lập cơ chế Vùng Thủ đô, sự cần thiết quy định cơ chế này trong Luật Thủ đô, chức năng, nhiệm vụ của Hội đồng điều phối vùng, cơ sở của việc quy định Hội đồng điều phối vùng và hiệu quả tác động.

Ủy viên Ủy ban Pháp luật Lê Xuân Thân - Đoàn ĐBQH tỉnh Khánh Hòa phát biểu

Kết luận nội dung thảo luận, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng nêu rõ với tinh thần hết sức khẩn trương, nghiêm túc, trách nhiệm, phiên họp thẩm tra đã diễn ra sôi nổi, hiệu quả. Qua thảo luận, các ý kiến đều đánh giá cao tinh thần trách nhiệm của Chính phủ trong việc chuẩn bị hồ sơ dự án Luật Thủ đô (sửa đổi) một cách kỹ lưỡng, công phu. Đặc biệt, Chính phủ đã chủ động trình kèm dự thảo kế hoạch triển khai thi hành luật.

Các đại biểu cơ bản thống nhất với nhiều nội dung của dự thảo Luật, thống nhất cao với sự cần thiết sửa đổi luật này để kịp thời thể chế hóa chủ trương của Đảng, đáp ứng yêu cầu thực tiễn, quy định cơ chế, chính sách đặc thù nhằm phát huy tiềm năng, thế mạnh Thủ đô. Cơ bản tán thành phạm vi điều chỉnh, mục đích, quan điểm xây dựng dự án Luật được nêu trong Tờ trình của Chính phủ, các đại biểu cũng nhấn mạnh Luật Thủ đô là luật hết sức đặc biệt và quan trọng nhưng không thay thế cho cả hệ thống pháp luật mà chỉ áp dụng cho Thủ đô những cơ chế, chính sách đặc thù khác với các quy định của luật để đẩy mạnh việc xây dựng, quản lý, phát triển, bảo vệ Thủ đô xứng tầm với vị thế, vai trò là trung tâm đầu não chính trị, hành chính, trung tâm lớn về kinh tế, khoa học công nghệ, giáo dục đào tạo, văn hóa của cả nước.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng kết luận nội dung phiên họp

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật ghi nhận tại phiên họp các đại biểu đã dành thời gian phát biểu về các cơ chế, chính sách đặc thù, nhất là liên quan đến vấn đề tổ chức bộ máy, phân cấp, phân quyền, biên chế. Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng bày tỏ tán thành với nhiều ý kiến của các đại biểu cho rằng việc tăng tỷ lệ đại biểu Hội đồng nhân dân hoạt động chuyên trách sẽ tốt hơn là tăng tổng số lượng đại biểu nói chung; đồng thời đề nghị rà soát quy định về thẩm quyền cho Thường tực Hội đồng nhân dân đến đâu và cần tập trung những vấn đề gì.

Ngoài ra còn có các vấn đề về cơ chế đặc thù khác liên quan đến quy hoạch; quản lý, sử dụng đất đai, cảnh quan, quản lý môi trường…Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát các nội dung của dự thảo luật có liên quan đến các dự án luật khác đang được Quốc hội thảo luận bảo đảm phối hợp chặt chẽ rà soát để tránh trùng lặp và không để quy định lại./.