Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Nguyễn Đức Hải, Trưởng Đoàn giám sát, chủ trì buổi làm việc. Tham dự buổi làm việc còn có Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Võ Tuấn Nhân, đại diện lãnh đạo Kiểm toán Nhà nước, Bộ Tài chính, các chuyên gia cùng các thành viên Đoàn giám sát.
Đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội làm việc với Bộ Tài nguyên và Môi trường
Theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường, Quỹ Bảo vệ môi trường là tổ chức tài chính được thành lập ở trung ương, ngành, lĩnh vực, tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương đề hỗ trợ hoạt động bảo vệ môi trường.
Quỹ Bảo vệ môi trường có chức năng cho vay lãi suất ưu đãi, tài trợ, hỗ trợ lãi suất cho các chương trình, dự án, các hoạt động, nhiệm vụ bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu không nằm trong kế hoạch ngân sách trên phạm vi toàn quốc.
Nguồn vốn của Quỹ được hình thành từ vốn ngân sách nhà nước (vốn điều lệ và vốn bổ sung từ ngân sách), nguồn vốn tự bổ sung, nguồn thu lệ phí bán/chuyển chứng chỉ giảm khí phát thải khí nhà kính được chứng nhận; nguồn huy động từ các khoản tài trợ, hỗ trợ, đóng góp, ủy thác đầu tư của tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước, vốn nhận ủy thác của các tổ chức trong và ngoài nước để cho vay hoặc cấp vốn theo hợp đồng ủy thác.
Trong giai đoạn 2013-2018, Quỹ đã thực hiện hỗ trợ tài chính tại 56 tỉnh/thành phố trong cả nước. Hoạt động cho vay vốn với lãi suất ưu đãi được triển khai tại 47 tỉnh/thành phố. Nhờ đó, đã có 139 dự án được cho vay với lãi suất ưu đãi, tổng số vốn là 1572 tỷ đồng. 70 nhiệm vụ, dự án và hoạt động bảo vệ môi trường được Quỹ tài trợ. Ngoài ra, Quỹ cũng đã hỗ trợ giá điện gió nối lưới cho 5 dự án, trợ giá sản phẩm điện gió, tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường với các tổ chức trong nước và quốc tế.
Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Võ Tuấn Nhân báo cáo trước Đoàn giám sát
Báo cáo trước Đoàn giám sát, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Võ Tuấn Nhân cho biết, từ năm 2013 đến nay Quỹ có nhiều hoạt động tích cực và ngày càng tiến bộ, đặc biệt trong 3 năm trở lại đây Quỹ đã mạnh dạn đầu tư hỗ trợ cho nhiều dự án với tổng mức vốn hỗ trợ gần 100% vốn điều lệ.
Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Võ Tuấn Nhân, nguồn lực của Quỹ còn hạn chế trong khi những vấn đề như xử lý rác thải khu công nghiệp tốn kém, vấn đề chất thải rắn, chất thải sinh hoạt, ô nhiễm làng nghề đang nổi cộm rất cần có sự hỗ trợ. Trong khi đó nguồn thu từ phí bảo vệ môi trường, thuế bảo vệ môi trường của ngân sách là tương đối lớn nhưng lại ít được dùng để chi cho bảo vệ môi trường.
Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường bày tỏ mong muốn, qua giám sát, Đoàn giám sát có kiến nghị để tạo ra đột phá về cơ chế chính sách cho công tác bảo vệ môi trường, đề xuất cơ chế bổ sung nguồn vốn cho Quỹ đề từ đó địa phương huy động được nguồn lực bảo vệ môi trường, đáp ứng yêu cầu giảm thiểu rác thải trong bối cảnh công nghiệp hóa, đô thị hóa.
Tại buổi làm việc, các thành viên Đoàn giám sát đều nhất trí về sự cần thiết và vai trò của Quỹ Bảo vệ môi trường với cơ sở pháp lý hình thành vững chắc, được quy định trong Luật Bảo vệ môi trường và các văn bản hướng dẫn thi hành. Tuy nhiên qua xem xét báo cáo, Đoàn giám sát bày tỏ băn khoăn khi kết quả thực hiện chưa được thể hiện rõ ràng. Đoàn giám sát cho rằng, với nguồn lực hạn chế trong khi nhiệm vụ, mục tiêu của Quỹ lại lớn thì hiệu quả thực hiện đến đâu, có bảo đảm được định hướng khi thành lập. Đoàn giám sát đề nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường làm rõ hiệu quả thực hiện các chương trình dự án; tỷ lệ triển khai thực hiện các nhiệm vụ theo quy định; đóng góp của Quỹ với việc bảo vệ môi trường; định hướng trong tương lai.
Trưởng Đoàn giám sát, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Đức Hải phát biểu tại buổi làm việc
Trưởng Đoàn giám sát, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Nguyễn Đức Hải nêu rõ, Bộ Tài nguyên và Môi trường cần bổ sung thông tin chi tiết và giải trình thêm một số vấn đề đánh giá vai trò của Quỹ, làm rõ các vấn đề như nguồn gốc vốn đầu tư phát triển, tính rủi ro do đầu tư nhiều lĩnh vực.
Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Nguyễn Đức Hải cũng cho biết, do Quỹ là tổ chức tài chính cho nên đòi hỏi trách nhiệm quản lý cao, nhiệm vụ nặng nề, đầu tư nhưng đòi hỏi thu hồi bảo tồn và phát triển Quỹ, điều này đặt ra vấn đề cơ chế tài chính tăng nguồn, tăng hiệu quả và tránh rủi ro trong khi lĩnh vực môi trường là lĩnh vực nhiều rủi ro.
Ghi nhận hoạt động của Quỹ, song theo Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Nguyễn Đức Hải, so với mục tiêu đặt ra thì với nguồn lực như hiện tại thì rất khó bảo đảm hiệu quả, do đó cần tiếp tục nghiên cứu đổi mới mô hình, tăng nguồn lực để phát huy hiện quả hoạt động của Quỹ.
Đoàn giám sát cũng nhất trí với mục tiêu thời gian tới hướng giải quyết những vấn đề cấp bách như chất thải rác thải khu công nghiệp, làng nghề, rác thải đô thị… cơ bản tán thành với kiến nghị bố trí đủ vốn, trong trường hợp thực sự cần thiết thì bổ sung thêm vốn điều lệ để đầu tư trực tiếp cho các dự án chống biến đổi khí hậu, sạt lở bờ biển, nước biển dâng.