Toàn cảnh hội nghị
Đối với nội dung xếp hạng thư viện và đánh giá hiệu quả hoạt động thư viện, dự thảo Luật Thư viện dành hẳn một chương riêng (Chương V) gồm 5 điều (từ Điều 40- 44) quy định về xếp hạng và đánh giá hoạt động thư viện dựa trên các tiêu chí về quy mô, cơ sở vật chất, hiệu quả hoạt động, cơ cấu, trình độ và năng lực của người làm thư viện.
Tại hội nghị, các thành viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng cho rằng, các quy định mới chỉ dừng lại ở tiêu chí chung cho 4 hạng, thẩm quyền, thủ tục xếp hạng mà chưa làm rõ được mục đích của việc xếp hạng, tiêu chí, nguyên tắc và chính sách đối với mỗi hạng.
Ngoài ra, khoản 2 Điều 40 dự thảo Luật quy định việc xếp hạng được thực hiện đối với thư viện công lập có tư cách pháp nhân. Việc quy định đối tượng phải xếp hạng như vậy là chưa phù hợp với một số thư viện công lập nhưng không có tư cách pháp nhân như Thư viện Quốc hội, Thư viện Bộ, ngành...
Dự thảo Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng cũng đề cập, hiện nay, việc xếp hạng thư viện đang được quy định tại Điều 21 Nghị định 72/2002/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành Pháp lệnh và Thông tư số 67/2006/TT-BVHTT ngày 10/8/2006 của Bộ VH-TT hướng dẫn phân hạng và thực hiện chế độ phụ cấp chức vụ lãnh đạo trong các tổ chức sự nghiệp, dịch vụ công lập hoạt động văn hóa thông tin, theo đó thư viện công cộng được phân thành 4 hạng theo phân cấp quản lý. Qua thực tiễn giám sát, Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng nhận thấy quy định phân hạng tại Thông tư 67 có nhiều hạn chế: mới chỉ áp dụng cho loại hình thư viện công lập; việc phân hạng dựa trên tiêu chí hành chính mà không theo tiêu chí chuyên môn dẫn đến cào bằng và làm triệt tiêu động lực phấn đấu, kìm hãm sự phát triển của thư viện công cộng; việc phân hạng theo tiêu chí hành chính làm một số thư viện bị xuống hạng, ảnh hưởng đến đầu tư ngân sách đối với thư viện và chính sách đối với cán bộ quản lý thư viện. Do vậy, Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng cho rằng, Ban soạn thảo cần đánh giá Thông tư 67 trong thực tiễn thi hành 12 năm qua, đồng thời cần đánh giá tác động của quy định về xếp hạng thư viện trong dự thảo Luật để làm cơ sở cho việc có nên hay không nên tiếp tục thực hiện việc xếp hạng thư viện.
Đại biểu phát biểu ý kiến tại hội nghị
Góp ý tại hội nghị về nội dung này, các đại biểu cho rằng, cần phải làm rõ hơn mục đích của việc xếp hạng thư viện; việc xếp hạng thư viện có tác động như thế nào trong việc nâng cao hiệu quả và chất lượng hoạt động của thư viện khi mà các tiêu chí xếp hạng chỉ dựa vào qui mô và phạm vi hoạt động; cơ sở hạ tầng và tiện ích thư viện; cơ cấu, trình độ và năng lực của người làm thư viện. Trong khi đó, tại dự thảo Luật lại không chỉ ra cụ thể các tiêu chí phản ánh chất lượng và hiệu quả hoạt động của thư viện là gì. Một số chuyên gia đề nghị nên bỏ nội dung này, thay vào đó là cần tăng cường thực hiện các chức năng quản lý nhà nước đối với hoạt động của thư viện, đặc biệt là chức năng giám sát, kiểm tra, đánh giá và điều chỉnh.
Về đánh giá hoạt động thư viện tại Điều 44, dự thảo Luật đã quy định đánh giá hiệu quả hoạt động thư viện, tuy nhiên lại chưa quy định cụ thể tiêu chí, phương pháp và thủ tục đánh giá hoạt động thư viện mà quy định thực hiện theo tiêu chuẩn quốc gia về Bộ chỉ số đánh giá hoạt động thư viện và phương pháp, thủ tục đánh giá tác động của thư viện. Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng nhận thấy, bộ chỉ số đánh giá này chỉ dành cho thư viện truyền thống mà chưa có các chỉ số cho các loại hình thư viện mới như thư viện số.
Ngoài ra, Khoản 4 Điều 44 quy định có 4 đối tượng tham gia vào việc thực hiện đánh giá hiệu quả hoạt động của thư viện nhưng không quy định tổ chức, điều kiện thực hiện hoạt động đánh giá trong dự thảo luật, cũng không giao Chính phủ quy định chi tiết nội dung này, như vậy sẽ khó khả thi khi triển khai trong thực tiễn.
Đồng tình với những phân tích của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng, các đại biểu cũng đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu, thiết kế lại nội dung về đánh giá thư viện cho hợp lý.