HOÀN THIỆN QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG, HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN

25/11/2023

Sáng 25/11, tại Nhà Quốc hội, dưới sự chủ trì của Uỷ viên Trung ương Đảng, Phó Trưởng ban Tổ chức Trung ương, Trưởng ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh - Chủ nhiệm Đề tài khoa học cấp Bộ, Viện Nghiên cứu lập pháp và Ban Chủ nhiệm đề tài tổ chức Hội thảo: “Thực tiễn cơ chế thực thi pháp luật hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân”.

ĐỔI MỚI HÌNH THỨC, PHƯƠNG THỨC GIÁM SÁT CỦA HĐND ĐẢM BẢO THỰC CHẤT, HƯỚNG ĐẾN CÁC MỤC TIÊU PHÁT TRIỂN KT-XH ĐỊA PHƯƠNG

HỘI THẢO THỰC TIỄN CƠ CHẾ THỰC THI PHÁP LUẬT HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN

Toàn cảnh Hội thảo

Đồng chủ trì hội thảo có Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Lê Thị Thu Hương. Tham gia hội thảo có: Đại diện Hội đồng Dân tộc, các Ủy bản của Quốc hội, các Ban thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội cùng lãnh đạo Hội đồng nhân dân các tỉnh Hải Dương, Thừa Thiên Huế, tỉnh Hà Nam, Tp. Đà Nẵng và các chuyên gia, nhà khoa học.

Hoàn thiện pháp luật tạo cơ sở pháp lý quan trọng để HĐND triển khai, tổ chức hiệu quả các hình thức giám sát

Phát biểu khai mạc hội thảo, Trưởng ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh nêu rõ, giám sát là chức năng quan trọng của Hội đồng nhân dân nhằm bảo đảm quyền lực thuộc về Nhân dân, phát huy quyền làm chủ của Nhân dân. Trong những năm qua, hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân ngày càng hiệu quả, thu được nhiều kết quả quan trọng, đưa công tác giám sát của Hội đồng nhân dân các cấp ngày càng đi vào nền nếp, hiệu lực, hiệu quả, khẳng định sự đúng đắn, phù hợp của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân trong tiến trình hoàn thiện tổ chức và hoạt động của Hội đồng nhân dân.

Uỷ viên Trung ương Đảng, Phó Trưởng ban Tổ chức Trung ương, Trưởng ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh

Bên cạnh những kết quả đạt được, Trưởng ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh cho rằng, cần phải thẳng thắn nhìn nhận những tồn tại, hạn chế trong hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân (HĐND) các cấp như việc giám sát chuyên đề, tái giám sát còn ít; việc thực hiện cam kết sau chất vấn và kết luận sau giám sát còn rất hạn chế; việc theo dõi, đôn đốc, kiểm tra thực hiện cam kết, kết luận chưa thường xuyên; hoạt động giải trình tại các phiên họp của thường trực HĐND, các Ban của HĐND chưa nhiều, kết quả hoạt động chưa đồng đều; … Vì vậy, hoàn thiện pháp luật tạo cơ sở pháp lý quan trọng để HĐND có thể triển khai, tổ chức các hình thức giám sát khác nhau nhằm thực hiện tốt và đầy đủ chức năng, nhiệm vụ của HĐNHD, xứng đáng là cơ quan đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân.

Tại hội thảo, các chuyên gia, nhà khoa học tập trung tham luận, thảo luận làm rõ thực tiễn cơ chế thực thi pháp luật của hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân. Từ đó, đưa ra giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật tăng cường hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân, để Hội đồng nhân dân thực sự là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương.

Nhiều vướng mắc, khó khăn từ thực tiễn thực thi

Qua thảo luận, các đại biểu cho rằng, giám sát là một trong những chức năng, nhiệm vụ quan trọng của Hội đồng nhân dân đã được Luật Tổ chức Chính quyền địa phương, Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân quy định. Việc thực hiện chức năng giám sát của Hội đồng nhân dân có ý nghĩa quan trọng, tạo ra những chuyển biến tích cực sau hoạt động giám sát.tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm. Tuy nhiên, các ý kiến cũng cho rằng, trong cơ chế thực thi pháp luật đối với các phương thức giám sát cụ thể vẫn tồn tại một số khó khăn, vướng mắc.

Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Thừa Thiên Huế Nguyễn Thị Ái Vân

Nêu quan điểm tại hội thảo, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Thừa Thiên Huế Nguyễn Thị Ái Vân chỉ rõ, Luật Hoạt động giám sát quy định thẩm quyền giám sát của đại biểu HĐND khá cụ thể, tuy nhiên, trên thực tế, một bộ phận đại biểu chưa phát huy hết trách nhiệm, vai trò của mình. So với các nhiệm kỳ trước, số lượng đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách nhiệm kỳ 2016 - 2021 và 2021 - 2026 có tăng lên. Tuy nhiên, vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu thực hiện chức năng, nhiệm vụ và khối lượng công việc ngày càng cao của HĐND, phần lớn đại biểu HĐND hoạt động kiêm nhiệm và giữ cương vị lãnh đạo tại các đơn vị, địa phương nên điều kiện tham gia vào hoạt động giám sát gặp khó khăn, bên cạnh đó, cũng không thể tránh khỏi tình trạng “vừa đá bóng, vừa thổi còi”, có tâm lý nể nang, ngại va chạm, chưa tích cực trong thực hiện nhiệm vụ đại biểu, nhất là hoạt động giám sát, chất vấn.

Cũng theo Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Thừa Thiên Huế Nguyễn Thị Ái Vân, một số quy định của pháp luật về hoạt động của đại biểu HĐND vẫn còn chung chung, chưa cụ thể như: Chưa có quy định rõ ràng về đánh giá chất lượng, hiệu quả hoạt động của đại biểu HĐND và cơ chế kiểm soát việc thực hiện nhiệm vụ của đại biểu HĐND;…

Liên quan đến hoạt động giám sát của Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân, Phó Chủ tịch HĐND thành phố Đà Nẵng Nguyễn Thị Anh Thi cho biết, khi thực hiện thí điểm mô hình chính quyền đô thị thì quyền đại diện của người dân trực tiếp thông qua đại biểu HĐND phường và HĐND quận không còn, thay vào đó được thực hiện thông qua các kênh khác .

Phó Chủ tịch HĐND thành phố Đà Nẵng Nguyễn Thị Anh Thi

Mặc dù vậy, số lượng đại biểu nói chung và ở các Tổ đại biểu nói riêng đa số đều hoạt động kiêm nhiệm, có một số đại biểu giữ cương vị lãnh đạo trong các cơ quan quản lý nhà nước ở địa phương nên chưa dành nhiều thời gian cho hoạt động của HĐND, do vậy cũng ảnh hưởng không nhỏ đến việc tiếp nhận, xử lý các ý kiến của người dân ở đô thị; việc tổ chức giám sát của Tổ đại biểu trên địa bàn các quận, huyện còn hạn chế; các kết luận, kiến nghị giám sát của Thường trực HĐND, các Ban của HĐND khi thực hiện thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị có lúc có nơi chưa được các Tổ đại biểu thực hiện thường xuyên, chất lượng, hiệu quả chưa như mong đợi.

Cho rằng, hoạt động giám sát chuyên đề có ý nghĩa quan trọng, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Hà Nam Bùi Văn Hoàng nhấn mạnh, hoạt động này còn thiếu những quy định cụ thể về quyền hạn của các cơ quan, tổ chức cũng như nghĩa vụ, trách nhiệm của đối tượng được giám sát, thành viên Đoàn giám sát; việc thu thập thông tin phục vụ cho hoạt động giám sát của các thành viên Ban còn hạn chế, tính độc lập của thông tin chưa cao, chủ yếu thông qua các báo cáo của các đơn vị chịu sự giám sát…

Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Hà Nam Bùi Văn Hoàng

Bên đó, nhiều ý kiến cũng cho rằng, nhiều nội dung kiến nghị sau giám sát của các ban HĐND tỉnh chưa được giải quyết trong thời gian dài. Nhưng công tác theo dõi, đôn đốc chưa kịp thời, nhất là những nội dung xuyên suốt nhiều kỳ họp chưa được trả lời, giải quyết dứt điểm, nên ảnh hưởng đến hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát;..

Sớm sửa đổi Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân năm 2015

Trên cơ sở phân tích những bất cập, hạn chế, các đại biểu khẳng định, trước đòi hỏi ngày càng đổi mới, nâng cao hiệu quả, hiệu lực của hoạt động giám sát chuyên đề của Hội đồng nhân dân, cần tiếp tục hoàn thiện các quy định của pháp luật liên quan để hoạt động giám sát của HĐND thực sự xứng đáng là cơ quan đại diện cho ý chí, nguyện vọng của cử tri và nhân dân.

Các vị đại biểu, chuyên gia tham dự Hội thảo

Theo đó, các ý kiến đề nghị: Nghiên cứu rà soát, hoàn thiện hệ thống luật về HĐND (Luật bầu cử, Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân...), các luật liên quan đến hoạt động của HĐND (Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Luật đầu tư công, Luật kiểm toán. Luật thanh tra, Luật Ngân sách nhà nước...) để tạo ra một hành lang pháp lý với cơ chế hoạt động mang tính hiệu quả, hiệu lực.

Đồng thời, sửa đổi Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân năm 2015 theo hướng: Quy định trách nhiệm cá nhân, tổ chức, cơ quan, trong đó đảm bảo tính thống nhất và đồng bộ giữa kết quả giám sát của Hội đồng nhân dân với quy định Luật Thanh tra, Luật Kiểm toán đối với công tác tổ chức thi hành pháp luật và nghị quyết của HĐND; Tăng cường giám sát chuyên đề của Hội đồng nhân dân, Thường trực HĐND, Ban của HĐND và Tổ đại biểu HĐND. Tăng cường trách nhiệm giám sát của Thường trực HĐND trong hoạt động chất vấn và giải trình tại phiên họp của Thường trực. Tăng cường hoạt động giải trình tại các Ban của HĐND; Mở rộng khái niệm giám sát của Quốc hội và HĐND; Quy định chế tài xử lý rõ ràng hơn;…

PGS. TS Nguyễn Quốc Sửu, Phó Giám đốc Học viện Hành chính Quốc gia

Ngoài ra, có ý kiến đại biểu đề xuất: Tiếp tục nghiên cứu, kiến nghị ban hành Quy chế mẫu hướng dẫn hoạt động của Tổ đại biểu; Tiếp tục rà soát, nghiên cứu lại chức năng nhiệm vụ của đại biểu HĐND các cấp, nhất là đại biểu chuyên trách cấp thành phố, theo hướng tăng cường thêm số lượng đại biểu hoạt động chuyên trách, ủy viên chuyên trách làm nhiệm vụ Tổ trưởng các Tổ đại biểu để thực hiện việc kiêm nhiệm chức năng của đại biểu quận, phường sau khi không tổ chức HĐND cấp quận, phường;…

Kết thúc hội thảo, Trưởng ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh nêu rõ, hội thảo đã nghe nhiều ý kiến phát biểu tham luận, thảo luận hết sức tâm huyết, sâu sắc dưới góc độ tiếp cận khác nhau. Kết quả của hội thảo sẽ là nguồn thông tin tham khảo hữu ích, góp phần giúp Ban Chủ nhiệm hoàn thiện nội dung nghiên cứu của Đề tài trong thời gian tới.

Nhấn mạnh vai trò và thẩm quyền của Hội đồng nhân dân từ khi Luật Tổ chức chính quyền địa phương được ban hành đã phát huy hiệu quả hoạt động trong thực tiễn, Trưởng ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh cũng lưu ý, còn một số nội dung chưa được luật hóa rõ. Vì vậy, Đề tài khoa học cấp Bộ "Hoàn thiện các quy định pháp luật nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân" sẽ góp phần cung cấp thêm những luận cứ khoa học và thực tiễn phục vụ thiết thực cho quá trình sửa đổi các dự án luật có liên quan.

Một số hình ảnh tại Hội thảo:

Hội thảo “Thực tiễn cơ chế thực thi pháp luật hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân”

Quang cảnh Hội thảo

Uỷ viên Trung ương Đảng, Phó Trưởng ban Tổ chức Trung ương, Trưởng ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh và Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp Lê Thị Thu Hương đồng chủ trì hội thảo

Uỷ viên Trung ương Đảng, Phó Trưởng ban Tổ chức Trung ương, Trưởng ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh - Chủ nhiệm Đề tài khoa học cấp Bộ phát biểu khai mạc Hội thảo