Tiến độ dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành rất chậm, đối mặt nhiều khó khăn
Góp ý kiến về việc điều chỉnh một số nội dung của Nghị quyết 53/2017/QH14 ngày 24/11/2017 của Quốc hội về Báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng hàng không quốc tế Long Thành, ĐBQH Tạ Thị Yên – Đoàn ĐBQH tỉnh Điện Biên bày tỏ đồng tình cao với Tờ trình của Chính phủ và báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế về dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng hàng không quốc tế Long Thành; đồng thời cho rằng, hai văn bản đã rất công phu, cung cấp đầy đủ thông tin.
Về một số vấn đề chính của dự án, đại biểu Tạ Thị Yên bày tỏ lo lắng cho tiến độ của dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành hiện nay đang rất chậm và gặp nhiều khó khăn, vướng mắc, trong khi Nghị quyết số 53/2017/QH14 ngày 24/11/2017 của Quốc hội về Báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng hàng không quốc tế Long Thành thì “việc thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư được triển khai một lần và hoàn thành trước năm 2021”.
Tuy nhiên đến thời điểm hiện nay, Chính phủ lại đề nghị kéo dài thời gian triển khai đến năm 2024, tức là chậm 3 năm so với tiến độ đề ra.Đại biểu bày tỏ chia sẻ với Chính phủ khi triển khai dự án rơi vào thời điểm xảy ra đại dịch Covid-19 nhưng để chậm trễ đến 3 năm thì quả là một điều rất đáng báo động.
Đây là dự án quan trọng quốc gia do Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư, được các cơ quan của Chính phủ và Quốc hội đặc biệt quan tâm, Thủ tướng Chính phủ cũng đã nhiều lần đích thân đến tận công trình để chỉ đạo, đôn đốc, giải quyết khó khăn nhưng mà tiến độ triển khai vẫn còn rất chậm. Đó là vấn đề rất lớn liên quan đến hiệu lực, hiệu quả điều hành, quản lý nhà nước.
“Cũng chính vì chậm tiến độ mà dẫn đến tình trạng Kho bạc Nhà nước đã dừng việc giải ngân cho Dự án do niên độ Dự án (2017 - 2021) đã kết thúc”, đại biểu Yên nêu rõ.
Đại biểu bày tỏ băn khoăn không biết chủ đầu tư đã làm việc với các cơ quan của Chính phủ để được giải quyết về vấn đề này như thế nào? Nếu thuộc thẩm quyền của Quốc hội thì lẽ ra cũng phải báo cáo Quốc hội ngay trong năm 2021, chậm nhất là năm 2022 khi đánh giá về khả năng không đạt tiến độ giải ngân chứ không phải là để đến bây giờ mới báo cáo Quốc hội.
Đối với nguồn vốn đầu tư công giai đoạn 2016-2020, tại Nghị quyết số: 29/2021/QH15 ngày 28 tháng 7 năm 2021 về Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025, Quốc hội đã cho phép kéo dài thời hạn giải ngân từ kế hoạch năm 2018 đối với án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng hàng không quốc tế Long Thành. Vậy đến bây giờ lại còn 4.614,28 tỷ đồng nguồn vốn kế hoạch đầu tư công trung hạn 2016-2020 chưa được giải ngân và đã huỷ dự toán, trong đó Chính phủ đề xuất kéo dài thời hạn giải ngân đốu với nguồn vốn thuộc kế hoạch vốn năm 2020 sang năm 2024.
Đại biểu nêu rõ, Thủ tướng Chính phủ đã nhiều lần nhấn mạnh đến việc “thay đổi tư duy, cách làm xứng tầm với dự án trọng điểm quốc gia”, và đề nghị làm rõ trách nhiệm khi dự án này triển khai chậm trễ tiến độ. Do đó, cử tri rất mong muốn được biết các cơ quan liên quan đã thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng đến đâu?
Cần có giải pháp quyết liệt nếu được quốc hội đồng ý kéo dài thời gian thực hiện Dự án
Đại biểu cũng đề nghị Quốc hội cần có những điều chỉnh tương ứng so với nghị quyết số 53/2017/QH14 ngày 24/11/2017 để hoàn thành trọn vẹn công tác thu hồi đất cho toàn bộ 5.000 ha và bàn giao toàn bộ mặt bằng giai đoạn 1 theo nội dung Tờ trình số 374/TTr-CP ngày 08/8/2023 của Chính phủ đã có báo cáo Quốc hội xem xét, cho phép điều chỉnh một số nội dung của Nghị quyết số 53/2017/QH14 ngày 24/11/2017 của Quốc hội để có cơ sở giải ngân và triển khai các bước tiếp theo đảm bảo theo quy định.
Tuy nhiên, trong các nội dung mà Chính phủ đề nghị điều chỉnh thì việc điều chỉnh thời gian thực hiện Dự án cũng nên có kèm theo giải trình cụ thể trách nhiệm của cá nhân và tổ chức có liên quan trong tổng thể đánh giá việc thực thi pháp luật, bảo đảm hiệu quả của Dự án, lợi ích của Nhà nước (lãng phí nguồn lực, cơ hội đầu tư, phát triển của địa phương và ngành kinh tế,…) và quyền lợi hợp pháp của người dân trong vùng chịu ảnh hưởng của Dự án, nhất là khi Chính phủ đề nghị điều chỉnh về thời gian thực hiện Dự án “đến hết năm 2024” thay vì hoàn thành trước năm 2021 có ảnh hưởng như thế nào tiến độ chung của toàn Dự án được nêu tại khoản 6 của Nghị quyết số 94/2015/QH13.
Đại biểu cho biết, dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng HKQT Long Thành có diện tích đất thu hồi là 5.399,35 ha, Đến nay đã thực hiện thu hồi 4.882,62 (đạt 98,7%), trong tổng số hộ bị ảnh hưởng là 5.447 hộ, đã xét duyệt tái định cư cho 4.161 hộ, vậy còn 1.286 hộ đang ở tình trạng như thế nào? Đại biểu đề nghị báo cáo làm rõ về nội dung này.
Đại biểu tỉnh Điện Biên đề nghị các cơ quan liên quan cần hết sức lưu ý tới vấn đề này, vì đây là dự án quan trọng quốc gia do Nhà nước đầu tư, nên tất cả các vấn đề liên quan đến quyền lợi của người dân trong vùng dự án phải được ưu tiên hàng đầu, tránh để xảy ra tình trạng khiếu kiện đông người.
Bên cạnh đó, đề nghị chính quyền địa phương, chủ đầu tư cần làm việc thật cụ thể với từng gia đình, để lắng nghe, thuyết phục, giải quyết thấu đáo quyền lợi cho bà con, coi đó như là việc của gia đình, anh em họ hàng mình.
Đại biểu cũng nêu thực tế, khi dự án thành phần 2 là các công trình xã hội Khu dân cư, tái định cư tại xã Lộc An - Bình Sơn, đến nay mới hoàn thành được 60% khối lượng, trong đó mới hoàn thành 3/11 công trình, còn 8/11 công trình chậm tiến độ. 11 công trình này là trường học, chợ, trung tâm văn hoá và trụ sở UBND xã đều là những cơ sở hạ tầng thiết yếu, cần phải được ưu tiên đầu tư từ rất sớm và phải đi trước một bước, bởi vì thiếu nó thì người dân không thể định cư được.
Do vậy, đại biểu Tạ Thị Yên đề nghị cần có giải pháp, có lộ trình cụ thể để đẩy nhanh tiến độ, sớm đưa các dự án vào khai thác, sử dụng để đáp ứng nhu cầu đời sống cho nhân dân.
Từ nay đến hết năm 2024, chỉ còn hơn 1 năm nữa nhưng theo báo cáo, Dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng hàng không quốc tế Long Thành với nhiều nội dung còn dang dở, chậm tiến độ và rất nhiều nguyên nhân, khó khăn. Do đó, đề nghị rà soát, đánh giá kỹ lưỡng về tính khả thi, hiệu quả của việc điều chỉnh thời gian thực hiện Dự án khi thời gian từ nay đến hết năm 2024. Nếu được Quốc hội thông qua chủ trương cho kéo dài thời gian thực hiện Dự án thì cần phải có giải pháp quyết liệt để hoàn thành dự án theo đúng thời gian quy định.
Về dự án đầu tư xây dựng Cảng Hàng không quốc tế Long Thành, ngoài Dự án thành phần 1: bao gồm các công trình trụ sở Hải quan, Công an, Công an cửa khẩu, Cảng vụ, Kiểm dịch y tế (Kiểm dịch động/thực vật); Dự án thành phần 2: bao gồm các công trình phục vụ quản lý bay đã được triển khai thi công, cơ bản đáp ứng tiến độ theo kế hoạch, đảm bảo hoàn thành đồng bộ theo tiến độ chung của Dự án (tháng 12/2025); thì Dự án thành phần 3: bao gồm Các công trình thiết yếu trong Cảng hàng không, bao gồm các tuyến giao thông kết nối, các công trình phụ trợ, đường cất hạ cánh, đường lăn và một số công trình của khu bay, Nhà ga hành khách đang được chủ đầu tư ACV nỗ lực triển khai để đảm bảo theo tiến độ chung của Dự án. Đây là những cố gắng hết sức đáng khích lệ.
Tuy nhiên, đại biểu Tạ Thị Yên đề nghị Bộ Giao thông vận tải cần sớm lựa chọn nhà đầu tư thực hiện các công trình: Khu vực bảo trì phương tiện phục vụ mặt đất và xử lý vệ sinh tàu bay; Khu cung cấp suất ăn hàng không; Khu bảo trì tàu bay; Trung tâm điều hành của các hãng hàng không vì đây là đầu tư của các doanh nghiệp ngành công nghiệp hàng không, có ý nghĩa rất lớn đối với việc khai thác, vận hành cảng hàng không.
Đặc biệt, đề nghị Chính phủ quan tâm chỉ đạo các Bộ, ngành liên quan sớm nghiên cứu triển khai Dự án mở rộng đường bộ cao tốc, đường sắt nhẹ tốc độ cao/metro hiện đại kết nối Cảng Hàng không quốc tế Long Thành với thành phố Hồ Chí Minh nhằm đảm bảo giao thông kết nối đến Cảng Hàng không quốc té Long Thành khi Dự án đi vào vận hành, khai thác. Bởi đây cũng là những dự án có tổng mức đầu tư cao, công nghệ phức tạp, do đó cần có thời gian để xem xét, quyết định, triển khai.
Theo đại biểu, đây cũng là xu thế chung của thế giới mà nhiều nước đã triển khai rất hiệu quả, nhằm kết nối hạ tầng giao thông đô thị và cũng là bài toán có tầm nhìn chiến lược trong giải quyết ùn tắc giao thông ở các đô thị lớn. Trong bối cảnh kinh tế chung, việc kích cầu đầu tư qua các dự án trọng điểm luôn là một chủ trương hết sức đúng đắn của Đảng, Nhà nước, và nếu dự án về đích đúng thời điểm cuối năm 2025, trước Đại hội 14 của Đảng, đồng thời cũng là kết thúc 5 năm kế hoạch phát triển kinh tế- xã hội giai đoạn (2021-2025) thì dự án này sẽ trở nên rất có ý nghĩa./.