THẢO LUẬN TỔ 3: ĐẢM BẢO LỢI ÍCH QUỐC GIA SONG HÀNH CÙNG TUÂN THỦ CÁC QUY CHUẨN QUỐC TẾ
Tham gia ý kiến tại phiên thảo luận về Dự thảo Nghị quyết về việc áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Nguyễn Vân Chi, đại biểu Quốc hội tỉnh Nghệ An cho rằng, dự thảo Nghị quyết chưa giải quyết được vấn đề cơ chế thuế đối với nhà đầu tư nước ngoài mới vào Việt Nam. Theo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành, khi nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam sẽ được hưởng ưu đãi miễn, giảm thuế nhưng sau đó, chúng ta lại thu về 15%, như vậy là bất hợp lý. Trong dự thảo Nghị quyết trình Quốc hội chưa xử lý được vấn đề này.
Đối với vấn đề khiếu kiện, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Nguyễn Vân Chi cho rằng, các nhà đầu tư hiện hành được hưởng ưu đãi miễn, giảm thuế rất lớn, nếu thu thêm thuế tối thiểu toàn cầu, để bảo đảm mức đánh thuế là 15% sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích của nhà đầu tư. Trong khi đó, lợi ích của nhà đầu tư được bảo đảm theo quy định pháp luật về ưu đãi đầu tư, tức là quy định bất hồi tố đối với các ưu đãi đầu tư. Nội hàm điều khoản bất hồi tố này có nêu quan điểm, chính sách ban hành sau mà tốt hơn cho nhà đầu tư, thì nhà đầu tư được hưởng chính sách mới, nhưng chính sách ban hành sau kém hơn, thì nhà đầu tư vẫn được hưởng ưu đãi trước (nghĩa là theo ưu đãi đang hưởng trong thời gian còn lại).
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Nguyễn Vân Chi phát biểu tại phiên họp tổ
Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách, ở nước ta, có trường hợp, ưu đãi đầu tư được ghi thẳng trên giấy phép đầu tư. Ví dụ như thuế suất 10% áp dụng "cả đời" cho dự án. Nhưng trường hợp này không còn nhiều, bởi các luật sau này chỉ cho phép ghi trên giấy phép đầu tư là: các nhà đầu tư có nghĩa vụ thuế theo quy định pháp luật.
Tuy nhiên, với quy định ưu đãi đầu tư đặc biệt sau khi Quốc hội sửa Luật Đầu tư và Chính phủ ban hành Quyết định 29/2021/QĐ - TTg quy định về ưu đãi đầu tư đặc biệt, thì những ưu đãi đầu tư đặc biệt được ghi trên giấy phép đầu tư. Như vậy, các trường hợp nhà đầu tư có ưu đãi trên giấy phép đầu tư, thì ưu đãi cho nhà đầu tư không chỉ được bảo đảm bởi quy định của pháp luật về đầu tư, mà còn được bảo đảm bởi các Hiệp định về bảo hộ đầu tư song phương, đa phương. Những thỏa thuận, Hiệp định về bảo hộ đầu tư song phương và đa phương đều là những cam kết mà nước ta đã ký - đây là những bảo hộ đầu tư mạnh nhất cho nhà đầu tư.
Do đó, trong trường hợp lợi ích của nhà đầu tư bị ảnh hưởng, nhất là trong trường hợp ưu đãi được ghi thẳng trên giấy phép đầu tư, nếu khiếu kiện ra cơ quan tài phán quốc tế, khả năng thua kiện của Việt Nam rất lớn. Vì vậy, Chính phủ tính toán, cần nhắc đến khả năng này. Hiện nay, theo Tờ trình của Chính phủ vẫn đánh giá, khả năng khiếu kiện là rất nhỏ và gần như không có. Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách cho rằng nhận định này chưa chuẩn xác.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Nguyễn Vân Chi
Một nội dung chưa được làm rõ trong dự thảo Nghị quyết, đó là vấn đề kê khai và nộp thuế. Hiện nay, các doanh nghiệp đang thực hiện tự kê khai và nộp thuế. Trong Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính - Ngân sách cũng có yêu cầu Chính phủ làm rõ Nghị quyết có giá trị pháp lý cao hơn hay điều khoản bảo đảm đầu tư cao hơn? Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách cho rằng, Nghị quyết phải được ưu tiên cao hơn và nhà đầu tư phải nộp thuế theo quy định của Nghị quyết.
Cùng với đó, do đây là Nghị quyết thí điểm, nên chắc chắn sẽ có những điều khoản trái với quy định của pháp luật hiện hành, nên cần được Chính phủ quy định rõ trong trường hợp có mâu thuẫn thì áp dụng theo Nghị quyết này. Bên cạnh đó, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách đề nghị, cơ quan soạn thảo bổ sung chế tài đối với trường hợp doanh nghiệp không tự nguyện kê khai và nộp thuế. Trong trường hợp cần thiết, phải có quy định dẫn chiếu sang quy định pháp luật hiện hành về quản lý thuế.
Cũng liên quan đến kê khai thuế, nơi nộp thuế, cách nộp thuế, dự thảo Nghị quyết đang quy định nộp vào ngân sách Trung ương, nhưng cũng có ý kiến đề nghị nộp vào quỹ riêng để sử dụng cho phát triển cơ sở hạ tầng, khu công nghiệp hoặc hỗ trợ trở lại nhằm nâng cao hiệu quả đầu tư, tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp. Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách đề nghị Chính phủ cân nhắc, hướng dẫn thêm.
Toàn cảnh phiên họp
Dự thảo mới quy định thời hạn áp dụng Nghị quyết là từ 01/01/2024, tức là từ năm tài chính 2024 cho đến khi được thay thế bởi Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi). Tuy nhiên, Chính phủ đang xin lùi thời hạn sửa đổi Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp. Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách đặt vấn đề: nếu không trình dự án Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi) sớm, thì Nghị quyết này khi được thông qua sẽ áp dụng đến bao giờ?
Ngoài ra, dự thảo Nghị quyết còn thiếu quy định về việc thu thuế đối với các Khoản thanh toán chịu thuế dưới mức tối thiểu (UTPR) để giữ quyền thu thuế cho Việt Nam theo quy định về thuế thu nhập tối thiểu của OECD, áp dụng từ năm tài chính 2025. Nếu dự thảo Nghị quyết không quy định, thì phải được nội luật hóa vào Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi) và phải bảo đảm có hiệu lực từ năm 2025. Nếu càng chần chừ việc ban hành Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi) thì sẽ càng có vướng mắc với các nhà đầu tư mới. Vì vậy, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách đề nghị, Chính phủ khẩn trương sửa đổi Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội chính thức bổ sung vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024, bảo đảm hiệu lực áp dụng từ năm tài chính 2025.