Thảo luận tại phiên họp Quốc hội sáng ngày 13/8, đại biểu Phạm Đình Toản phản ánh, trong những tháng vừa qua, nước ta gặp thách thức rất lớn nhưng kinh tế vĩ mô vẫn ổn định. Nền kinh tế có khả năng chống chịu và có nguồn lực thực hiện đầu tư chi thường xuyên hỗ trợ an sinh giá trị lớn. Theo Báo cáo của Chính phủ, quy mô thu ngân sách ngày càng mở rộng. Năm 2019 tăng 1,81 lần so với năm 2014, tính chung quy mô thu ngân sách nhà nước 5 năm giai đoạn 2015-2019 gấp 1,82 lần giai đoạn 2010-2014. Tổng thu ngân sách nhà nước bình quân đạt 24,9% GDP, vượt so với mục tiêu giai đoạn này là 23,5%. Thu ngân sách năm sau luôn cao hơn năm trước. Bình quân tăng khoảng 8,3%/năm và các năm đều vượt dự toán với giá trị lớn đã góp phần tăng thêm nguồn lực tài chính. Cơ cấu thu ngân sách vẫn tiếp tục chuyển biến theo chiều hướng tích cực, tăng tính bền vững. Tỷ trọng thu nội địa tăng từ 68% bình quân giai đoạn 2011-2015 lên 82% năm 2019, giảm tỷ trọng thu cân đối từ hoạt động xuất nhập khẩu, dầu thô. Chi tiêu ngân sách nhà nước chặt chẽ, tiết kiệm hơn nhiều năm thấp hơn dự toán, cơ cấu chi tích cực. Giai đoạn 2016-2019, chi đầu tư phát triển chiếm khoảng 26,8% tổng chi ngân sách nhà nước, mục tiêu đề ra là từ 25 đến 26%. Năm 2019 chi đầu tư đạt khoảng 29,2%. Kết quả thực hiện tiết kiệm hết sức tích cực. Năm 2019 tiết kiệm ngân sách nhà nước, vốn nhà nước tại doanh nghiệp đạt 61.482 tỷ đồng. Bội chi ngân sách nhà nước được kiểm soát tốt hơn, giảm cả về số tuyệt đối và tương đối. Năm 2018 bội chi là 2,8% GDP, năm 2019 có 3,4%. Quy mô nợ công so với GDP đã giảm, cơ cấu nợ công bền vững hơn do kỳ hạn các khoản vay được kéo dài, lãi suất vay giảm, tiết kiệm cho ngân sách nhà nước. Cuối năm 2019 dư nợ công khoảng 54,7% GDP, giảm gần 7% so với mức 61,3% GDP năm 2015, tăng dư địa về tài khoản. Quy mô thị trường vốn đã phát triển tích cực, đến cuối năm. 2019 đạt 111,8%, góp phần huy động nguồn lực cho phát triển, giảm áp lực về vốn lên hệ thống ngân hàng.
Lần đầu tiên trong nỗ lực minh bạch thông tin, Chính phủ lập báo cáo tài chính nhà nước năm 2018 theo Luật Kế toán năm 2015, đã đẩy mạnh hoàn thiện thể chế, cải cách thủ tục hành chính, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, chống thất thu ngân sách. Tuy nhiên theo đại biểu Phạm Đình Toản, bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn tồn tại, hạn chế đã tồn tại nhiều năm, cần tiếp tục khắc phục như:
Về thu ngân sách, tỷ lệ huy động từ phí, thuế có xu hướng giảm, năm 2018 đạt 19,1% GDP, thấp hơn mục tiêu là 21% trong giai đoạn này. Số vượt thu từ tăng thu chuyển quyền sử dụng đất chiếm tỷ trọng lớn. Đây là khoản thu một lần, các khoản thu từ hoạt động sản xuất, kinh doanh chưa đạt dự toán, thu nội địa chưa đạt mục tiêu 85% trong tổng thu ngân sách nhà nước. Tình trạng chuyển giá, kê khai thiếu doanh thu, xác định sai chi phí, thiếu số thuế phải nộp còn xảy ra ở nhiều nơi. Nợ đọng thuế mặc dù được tập trung xử lý, thu hồi nhưng vẫn còn lớn hàng chục ngàn tỷ.
%20copy.jpg)
Đại biểu Phạm Đình Toản - Đoàn ĐBQH tỉnh Hưng Yên
Về chi ngân sách nhà nước, chi thường xuyên vẫn có tỷ lệ cao. Năm 2018 chiếm 65%, cao hơn mục tiêu dưới 64%. Tình hình chấp hành kỷ luật ngân sách chưa nghiêm. Kết quả thanh tra, kiểm toán đã chỉ ra nhiều sai phạm và phải xử lý số tiền lớn. Chi cho đơn vị sự nghiệp vẫn còn rất lớn, chậm giải ngân đầu tư công và có xu hướng chậm dần. Những năm gần đây số chuyển nguồn hàng năm lớn, trong khi đi vay để bù đắp bội chi, làm giảm hiệu quả sử dụng ngân sách.
Về nợ công, tỷ lệ nợ công giảm nhưng áp lực trả nợ vẫn tăng. Phê duyệt các hạn mức cho vay lại và hạn mức bảo lãnh còn chậm và vẫn phải vay để trả nợ gốc. Vì vậy, để đạt mục tiêu đề ra trong tình hình mới có nhiều khó khăn, đại biểu đồng tình với giải pháp của Chính phủ, bên cạnh đó cần tập trung chỉ đạo các việc sau:
Thứ nhất, trong điều kiện nguồn thu ngân sách nhà nước sẽ bị giảm trong năm nay, cần làm tốt công tác dự báo, tiếp tục tăng cường theo dõi, đánh giá, giám sát, kiểm tra, thanh tra việc sử dụng tiết kiệm, có hiệu quả đối với ngân sách nhà nước, tài sản công, chống thất thoát, đặc biệt kiểm soát chặt chẽ hoàn thuế VAT. Cần cụ thể hóa chủ trương giảm thu phải giảm chi tương ứng cùng các chỉ tiêu tiết kiệm cụ thể và được kiểm soát tại Kho bạc Nhà nước, đạt mục tiêu tiết kiệm thêm tối thiểu 10% chi thường xuyên. Tiếp tục rà soát, sửa đổi chế độ chính sách, định mức kinh tế kỹ thuật.
Thứ hai, có giải pháp đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công. Theo số liệu thì vốn đầu tư công năm nay chuyển nguồn từ năm trước chuyển sang và kế hoạch của năm 2020 khoảng 700.000 tỷ, một số tiền rất lớn. Sử dụng hết nguồn vốn đầu tư công của năm nay, trong đó cần tháo gỡ vướng mắc, gắn trách nhiệm với người đứng đầu và điều chuyển vốn kịp thời giữa các bộ, ngành, địa phương giữa các dự án. Thực hiện các giải pháp ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ doanh nghiệp.
Thứ ba, giảm chi từ ngân sách cho các đơn vị sự nghiệp thông qua tiếp tục sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện quy định pháp luật về chế độ tự chủ của các đơn vị sự nghiệp công lập và chuyển đơn vị sự nghiệp sang công ty cổ phần thực hiện lộ trình tính giá dịch vụ sự nghiệp.
Thứ tư, nâng cao hiệu quả của doanh nghiệp nhà nước, đẩy mạnh cổ phần hóa tối thiểu phải đạt được dự toán thu ngân sách trung ương từ cổ phần hóa trong năm nay.
Thứ năm, cần tính lại đầy đủ và đánh giá lại tài sản nhà nước để có phương án sử dụng hiệu quả hơn. Rà soát lại các quỹ tài chính ngoài ngân sách để kiến nghị, hỗ trợ các nhiệm vụ chi từ ngân sách có thể.
Về quyết toán ngân sách năm 2018, đại biểu Phạm Đình Toản đồng tình số liệu quyết toán ngân sách nhà nước năm 2018 như Báo cáo của Kiểm toán nhà nước và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội và chấp thuận khoản tăng thu vốn viện trợ không hoàn lại, quyết toán một số khoản chi thường xuyên chuyển sang chi đầu tư của Bộ Tài chính và quyết toán khoản 790 tỷ đồng vốn đầu tư công đã phân bổ, chi đầu tư một số địa phương có nhiều khó khăn vào trong quyết toán ngân sách nhà nước năm 2018.