Tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 2,75%
Những năm qua, với sự tham gia tích cực của cả hệ thống chính trị và sự nỗ lực của toàn dân, Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2016-2020 đã đạt được nhiều thành tựu nổi bật, góp phần quan trọng thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội, cải thiện đời sống của người dân.
Ea Bung là một trong 4 xã biên giới của tỉnh Đắk Lắk với gần 4.000 nhân khẩu. Địa phương này từng là xã vùng biên nghèo khó với tỷ lệ hộ nghèo ở mức cao. Tuy nhiên, nhờ triển khai đồng bộ, hiệu quả chương trình giảm nghèo, Ea Bung không ngừng thay da đổi thịt. Năm 2020, 95% hộ gia đình không còn ở nhà tạm, nhà dột nát, thu nhập bình quân đầu người đạt 41,5 triệu đồng/người/năm; tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 6,17%, đạt tiêu chí số 11 trong Chương trình Xây dựng nông thôn mới.
Công tác giảm nghèo luôn là nhiệm vụ trọng tâm được Đảng, Nhà nước quan tâm (ảnh: Cổng TTĐT tỉnh Yên Bái)
Ông Y Biêr Niê, Phó Bí thư Tỉnh ủy Đắk Lắk, Đại biểu Quốc hội Khóa XIV, cho biết, Đắk Lắk là một tỉnh có nhiều dân tộc cùng sinh sống, tình trạng di cư tự do ngoài kế hoạch lớn, sản xuất trên địa bàn manh mún, nhỏ lẻ là những thách thức đặt ra trong công tác giảm nghèo của địa phương. Song với quyết tâm giảm nghèo bền vững, nâng cao đời sống người dân, tỉnh Đắk Lắk đã ban hành nhiều Nghị quyết, chương trình, kế hoạch và tăng nguồn lực đầu tư. Đồng thời kết hợp chặt chẽ giữa chính sách giảm nghèo với phát triển kinh tế - xã hội, lồng ghép hiệu quả chương trình giảm nghèo với Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và các chương trình, dự án có chung mục tiêu…nhờ đó, công tác giảm nghèo của tỉnh đạt được nhiều kết qủa tích cực. Nếu đầu năm 2016, toàn tỉnh có 81.592 hộ nghèo, chiếm khoảng 19,4% thì cuối năm 2020, tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 7,91%.
Trên bình diện cả nước, thời gian qua, nhiều địa phương đã thành công trong công tác giảm nghèo. Nếu năm 2015, tỷ lệ hộ nghèo cả nước là 9,88% thì đến năm 2020 giảm xuống còn 2,75%, tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số giảm 4%/năm, hơn 8 triệu người thoát nghèo, cận nghèo. Tỷ lệ hộ nghèo ở các huyện nghèo cuối năm 2020 giảm xuống còn 23,42%; có 32 huyện nghèo thoát khỏi tình trạng đặc biệt khó khăn…
Ông Quàng Văn Hương, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Ông Quàng Văn Hương, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội cho rằng, kết quả này thể hiện sự đồng lòng, quyết tâm cao của Đảng, Quốc hội, Chính phủ và toàn dân ta trong công cuộc xoá đói, giảm nghèo. Kết quả rất tích cực, thay đổi diện mạo vùng dân tộc thiểu số, nông thôn, miền núi và hải đảo. Đời sống của người dân ngày một được cải thiện. Đặc biệt, Việt Nam lần đầu tiên và là một trong 30 quốc gia áp dụng chuẩn nghèo đa chiều, bảo đảm mức sống tối thiểu gắn với mục tiêu phát triển bền vững và đã hoàn thành sớm mục tiêu Thiên niên kỷ của Liên hợp quốc về xoá đói, giảm nghèo, được quốc tế đánh giá là điểm sáng về giảm nghèo trên thế giới.
Một số nơi, tỷ lệ hộ nghèo, cận nghèo còn cao
Bên cạnh những thành tựu đạt được, thực tiễn nhiều huyện nghèo, xã nghèo, vùng bãi ngang ven biển vẫn chưa thoát khỏi tình trạng khó khăn. Kết quả giảm nghèo chưa thực sự bền vững, tỷ lệ tái nghèo, hộ nghèo phát sinh còn cao. Tình trạng chênh lệch giàu nghèo, điều kiện tiếp cận các dịch vụ cơ bản, tiếp cận thị trường, việc làm giữa các vùng, nhóm dân cư chưa được thu hẹp, nhất là khu vực miền núi phía Bắc và Tây Nguyên. Đặc biệt vùng dân tộc thiểu số vẫn luôn là “lõi nghèo” của cả nước, khi có tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo luôn ở mức cao. Một số nơi có tỷ lệ hộ nghèo trên 40% như huyện Mường Nhé (Điện Biên), huyện Nậm Pồ (Điện Biên), huyện Kỳ Sơn (Nghệ An), huyện Đồng Văn (Hà Giang).
Đại biểu Dương Tấn Quân- Đại biểu Quốc hội tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu.
Đại biểu Dương Tấn Quân - Đại biểu Quốc hội tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu, cho rằng phần lớn hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo sinh sống ở những vùng khó khăn nên thiếu kỹ năng nghề nghiệp, chất lượng nguồn nhân lực thấp, khó tiếp cận và cạnh tranh trên thị trường lao động, việc làm do vậy thu nhập không bền vững. Nhiều nơi thiếu đất sản xuất, nhà ở….Mặt khác nguồn lực đầu tư cho công tác giảm nghèo còn dàn trải, chưa đáp ứng được nhu cầu thực tiễn. Một số chương trình mang tính chất cào bằng, chưa có sự phân biệt rõ nét giữa vùng miền, điều kiện kinh tế xã hội của từng địa phương nên hiệu quả chưa được như mong muốn.
Thực tiễn lâu nay, vùng dân tộc thiểu số, vùng sâu vùng xa, vùng bãi ngang ven biển vốn có địa hình phức tạp, đi lại khó khăn. Bên cạnh đó, biến đổi khí hậu thiên tai, lũ lụt, dịch bệnh vẫn thương xuyên xảy ra và diễn biến phức tạp nên đời sống của người dân vốn đã khó khăn càng thêm khó khăn. Chính vì vậy, tỷ lệ hộ nghèo ở những khu vực này vẫn còn ở mức cao.
Cần tiếp tục có Chính sách mới trong công tác giảm nghèo
Để tiếp tục phát huy các thành tựu và khắc phục tồn tại, hạn chế trong công tác giảm nghèo thời gian qua, việc có Chính sách mới trong công tác giảm nghèo vào giai đoạn 2021-2025 là rất cần thiết. Đồng thời cũng là giải pháp quan trọng, quyết định việc thực hiện thắng lợi các mục tiêu, chỉ tiêu và nhiệm vụ về giảm nghèo đã được đề ra trong Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng là đến năm 2025 tỷ lệ nghèo đa chiều duy trì mức giảm 1-1,5% hằng năm. Đây là đề xuất của Chính phủ trước Quốc hội tại Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội Khoá XV vào ngày 23/7 vừa qua.
Bộ trưởng Bộ Lao động,Thương binh và xã hội Đào Ngọc Dung.
Trình bày tờ trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung nhấn mạnh, việc xây dựng Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 là rất cần thiết, cấp bách trong giai đoạn hiện nay. Đối tượng thụ hưởng của Chương trình là hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo trên phạm vi cả nước. Chú trọng hỗ trợ trẻ em, người khuyết tật, phụ nữ và người dân tộc thiểu số thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo; Người lao động thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo; Người dân sinh sống trên địa bàn các huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển và hải đảo…
Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nhấn mạnh: Phấn đấu thực hiện giảm 1/2 số hộ nghèo, hộ cận nghèo so với đầu kỳ theo tiêu chí nghèo đa chiều của quốc gia. Phấn đấu 30% số huyện nghèo, 30% số xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển và hải đảo thoát khỏi tình trạng đặc biệt khó khăn. Hỗ trợ thí điểm phát triển trên 1.000 mô hình giảm nghèo tạo sinh kế, việc làm bền vững, thu nhập tốt, thích ứng với biến đổi khí hậu cho hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo. Tỷ lệ người lao động thuộc vùng nghèo, vùng khó khăn qua đào tạo đạt 60%, trong đó có bằng cấp chứng chỉ là 25%; 100% người lao động thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo có nhu cầu, được hỗ trợ đào tạo kỹ năng nghề phù hợp.
Tán thành Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025
Ngay sau phần trình bày về sự cần thiết của việc xây dựng chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 của Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh báo cáo thẩm tra Tờ chính của Chính phủ trước Quốc hội.
Chủ nhiệm Uỷ ban Xã hội Nguyễn Thuý Anh nêu rõ, Ủy ban cơ bản tán thành với sự cần thiết xây dựng Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025. Tuy nhiên, một số dự án, tiểu dự án của 3 chương trình mục tiêu quốc gia có sự trùng lặp về nội dung thực hiện tại cùng địa bàn nông thôn do chưa làm rõ chính xác đối tượng, địa bàn, chưa cụ thể hóa nội dung hỗ trợ, đầu tư. Do đó, đề nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan chủ trì 03 Chương trình phối hợp rà soát, phân tích, đánh giá, làm rõ các nội dung, hoạt động trùng lặp hoặc bỏ sót để đề xuất cơ chế lồng ghép chính sách, tích hợp nguồn lực giữa các Chương trình, bảo đảm hiệu quả nguồn lực đầu tư.
Theo Chủ nhiệm Uỷ ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thuý Anh, để giảm nghèo đa chiều thực sự bền vững, phải giảm tỷ lệ tái nghèo, tỷ lệ hộ nghèo phát sinh, Chương trình cần có các giải pháp thoát nghèo bền vững, đủ sức chống chịu, vượt qua các thách thức của thiên tai, dịch bệnh như thông qua tạo việc làm cho người nghèo, đảm bảo mỗi hộ nghèo có ít nhất một việc làm bền vững, tạo điều kiện cho hộ nghèo được tiếp cận với các chiều dịch vụ xã hội cơ bản thực sự bền vững.
Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh.
Cũng tại Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội Khoá đã dành nhiều phiên thảo luận tại tổ và hội trường về chủ trương đầu tư Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025. Đa số đại biểu đồng tình với Tờ trình của Chính phủ cũng như báo cáo của cơ quan thẩm tra, cơ bản tán thành về nội dung chủ yếu của chương trình, mục tiêu, đối tượng thụ hưởng, phạm vi thực hiện…Các đại biểu đã phân tích, làm rõ những khó khăn, thách thức trong công tác giảm nghèo thời gian qua, đồng thời đưa ra những đề xuất, kiến nghị, giải pháp để công tác giảm nghèo thời gian tới phát huy được hiệu quả, góp phần tích cực cho phát triển kinh tế, đảm bảo chủ trương "không để ai bị bỏ lại phía sau".
94,99% đại biểu Quốc hội thông qua Nghị quyết về Chương trình giảm nghèo
Sau nhiều phiên thảo luận, cho ý kiến tại tổ và hội trường, sáng 28/7, dưới sự điều hành của Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết về chủ trương đầu tư Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, với 474/477 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành (chiếm 94,99% tổng số đại biểu Quốc hội).
Nghị quyết nêu rõ mục tiêu tổng quát của Chương trình là giảm nghèo đa chiều, bao trùm, bền vững, hạn chế tái nghèo và phát sinh nghèo; hỗ trợ người nghèo, hộ nghèo vượt lên mức sống tối thiểu, tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản theo chuẩn nghèo đa chiều quốc gia, nâng cao chất lượng cuộc sống; hỗ trợ các huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển và hải đảo thoát khỏi tình trạng nghèo, đặc biệt khó khăn. Chương trình đặt ra những mục tiêu cụ thể như: tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều duy trì mức giảm 1-1,5%/năm. Tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số giảm trên 3%/năm. 30% huyện nghèo, 30% xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển và hải đảo thoát khỏi tình trạng nghèo, đặc biệt khó khăn.
Tổng nguồn vốn thực hiện Chương trình giai đoạn 2021-2025 tối thiểu là 75.000 tỷ đồng, trong đó, vốn ngân sách Trung ương là 48.000 tỷ đồng, bao gồm vốn đầu tư phát triển là 20.000 tỷ đồng, vốn sự nghiệp là 28.000 tỷ đồng; vốn ngân sách địa phương là 12.690 tỷ đồng và huy động từ nguồn hợp pháp khác là 14.310 tỷ đồng.
Nguyên tắc, giải pháp triển khai, thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 là đầu tư có trọng tâm, trọng điểm và bền vững, trọng tâm là các huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển và hải đảo; ưu tiên hỗ trợ hộ nghèo dân tộc thiểu số, trẻ em, phụ nữ thuộc hộ nghèo; hộ nghèo là gia đình có công với cách mạng.
Giúp người nghèo nỗ lực và khát vọng vươn lên thoát nghèo
Trao đổi với phóng viên Truyền hình Quốc hội Việt Nam, nhiều đại biểu đánh giá cao Nghị quyết phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 đã được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khoá XV. Các đại biểu tin tưởng Nghị quyết sẽ tiếp tục phát huy các thành tựu và khắc phục tồn tại, hạn chế trong công tác giảm nghèo giai đoạn trước. Đồng thời cũng sẽ góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng đề ra là hàng năm tỷ lệ nghèo đa chiều duy trì mức giảm 1-1,5%.
Đại biểu Nguyễn Lâm Thành, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc
Theo đại biểu Nguyễn Lâm Thành, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc, Nghị quyết về Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 đã quyết nghị thành lập Ban Chỉ đạo chung cho cả 3 Chương trình mục tiêu quốc gia ở cấp Trung ương và ở địa phương gồm: Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030; Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025; Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025. Như vậy, trong quá trình triển khai thực hiện Chương trình bảo đảm hạn chế sự chồng chéo, chồng lấn hay bỏ sót nội dung, đối tượng hỗ trợ giữa 3 Chương trình này, qua đó bảo đảm hiệu quả nguồn lực đầu tư.
Cũng theo đại biểu Nguyễn Lâm Thành, để Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 đạt hiệu quả cao, trước yêu cầu đổi mới, công tác giảm nghèo thời gian tới cũng cần đổi mới về cơ chế tổ chức thực hiện. Thứ nhất, xác định rõ đối tượng nghèo, những đối tượng cần ưu tiên, những vùng nghèo cần ưu tiên để có giải pháp trọng tâm, trọng điểm. Thứ hai, lựa chọn ban hành những cơ chế, chính sách đặc thù, phân cấp nhiều hơn cho các phương, đặc biệt với những địa phương có điều kiện kinh tế phát triển thì tập trung giải quyết giảm nghèo tại địa phương, nguồn lực của trung ương sẽ tập trung cho các vùng nghèo khác. Thứ ba, đa dạng hóa sinh kế, các hoạt động sản xuất để tạo việc làm và thu nhập cho người dân, cùng với đó có những biện pháp hỗ trợ đào tạo nghề chuyển giao tiến bộ khoa học kĩ thuật.
Đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thuỷ- Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bến Tre.
Theo đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thuỷ- Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bến Tre, Nghị quyết về Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 được Quốc hội Khoá XV thông qua tại Kỳ họp thứ nhất có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong công tác giảm nghèo trong thời gian tới khi hiện nay tỷ lệ nghèo của các vùng sâu, vùng xa, vùng bãi ngang ven biển có tỷ lệ hộ nghèo vẫn còn rất cao. Nhiều nơi, nhiều khu vực nghèo chiếm tỷ lệ lớn như huyện Kỳ Sơn (Nghệ An), huyện Đồng Văn (Hà Giang) hay như huyện Mường Nhé, Nậm Pồ (Điện Biên)… Đặc biệt từ đầu năm đến nay, nước ta tiếp tục đối diện với dịch Covid-19 bùng phát mạnh mẽ ở nhiều địa phương đã khiến nhiều ngành nghề bị đóng bắng, nhiều người dân lâm vào cảnh khó khăn do mất việc làm hoặc không tiêu thụ được sản phẩm do mình sản xuất ra,… do đó Nghị quyết ra đời càng có ý nghĩa quan trọng giúp người nghèo, người cận nghèo có cơ hội vươn lên.
Cũng theo đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thuỷ, để công tác giảm nghèo thời gian tới triển khai hiệu quả, Chính phủ, các bộ ban ngành chức năng, chính quyền địa phương chú trọng hơn tới công tác đào tạo nghề để giúp người nghèo có kỹ năng lao động, tự tạo sinh kế, như vậy mới có thể thoát nghèo bền vững. Mặt khác chú trọng chính sách tín dụng cho người nghèo làm sao để người nghèo có thể tiếp cận được chính sách tín dụng nhanh nhất, hiệu quả nhất và kịp thời.
Còn theo đại biểu Nguyễn Hoàng Mai, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội, thời gian qua, các chính sách hỗ trợ trực tiếp cho hộ nghèo với hình thức “cho không" đã tạo thái độ ỷ lại của một bộ phận người nghèo. Do vậy, giai đoạn tới cần có sự thay đổi trong tư duy làm chính sách giảm nghèo để khơi dậy ý thức tự chủ vươn lên thoát nghèo, loại bỏ tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào chính sách của nhà nước.
Đại biểu Nguyễn Hoàng Mai cho rằng, cần quán triệt tinh thần tối đa thực hiện việc hỗ trợ có điều kiện để người nghèo chủ động tích cực tham gia vào công tác giảm nghèo và tự lực vươn lên cùng với sự hỗ trợ của toàn hệ thống chính trị. Theo đó, cách thức để giúp người nghèo là cho vay để người nghèo ý thức được việc không còn cho không nữa mà phải tích cực triển phát triển kinh tế gia đình và có nghĩa vụ phải trả phần được vay. Có như vậy mới khơi dậy tinh thần tự lực và khát vọng vươn lên thoát nghèo của người dân, cộng đồng.
Đại biểu Phạm Văn Hoà - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp.
Đại biểu Phạm Văn Hoà - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp, nhấn mạnh đến giải pháp giảm nghèo hiệu quả giai đoạn tới là cần đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, không phân tán, dàn trải, manh mún nguồn lực. Việc đầu tư phải đúng, phải trúng các mục tiêu, định hướng, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội mà Đảng và Nhà nước ta đã đề ra. Để phát huy hiệu quả, trong quá trình thực hiện tiếp tục tuyên truyền để nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành, mỗi người dân và toàn thể xã hội về giảm nghèo bền vững. Đặc biệt, khi thực hiện các dự án, tiêu dự án của Chương trình phải bảo đảm công khai, dân chủ, phát huy quyền làm chủ và sự tham gia tích cực, chủ động của người dân.
Có thể thấy, ngay từ khi mới thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (tháng 9/1945), một trong 6 nhiệm vụ đầu tiên của Chính phủ lúc đó là “Diệt giặc đói”. Từ đó đến nay, công tác xóa đói giảm nghèo luôn là nhiệm vụ trọng tâm của Đảng, Nhà nước ta và chúng ta đã hoàn thành sớm "mục tiêu Thiên niên kỷ" của Liên hợp quốc về xoá đói, giảm nghèo, được cộng đồng quốc tế đánh giá là điểm sáng về giảm nghèo trên thế giới. Việc Quốc hội thông qua Nghị quyết về Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 tại Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội Khoá XV tiếp tục khẳng định ý chí, quyết tâm cao của Đảng, Quốc hội, Chính phủ và toàn dân ta trong công cuộc xoá đói, giảm nghèo. Qua đó, góp phần thực hiện hoá mục tiêu Nghị Quyết của Đại hội lần thứ XIII của Đảng đến năm 2025 là “Giảm tỷ lệ nghèo đa chiều từ 1 đến 1,5% hàng năm”./.