Theo ĐBQH Nguyễn Văn Hiển, Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính được xây dựng trên cơ sở 3 nhóm chính sách lớn. Cơ bản đồng ý 3 nhóm chính sách này, tuy nhiên ĐBQH Nguyễn Văn Hiển cho rằng việc thể hiện nhóm chính sách này trên các chương, mục cụ thể, liên quan thấy chưa thực sự đầy đủ và thậm chí còn có phần mâu thuẫn.
ĐBQH Nguyễn Văn Hiển, Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng
Trên cơ sở đó, ĐBQH Nguyễn Văn Hiển đề nghị:
Thứ nhất là dự thảo luật cần tiếp tục rà soát, giải quyết hài hòa mối quan hệ phân công, phối hợp, kiểm soát quyền lực trong việc thực hiện quyền hành pháp và quyền tư pháp. Cách tiếp cận của dự thảo luật như hiện nay đang đi theo hướng ngày càng tăng cao mức phạt tiền tối đa trên các lĩnh vực cụ thể. Nếu chỉ xét riêng về mức phạt tiền là hợp lý. Nhưng nếu đặt trong mối quan hệ giữa thực hiện quyền hành pháp và quyền tư pháp thì đây là vấn đề cần phải cân nhắc rất kỹ. Xử lý vi phạm hành chính với mức phạt rất cao nhưng thủ tục xử lý vi phạm về cơ bản lại không thay đổi, dựa trên quyết định đơn phương của người có thẩm quyền. Cơ quan hành pháp ngoài việc thực hiện chức năng chính là tổ chức thi hành pháp luật, thực hiện quyền hành pháp thì còn phải duy trì một bộ máy khá lớn trong việc xử lý vi phạm hành chính và giải quyết khiếu nại, tố cáo trong việc xử lý vi phạm hành chính. Trong khi đó, về phía người dân, trong nhiều trường hợp họ bị xử phạt ở mức rất cao, hàng trăm triệu đồng, thậm chí là tỷ đồng đối với cá nhân, 2 tỷ đồng đối với tổ chức nhưng lại không có cơ hội được bảo đảm quyền bào chữa, quyền biện hộ của mình trước một phiên tòa độc lập, xét xử bằng thủ tục tố tụng tư pháp chặt chẽ, công bằng, bình đẳng mà đáng ra họ phải được hưởng theo quy định của Hiến pháp và pháp luật tố tụng.
Thứ hai, dự thảo cần tiếp tục rà soát và bảo đảm sự thống nhất, đồng bộ giữa chế tài xử lý vi phạm hành chính với chế tài hình sự. Dự án luật hiện nay vẫn tiếp tục quy định các biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn, biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng, đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc là biện pháp xử lý vi phạm hành chính. Xét về bản chất, đây đều là những chế tài rất nghiêm khắc, cách ly đối tượng ra khỏi cộng đồng, hạn chế quyền tự do cư trú, ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc thực hiện quyền con người, quyền công dân trên nhiều lĩnh vực.
Do vậy, theo ĐBQH Nguyễn Văn Hiển, những chế tài nghiêm khắc này phải được coi là chế tài hình sự và thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án và bằng thủ tục tố tụng tư pháp.
Thứ ba, dự án luật cần tiếp tục rà soát và giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa việc bảo đảm quyền con người, quyền công dân theo quy định của Hiến pháp, với việc duy trì hiệu lực của pháp luật, hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, quản lý xã hội. Cần xác định rõ phạm vi áp dụng biện pháp này chỉ nên giới hạn đối với hành vi vi phạm trong một số lĩnh vực như xây dựng, dịch vụ, vui chơi, giải trí, sản xuất kinh doanh hàng giả, hàng cấm. Đồng thời, cũng quy định chặt chẽ các điều kiện, thủ tục và thẩm quyền áp dụng biện pháp này.
Thứ tư, dự thảo cần tiếp tục rà soát và giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa việc tuân thủ đầy đủ các cam kết quốc tế với thực tiễn yêu cầu quản lý nhà nước, quản lý xã hội và việc bảo đảm quyền con người, quyền công dân.
Trong tờ trình thì có nêu ra 2 phương án, một phương án là coi đây là biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng, một phương án là để trong Luật Phòng, chống ma túy, ĐBQH Nguyễn Văn Hiển cho rằng cả 2 phương án này đều chưa thực sự hợp lý, nếu xét trên các khía cạnh như đã nêu trên. Cụ thể, Tổ chức Y tế định nghĩa nghiện ma túy là một loại bệnh tâm thần đặc biệt. Theo định nghĩa này, nếu xác định nghiện ma túy là một bệnh lý thì việc áp dụng biện pháp xử lý vi phạm hành chính đối với người này, đặc biệt là việc áp dụng các biện pháp xử lý đối với người từ 12 đến dưới 18 tuổi là chưa đúng bản chất của vấn đề. Việc cai nghiện ma túy là một quá trình điều trị bệnh. Do vậy chỉ có các cơ sở điều trị bệnh đúng nghĩa mới có thể thực hiện tốt việc cai nghiện. Trong khi đó, trường giáo dưỡng là cơ sở giáo dục chứ không phải là cơ sở cai nghiện.
Bên cạnh đó, phương án không áp dụng biện pháp xử lý vi phạm hành chính đối với đối tượng này mà áp dụng biện pháp như quy định tại Luật Phòng, chống ma túy, ĐBQH Nguyễn Văn Hiển cho rằng phương án này cũng không hợp lý. Bởi lẽ, theo quy trình này thì việc thi hành biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng vẫn do Luật Xử lý vi phạm hành chính điều chỉnh nhưng thẩm quyền, thủ tục lại do Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện quy định. Điều này có nguy cơ không phù hợp với yêu cầu của Công ước 29 về lao động cưỡng bức hoặc lao động bắt buộc, bởi vì nó không nằm trong trường hợp loại trừ mà công ước đã nêu.
Theo ĐBQH Nguyễn Văn Hiển, nếu để trong Luật Xử lý vi phạm hành chính thì sẽ có nguy cơ vi phạm Công ước 29 về lao động cưỡng bức./.
