Góp ý về dự thảo Luật Phòng, chống bạo lực gia đình (sửa đổi), đại biểu Nguyễn Thị Thủy Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Kạn đánh giá cao cơ quan soạn thảo đã chuẩn bị dự án luật rất công phu, nghiêm túc. Việc tổng kết thực tiễn và nghiên cứu kinh nghiệm nước ngoài được tiến hành kỹ lưỡng với nhiều thông tin phong phú.
Tuy nhiên, đại biểu cũng nêu thực trạng thời gian qua, số vụ bạo hành trẻ em trong môi trường gia đình tăng cả về số vụ và mức độ nghiêm trọng. Năm 2021 theo thống kê của Bộ Công an, trong tổng số gần 2.000 vụ xâm hại trẻ em hầu hết do chính người thân trong gia đình gây ra. Con số này cũng trùng khớp với thống kê của Tổng đài quốc gia bảo vệ trẻ em 111. Trong tổng số cuộc gọi liên quan đến bạo hành trẻ em thì do chính những người thân trong gia đình gây ra chiếm tới 75%. Nhiều vụ xảy ra trong gia đình thiếu hoàn thiện, cha mẹ ly hôn, ly thân, các em bị bạo hành bởi cha dượng, mẹ kế, chồng hờ, vợ hờ của cha, mẹ. Đáng lên án là nhiều vụ bạo hành nhưng có sự dung túng, tiếp tay bởi chính những người ruột thịt của các em và nhiều em đã phải chịu những nỗi đau chằng chịt cả trên cơ thể và trong tâm hồn, thương tâm hơn là nhiều em vì bạo hành mà đã vĩnh viễn mất đi cuộc sống.
Hơn nữa, đặc điểm của bạo lực gia đình là xảy ra đằng sau cánh cửa của mỗi gia đình, do đó rất khó phát hiện. Nạn nhân bị bạo hành lại là trẻ em nên khó có khả năng phản ánh, phản ứng, dẫn đến thời gian qua xảy ra nhiều vụ đặc biệt nghiêm trọng, bị bạo hành trong một thời gian dài và chỉ bị phát hiện khi các em đã được đưa đến viện trong tình trạng đã tử vong hoặc nguy kịch đến tính mạng. Đại biểu Nguyễn Thị Thủy nêu ví dụ về 2 vụ bạo hành gần đây gây chấn động dư luận, đó là vụ bé gái 8 tuổi tại Thành phố Hồ Chí Minh được đưa đến viện trong tình trạng đã tử vong; hay như vụ bé gái 3 tuổi tại thành phố Hà Nội được đưa đến viện trong tình trạng có 39 chiếc đinh găm vào đầu. Từ thực tế này có thể thấy, một trong những nguyên nhân quan trọng đó là do pháp luật còn thiếu hoàn thiện, chưa thật sự phù hợp, nhất là còn thiếu những quy định để chủ động phòng ngừa, bạo hành trẻ em ở những gia đình có hoàn cảnh đặc biệt.
Đại biểu Nguyễn Thị Thủy nhấn mạnh, phòng, chống bạo hành trẻ em trong môi trường gia đình vừa thuộc phạm vi điều chỉnh của dự án Luật Phòng, chống bạo lực gia đình, vừa thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật Trẻ em. Do đó, cần phải tính toán mức độ điều chỉnh phù hợp để phù hợp với nhiệm vụ của từng luật, nhằm có thêm công cụ bảo vệ hiệu quả trẻ em trong môi trường gia đình nhưng phải tránh sự chồng lấn, sự mâu thuẫn giữa hai luật này.
Đại biểu Nguyễn Thị Thủy – Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Kạn đề nghị bổ sung các biện pháp đặc thù để chủ động phòng ngừa bạo hành trẻ em trong môi trường gia đình ở những gia đình có hoàn cảnh đặc biệt.
Về biện pháp hòa giải vụ việc bạo lực gia đình, đại biểu Nguyễn Thị Thủy cho biết, tại Điều 21 dự thảo Luật Phòng, chống bạo lực gia đình (sửa đổi) quy định biện pháp hòa giải không chỉ được áp dụng đối với các tranh chấp, các mâu thuẫn trong gia đình như luật hiện hành, mà còn được áp dụng cả đối với các vụ việc bạo lực gia đình. Đại biểu cho rằng, trong nhiều trường hợp việc bổ sung như dự thảo luật là cần thiết để phát huy vai trò của gia đình, của dòng họ, của những người có uy tín, để kịp thời hòa giải để ngăn ngừa bạo lực gia đình tiếp diễn. Tuy nhiên, đối với trường hợp bạo hành trẻ em cũng cho hòa giải thì không phù hợp, bởi trẻ em là những đối tượng đặc biệt cần phải có sự bảo vệ đặc biệt. Đại biểu đề nghị sửa lại quy định này theo hướng: đối với những trường hợp bạo hành trẻ em mà đến mức phải xử lý hình sự hoặc xử lý hành chính cần phải áp dụng biện pháp tương xứng. Trường hợp chưa đến mức hình sự hoặc chưa đến mức hành chính cần phải áp dụng biện pháp góp ý phê bình quy định tại Điều 23 của dự thảo luật do tổ trưởng tổ dân phố và trưởng thôn chủ trì. Quy định như vậy để kịp thời ngăn ngừa bạo lực trẻ em tiếp diễn mà không nên cho hòa giải đối với trường hợp này.
Đối với biện pháp cấm tiếp xúc, tại Điều 33 dự thảo luật quy định Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã có quyền ra lệnh áp dụng biện pháp cấm tiếp xúc trong trường hợp bạo lực với người lớn, còn trường hợp bạo lực với trẻ em thì áp dụng biện pháp cấm tiếp xúc theo Luật Trẻ em. Đại biểu Nguyễn Thị Thủy cho biết, qua rà soát Luật Trẻ em thấy rằng trong Luật Trẻ em không có biện pháp cấm tiếp xúc. Tuy nhiên, trong Luật Trẻ em có biện pháp tạm thời cách ly trẻ khỏi gia đình và điều kiện để được áp dụng biện pháp này Luật Trẻ em quy định chỉ trong trường hợp trẻ em bị bạo hành bởi chính cha mẹ hoặc là người chăm sóc trẻ. Trong Luật Trẻ em cũng định nghĩa rất rõ là người chăm sóc trẻ bao gồm ba trường hợp: một là người giám hộ, hai là người được giao chăm sóc thay thế và ba là người được giao trách nhiệm phối hợp cùng với cha mẹ chăm sóc trẻ. Như vậy đối chiếu với những trường hợp bạo hành trẻ em trong thời gian vừa qua do các đối tượng là chồng hờ, vợ hờ của cha mẹ gây ra thì vừa không thuộc trường hợp được áp dụng biện pháp cấm tiếp xúc theo dự thảo Luật Phòng, chống bạo lực gia đình (sửa đổi) và cũng vừa không được áp dụng biện pháp là tạm thời cách ly trẻ theo Luật Trẻ em. Đại biểu cho rằng đây là một khoảng trống của pháp luật cần phải rà soát bổ sung ngay trong luật này để kịp thời bảo vệ trẻ em.
Từ những phân tích nêu trên, đại biểu Nguyễn Thị Thủy nhấn mạnh, một tiếng kêu cứu của trẻ em dù ở bất cứ nơi đâu cũng đều thuộc trách nhiệm của tất cả chúng ta. Để việc vào cuộc không bao giờ là muộn thì trước hết pháp luật phải rõ ràng về trách nhiệm và đầy đủ các biện pháp khả thi, các biện pháp bảo vệ trẻ em cần được quy định ở mức độ cao hơn và sớm hơn.
Do đó, đại biểu Nguyễn Thị Thủy kiến nghị rà soát để khắc phục những khoảng trống bảo vệ trẻ em trong dự thảo Luật Phòng, chống bạo lực gia đình (sửa đổi) và trong Luật Trẻ em. Bổ sung các biện pháp đặc thù để chủ động phòng ngừa bạo hành trẻ em trong môi trường gia đình ở những gia đình có hoàn cảnh đặc biệt. Đối với biện pháp cấm tiếp xúc đề nghị cho áp dụng đối với trường hợp bạo hành trẻ em trong thời gian chờ Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã lập hồ sơ để đề nghị cơ quan tư pháp có thẩm quyền áp dụng biện pháp tạm thời cách ly trẻ khỏi gia đình./.
