ĐỔI MỚI CHƯƠNG TRÌNH, SÁCH GIÁO KHOA GIÁO DỤC PHỔ THÔNG: QUAN TÂM HƠN ĐẾN ĐỘI NGŨ NHÀ GIÁO VÀ CÁN BỘ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Dự thảo Luật Giá (sửa đổi) trình Quốc hội cho ý kiến lần đầu tại Kỳ họp thứ 4, Chính phủ đề nghị bổ sung sách giáo khoa vào Danh mục hàng hóa, dịch vụ do nhà nước định giá, giao cho Bộ Giáo dục và Đào tạo định giá tối đa, các nhà xuất bản quyết định giá cụ thể. Trước đó, tại Nghị quyết kỳ họp thứ 3 Quốc hội khóa XV đã thống nhất, yêu cầu bổ sung sách giáo khoa vào danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá khi sửa đổi Luật giá.
Giám sát về “Việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông”, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Vũ Thị Lưu Mai khẳng định, giá sách giáo khoa là vấn đề được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm. Đại biểu nhấn mạnh, sách giáo khoa là mặt hàng thiết yếu và giá sách giáo khoa có phạm vi ảnh hưởng rất rộng, tác động trực tiếp đến người dân, trong đó có người thu nhập thấp. Vì vậy, cần thiết phải kiểm soát, khống chế giá để bảo đảm không tác động tiêu cực đến người tiêu dùng.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Vũ Thị Lưu Mai.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Vũ Thị Lưu Mai cho biết, theo dự thảo Luật Giá (sửa đổi) đang được Chính phủ trình Quốc hội cho ý kiến đã đưa sách giáo khoa vào danh mục hàng hóa do Nhà nước định giá nhưng chỉ quy định mức giá trần. Theo lý giải của cơ quan soạn thảo, việc Nhà nước quy định giá bán tối đa (giá trần); không ấn định giá, để các đơn vị phát hành sách quyết định giá bán cụ thể nhằm tạo tính cạnh tranh, góp phần hạ giá bán, bảo đảm lợi ích của người dân. Nêu quan điểm về vấn đề này, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Vũ Thị Lưu Mai cho rằng, nếu xác định mức giá trần cao cũng có tác động lớn đến người tiêu dùng. Vì vậy Bộ Giáo dục và Đào tạo cần quan tâm đến vấn đề này, trong đó chú trọng khâu thẩm định cần được tiến hành thận trọng, đảm bảo không gây phản ứng trong xã hội.
Lý giải vì sao giá sách giáo khoa tăng trong thời gian qua, ông Trần Thanh Đạm, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch – Tài chính, Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết, theo quy định của pháp luật hiện hành, sách giáo khoa thuộc danh mục hàng hóa kê khai giá. Như vậy, các Nhà xuất bản tự chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính đúng đắn, phù hợp của phương án giá sách sách giáo khoa đã kê khai với Bộ Tài chính. Bộ Tài chính là cơ quan tiếp nhận phương án kê khai giá và chịu trách nhiệm rà soát thẩm định chấp thuận mức giá. Bộ Giáo dục và Đào tạo chỉ chịu trách nhiệm về nội dung chuyên môn, tiêu chí, tiêu chuẩn sách giáo khoa và hướng dẫn lựa chọn, thẩm định sách giáo khoa.
Giá sách giáo khoa được phát hành lần đầu từ năm 2002 đến hết năm 2019 đã được điều chỉnh tăng giá 03 lần: Lần 1 (năm 2008: mức điều chỉnh tăng 9,8% so với giá bán năm 2002); Lần 2 (năm 2011: mức điều chỉnh tăng 16,9% so với giá bán năm 2008); Lần 3 (năm 2019: mức điều chỉnh tăng 16,9% so với giá bán năm 2011).
.jpg)
Đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội làm việc với Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Đối với bộ sách mới, ông Trần Thanh Đạm cho biết, theo chủ trương xã hội hóa biên soạn sách giáo khoa tại Nghị quyết số 88/2014/QH13 nên các nhà xuất bản phải tự tổ chức từ khâu biên soạn bộ sách giáo khoa, tổ chức thực nghiệm sách giáo khoa, đến khâu in ấn, phát hành sách. Toàn bộ các chi phí biên soạn, in ấn, phát hành đều tính vào giá sách giáo khoa dẫn đến giá thành cao, chi phí phát sinh lớn, làm tăng giá bán sách.
Trong báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo gửi Đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về tình hình thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông cũng nêu các lý do dẫn tới giá sách giáo khoa tăng cao.
Theo đó, việc triển khai thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 ngày 28/11/2014 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông trong bối cảnh các nhà xuất bản kê khai giá với Bộ Tài chính như hiện nay sẽ có thể dẫn đến hiện tượng mức giá cao, thấp khác nhau tạo tâm lý bất ổn cho phụ huynh và học sinh; Thực tế, bộ sách giáo khoa mới cao so với bộ sách giáo khoa theo chương trình cũ, do thực hiện chủ trương xã hội hóa biên soạn sách giáo khoa nên toàn bộ chi phí biên soạn như chi phí làm bản thảo, chi phí biên tập, góp ý,… đều tính vào giá thành; Số lượng nhà xuất bản tham gia thị trường nhiều hơn nên việc dự báo thị phần sẽ bị động, sản lượng in của mỗi nhà xuất bản thấp, dẫn đến giá thành in cao. Bên cạnh đó, có sự cạnh tranh giữa các nhà xuất bản nên chi phí tuyên truyền, quảng cáo, tiếp thị, hướng dẫn sử dụng sẽ cao; môi trường cạnh tranh nên các nhà xuất bản sẽ quyết định giá bán để đảm bảo hiệu quả kinh doanh và có lợi nhuận.
Dự thảo Luật Giá (sửa đổi) trình Quốc hội cho ý kiến lần đầu tại Kỳ họp thứ 4, Chính phủ đề nghị bổ sung sách giáo khoa vào Danh mục hàng hóa, dịch vụ do nhà nước định giá, giao cho Bộ Giáo dục và Đào tạo định giá tối đa, các nhà xuất bản quyết định giá cụ thể.
Giá sách giáo khoa có tác động lớn đến đời sống xã hội, đặc biệt đối với vùng sâu, vùng xa, vùng kinh tế khó khăn. Theo số liệu thống kê giáo dục năm học 2020-2021, cả nước có khoảng 17,6 triệu học sinh phổ thông nên mỗi sự điều chỉnh tăng giá sách giáo khoa đều có tác động lớn đến chỉ số giá tiêu dùng CPI của cả nước. Vì vậy, đặt ra yêu cầu Nhà nước cần có giải pháp cấp bách để điều tiết giá đảm bảo công bằng, thực hiện mục tiêu về an sinh xã hội đặc biệt cho các khu vực vùng sâu, vùng xa, vùng có kinh tế khó khăn.
Để giải quyết vấn đề này, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã đề xuất Chính phủ giao Bộ Tài chính báo cáo Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét quyết định đưa sách giáo khoa vào danh mục hàng hóa do Nhà nước định giá, nhằm bảo đảm công bằng cho người sử dụng, ổn định an sinh xã hội theo tinh thần của Nghị quyết số 88.
Tại Nghị quyết số 63/2022/QH15 Kỳ họp thứ 3 Quốc hội khóa XV đã thống nhất dung bổ sung sách giáo khoa vào danh mục do Nhà nước định giá. Thực hiện Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ đã trình Quốc hội cho ý kiến dự thảo Luật Giá (sửa đổi), Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có 03 văn bản gửi Bộ Tài chính (cơ quan chủ trì soạn thảo) góp ý dự thảo Luật Giá (sửa đổi) trong đó thống nhất với dự thảo Luật Giá sửa đổi về nội dung bổ sung sách giáo khoa vào danh mục do Nhà nước định giá.