CÂN NHẮC KỸ QUY ĐỊNH VỀ HƯỞNG BẢO HIỂM XÃ HỘI MỘT LẦN ĐỂ BẢO VỆ TỐT QUYỀN LỢI CỦA NGƯỜI LAO ĐỘNG

27/03/2024

Tiếp tục chương trình Hội nghị Đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách, chiều 27/3, tại Nhà Quốc hội, các đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách cho ý kiến về dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi). Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn điều hành nội dung hội nghị.

HỘI NGHỊ ĐẠI BIỂU QUỐC HỘI HOẠT ĐỘNG CHUYÊN TRÁCH LẦN THỨ 5, NHIỆM KỲ KHÓA XV CHO Ý KIẾN VỀ DỰ ÁN LUẬT BẢO HIỂM XÃ HỘI (SỬA ĐỔI)

Toàn cảnh hội nghị

Tại Hội nghị, nội dung về phương án hưởng bảo hiểm xã hội một lần là trọng tâm thảo luận của các đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách. Dự thảo Luật do Chính phủ trình Quốc hội hai phương án. Theo đó, phương án 1, người lao động được chia làm hai nhóm: Nhóm 1 tiếp tục được áp dụng hưởng bảo hiểm xã hội một lần như quy định tại Nghị quyết số 93/2015/QH13 ngày 22/6/2015 của Quốc hội về việc thực hiện chính sách hưởng bảo hiểm xã hội một lần đối với người lao động: Người lao động tham gia bảo hiểm xã hội trước khi Luật có hiệu lực (dự kiến 01/7/2025), sau 12 tháng không thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, không tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.

Quy định này khác với quy định hiện hành là, dự thảo Luật có quy định quyền lợi bổ sung nếu người lao động lựa chọn bảo lưu, không nhận bảo hiểm xã hội một lần. Nhóm 2 gồm người lao động tham gia bảo hiểm xã hội từ ngày Luật có hiệu lực trở đi thì không được áp dụng quy định này.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn điều hành nội dung hội nghị

Phương án 2: Người lao động được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng bảo hiểm xã hội còn lại được bảo lưu để người lao động tiếp tục tham gia và hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội.

Báo cáo một số vấn đề lớn trong tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) nêu rõ, qua thảo luận và ý kiến của các cơ quan tham gia, thì đa số cho rằng, Phương án 1 do Chính phủ trình có nhiều ưu điểm. Bên cạnh đó, có ý kiến đồng tình với Phương án 2. Ngoài ra, có ý kiến đề nghị tích hợp Phương án 2 vào nhóm 2 của Phương án 1.

Thường trực Ủy ban Xã hội cho rằng, mỗi phương án đều có ưu điểm và nhược điểm, dù lựa chọn phương án nào thì đều phải có giải pháp để giữ người lao động ở lại hoặc nhanh chóng trở lại thị trường lao động, tiếp tục tham gia bảo hiểm xã hội, đó mới là giải pháp căn cơ, lâu dài. Đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Xã hội ủng hộ Phương án 1 của Chính phủ đề xuất, song đề nghị Chính phủ làm rõ một số vấn đề liên quan.

Tham gia đóng góp ý kiến tại Hội nghị, đại biểu Nguyễn Thị Sửu, Đoàn ĐBQH tỉnh Thừa Thiên Huế cho rằng nếu quy định theo Phương án 1 sẽ giúp người lao động ổn định tâm lý, bảo lưu lại quá trình đã đóng bảo hiểm xã hội.

Đại biểu phân tích, phương án 1 sẽ dần dần từng bước khắc phục được tình trạng hưởng bảo hiểm xã hội một lần của thời gian qua theo tinh thần của Nghị quyết 28-NQ/TW; tiến tới tiếp cận theo tiêu chuẩn, thông lệ quốc tế, giúp người lao động được thụ hưởng tối đa các quyền lợi dài hạn khi họ đến tuổi nghỉ hưu, góp phần ổn định cuộc sống khi về già. Trong ngắn hạn, phương án này không giúp duy trì, gia tăng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội so với phương án 2 nhưng trong dài hạn thì phương án này tối ưu hơn.

Đại biểu Nguyễn Thị Sửu, Đoàn ĐBQH tỉnh Thừa Thiên Huế tham gia ý kiến

Theo đại biểu, do quy định này không ảnh hưởng tới những người lao động đang tham gia bảo hiểm xã hội nên sẽ dễ nhận được sự đồng thuận hơn của người lao động. Song nhược điểm của phương án này, theo đại biểu là do chỉ áp dụng đối với người lao động bắt đầu tham gia bảo hiểm xã hội từ ngày Luật này có hiệu lực, cho nên hiện có gần 18 triệu người lao động đang tham gia bảo hiểm xã hội vẫn có quyền lựa chọn hưởng bảo hiểm xã hội một lần.

Do vậy, số người hưởng bảo hiểm xã hội một lần không giảm nhiều, hoàn toàn phụ thuộc vào nhận thức và sự lựa chọn của bản thân người lao động, đặc biệt trong những năm đầu sau khi Luật mới có hiệu lực; đồng thời tạo sự so sánh giữa những người lao động tham gia trước và sau khi Luật này có hiệu lực trong việc hưởng bảo hiểm xã hội một lần.

Nhấn mạnh đây là vấn đề lớn, phức tạp, đại biểu đề nghị cần tiếp tục lấy ý kiến tham gia đối với 02 phương án nêu trên, đặc biệt là lấy ý kiến của người lao động, đối tượng chịu sự tác động. Dù lựa chọn phương án nào thì cũng đều dựa trên quan điểm xuyên suốt của Đảng và Nhà nước là nhằm đảm bảo tốt nhất quyền lợi lâu dài cho người lao động.

Với hai phương án được đưa ra, đại biểu Lý Tiết Hạnh, Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định ủng hộ phương án 1. Tuy nhiên đại biểu kiến nghị khi xem xét các trường hợp rút bảo hiểm xã hội thì cần có quy trình đánh giá thêm rằng việc rút bảo hiểm xã hội một lần theo phương án này thì đã thực sự đáp ứng được nhu cầu tài chính trước mắt của người lao động hay chưa?

Đại biểu Lý Tiết Hạnh, Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định phát biểu

Đại biểu cũng mong muốn phải làm sao để người lao động có thêm cơ hội để cân nhắc có rút bảo hiểm hay không. Trong trường hợp bất khả kháng không còn cách nào khác nữa thì nhà nước phải tính toán các phương án để hỗ trợ cho người lao động như chính sách hỗ trợ về tín dụng cho người lao động trong thời gian đóng bảo hiểm xã hội.

Thống nhất với quan điểm của Uỷ ban Xã hội, song đại biểu Trần Thị Hoa Ry, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội cho rằng phương án 1 cũng chưa phải là phương án tối ưu để giữ chân người lao động không rút bảo hiểm xã hội một lần.

Đại biểu chỉ rõ, phương án 1 tạo ra “lát cắt” giữa các đối tượng tham gia trước và sau khi luật này có hiệu lực. Đó là, khoảng 17 triệu lao động chiếm 38,7% lực lượng lao động trong độ tuổi (theo số liệu hiện nay), trong đó số người có thời gian đóng bảo hiểm xã hội dưới 20 năm sẽ tiếp tục được rút bảo hiểm xã hội một lần; còn người bắt đầu tham gia bảo hiểm xã hội từ ngày luật có hiệu lực thi hành (1/7/2025) không được nhận bảo hiểm xã hội một lần (trừ các trường hợp quy định tại Điều 60 Luật Bảo hiểm xã hội hiện hành). Như vậy, không bảo đảm đúng quan điểm của Đảng ta về bảo hiểm xã hội toàn dân.

Đại biểu cho rằng phương án 2 tiếp cận gần hơn với mục tiêu của chính sách bảo hiểm xã hội, cho phép được rút 50%, để giữ chân họ lại còn trong hệ thống an sinh, kèm theo đó, cần có chính sách hỗ trợ được vay ưu đãi, để giải quyết những khó khăn trước mắt.

Đại biểu cho rằng, nếu giải quyết được như vậy chính là để bảo đảm an sinh xã hội cho người dân dựa trên quyền con người theo quy định của Hiến pháp. Cần thiết phải tuyên truyền làm chuyển biến nhận thức vì một xã hội tốt đẹp, bảo hiểm xã hội bao phủ toàn dân, không để ai bị bỏ lại phía sau.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu kết luận

Phát biểu kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn đánh giá cao báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý cũng như góp ý nhiều nội dung của dự thảo Luật.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội cho biết, sau phiên họp này, Thường trực Ủy ban Xã hội tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, các cơ quan có liên quan nghiên cứu kỹ lưỡng ý kiến của các vị đại biểu, tiếp thu đầy đủ, giải trình thấu đáo để Ủy ban Thường vụ Quốc hội thảo luận trước khi trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 7 Quốc hội khóa XV đảm bảo chất lượng.

Trân trọng giới thiệu một số hình ảnh:

Toàn cảnh hội nghị

Các đại biểu nghiên cứu tài liệu tại hội nghị

Các đại biểu tham gia đóng góp nhiều ý kiến về những nội dung trọng tâm trong dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi)

Nhiều ý kiến được đưa ra về quy định phương án hưởng bảo hiểm xã hội một lần nhằm đảm bảo quyền lợi của người lao động

Phát biểu kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn đánh giá cao báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý cũng như góp ý nhiều nội dung của dự thảo Luật.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội cho biết, sau phiên họp này, Thường trực Ủy ban Xã hội tiếp tục phối hợp chặt chẽ vớicác cơ quan có liên quan, nghiên cứu kỹ lưỡng, tiếp thu đầy đủ, giải trình thấu đáo để Ủy ban Thường vụ Quốc hội thảo luận trước khi trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 7./.

Hồ Hương - Nghĩa Đức